Een tijdje geleden kreeg een vraag die mij al heel vaak gesteld is, namelijk wat de betekenis is van het begrip ‘karma’ in de yoga en Vedanta traditie. Ik geloof oprecht dat hier veel misverstanden over bestaan. Omdat de vraag zo vaak gesteld wordt, zal ik het antwoord maar eens in deze blog publiceren. Het is niet het antwoord, maar het is een antwoord. Er zijn natuurlijk nog veel meer aspecten. De samenvatting van dit antwoord is:’ je moet de melk omzetten in boter’.

Één van de begrippen uit de Indiase Vedanta en de yogafilosofie die misschien wel de meeste misverstanden geeft,  is het begrip ‘karma’. Zowel in oost als in west bestaan hier misverstanden over. Vaak wordt karma gezien als het lot dat een mens zelf heeft opgebouwd, al dan niet in vorige levens. Het heeft vaak een ondertoon van ‘eigen schuld, dikke bult’, zeker als het mensen betreft die onder minder gunstige omstandigheden leven.

Dit is echter een onjuiste voorstelling van zaken. Het woord ‘karma’ betekent ‘handeling’ en er zijn twee verschillende ideeën die gepaard gaan met deze betekenis. Bij het eerste idee wordt uitgegaan van het gegeven dat alle mensen onder verschillende omstandigheden geboren worden. Onze ‘wieg’ bepaalt in belangrijke mate welke opvoeding wij krijgen, hoeveel materiële middelen, etc. Er wordt in de Hindoe-cultuur inderdaad gedacht dat vorige levens van invloed zijn op deze omstandigheden, maar feitelijk is dit niet waar het om gaat. Je zou kunnen zeggen dat de omstandigheden de melk zijn die iedereen krijgt. De melk kan verschillen in samenstelling, via een fles of de moederborst gegeven worden: melk helpt mee om te groeien. En zoals we al eerder hebben besproken, heeft groei een zekere autonome kracht die maakt dat we, soms in weerwil van onszelf, groeien en een bepaalde vorm aannemen.

Het andere idee dat aan het woord ‘karma’ ten grondslag ligt, komt uit de filosofie van de karma-yoga en hierbij gaat het om wat we met de melk die ons gegeven is, dóen. Het doet er niet toe of het nu veel of weinig is, het gaat er om dat we alles gebruiken wat ons gegeven is. We moeten, om een metafoor te gebruiken, ‘de melk omzetten in boter’. Deze omzetting vereist arbeid, kennis en kunde.

De filosofie van de karma-yoga beschrijft dus in eerste instantie niet hoe wij aan de melk komen, wat van ondergeschikt belang is, maar veeleer hoe wij van de melk boter kunnen maken. Hiertoe zijn naast wereldse scholing en ontwikkeling ook spirituele disciplines nodig die maken dat we zuinig met onze energie omgaan en een goed gebruik maken van onze talenten en mogelijkheden. Zo zijn we weer terug bij de kern van de filosofie, namelijk het ontdekken van de eigen talenten en mogelijkheden en het ontwikkelen van deze talenten om ze vervolgens in te kunnen zetten, niet alleen ten bate van ons zelf, maar ook ten bate van onze omgeving.

Als we ons focussen op één aspect van het begrip karma, namelijk dat ons lot of de omstandigheden waarin wij ons bevinden, het gevolg zijn van daden uit vorige levens, ligt een fatalistische levenshouding voor de hand. We menen dan dat we het allemaal zelf over ons hebben afgeroepen en dat we er maar in moeten berusten. Echter, de Yoga Vashistha leert ons dat het alleen de eigen inspanning is die telt. Deze inspanning dient wel binnen de gegeven omstandigheden geleverd te worden en we moeten de omstandigheden verbeteren zonder er een groot gevecht mee aan te gaan of onszelf in een slachtofferrol te manoeuvreren. In beide gevallen zullen wij veel energie verliezen en zullen we niet veel verder komen dan klagen en hulp en steun zoeken bij anderen in plaats van zelf aan het werk te gaan.

De mens krijgt melk, hetzij veel, hetzij weinig, maar feitelijk doet dat er niet toe. De kunst van het leven is om er boter van te maken. Dat is de boodschap van de karma-yoga en in feite van alle yoga’s; hier mag geen misverstand over bestaan.

Wil je op deze blog reageren? Stuur dan een mailtje.

Auteur: Mehdi Jiwa