Jaren geleden vond ik in de Slegte een stapel boeken van de Zenmeester Dogen Kigen: een selectie uit de Shôbôgenzô, De Schatkamer van het Oog van de Ware Leer. Een beeldschone vertaling van Dr. Boudewijn Koole, die schijnbaar niemand meer wilde hebben. Ik kon het niet laten en heb de hele stapel gekocht en later ben ik nog verder gaan zoeken in andere filialen van de Slegte naar meer exemplaren.

Dogen kan je als geen ander brengen ‘voorbij de woorden’ en je losmaken van je gevestigde denkbeelden en paradigma’s. Het is, voor ons mensen, haast onmogelijk om op een nieuwe manier te kijken naar de wereld. We zijn zo gebonden aan de fenomenen die we waarnemen en hebben over alles en iedereen een mening. We zitten letterlijk muurvast aan oude zienswijzen, meningen en vooroordelen en hebben veelal maar beperkte kennis van de werkelijkheid en zo nemen wij, ieder op onze eigen wijze, een gekleurde wereld waar.

Laten we hopen dat de tijd komt dat we ons realiseren dat we gevangen zitten in onze denkbeelden en dat de wereld die wij hiermee scheppen niet een wereld is die gedomineerd wordt door harmonie, gelijkwaardigheid en een eerlijke verdeling van middelen. Juist nu, in onze tijd, kunnen we de effecten zo goed waarnemen van wat veranderende denkbeelden kunnen aanrichten. Het heeft weinig zin om de ene groep denkbeelden in te ruilen voor een andere. Mogelijk leidt dat tijdelijk tot meer harmonie, maar spoedig staan er weer andere mensen op met weer andere denkbeelden en wat in jaren is opgebouwd, kan in weken worden afgebroken. Verworven rechten rond vrije handel, migratie, vrije meningsuiting, onderwijs en gezondheidszorg voor iedereen, etc., kunnen met één pennenstreek te niet gedaan worden. Mensen die in vrijheid leven kunnen van de ene op de andere dag opgejaagd en uitgezet worden, alleen maar door een verandering van paradigma.

Een stroom van voortdurende veranderende denkbeelden zal de problemen van onze tijd niet oplossen, vandaar dat iets anders moet worden geprobeerd. Het loskomen van de denkbeelden is een voorwaarde om de Middenweg (zie mijn eerdere blog: het belang van de Middenweg) te vinden en te betreden en omgekeerd houdt het betreden van de Middenweg het zich losmaken van oude ideeën en meningen in. Dit kan een oncomfortabel gevoel en de perceptie dat wij het fundament in ons leven zijn kwijtgeraakt met zich mee brengen. Maar laten wij ons eens afvragen: wat vormt het fundament in ons leven nu, op dit moment? Is het niet gebaseerd op zaken die alle vergankelijk zijn?

Dogen beschrijft in zijn traktaat Genjokoan, De Werkelijkheid van Verwerkelijking, een andere manier van leven die hoort bij de Middenweg:

‘Er op uitgaan en alle dingen bevestigen met het eigen zelf is misleiding; wanneer alle dingen naar voren komen en we door hen bevestigd worden is dat verlichting’.

En iets verder schrijft hij:

‘Wanneer we vormen zien of geluiden horen met de volle inzet van lichaam en geest nemen we ze onmiddellijk in ons op en kennen ze diepgaand; maar niet zoals de weerspiegeling in een spiegel of de maan in het wateroppervlak. Wanneer we één kant verwerkelijken, blijft de andere kant in het donker’.

Ik hoop dat deze woorden een aansporing zijn om op zoek te gaan naar de mysterieuze Middenweg, ook als het tot gevolg heeft dat we onze oude denkbeelden moeten loslaten en het lijkt alsof wij onze balans in het leven kwijtraken.

Als je wilt reageren op deze blog, stuur mij dan een mailtje.

Auteur: Mehdi Jiwa