N.a.v. een recente studieavond over het Achtvoudig Pad is hier het beloofde stukje ter overweging. 

Zuivere Bedoelingen is het tweede aspect van het Achtvoudig Pad. Het is geworteld in Zuiver Inzicht en vormt samen met Zuiver Inzicht het innerlijke deel van prajna. In de spirituele tradities wordt dit innerlijke deel gezien als het fundament van waaruit wij functioneren en van waaruit wij ons leven vorm geven. ‘Zuivere Bedoelingen’ wordt ook vaak Zuivere Motieven genoemd of de Innerlijke houding waarmee wij de handelingen verrichten. In de Indiase Vedanta wordt het als volgt omschreven:

Wij dienen een handeling niet te beoordelen naar de grootheid en de omvang daarvan of naar de mate van doeltreffendheid in het verrichten daarvan, maar naar de geest, het motief, de emotie, de bhâvanâ daarachter. Die moet zuiver zijn.

In het dagelijkse leven kijken wij meestal naar de resultaten van onze handelingen om te bepalen of wij succesvol zijn of niet. Als de resultaten ons niet bevallen, onderzoeken wij de werkprocessen en proberen die te verbeteren teneinde een beter resultaat te bewerkstelligen. Dit doen wij zowel in ons privéleven als in ons beroep. Bedrijven zijn resultaat gericht en de ‘winst’ die jaarlijks gemaakt wordt is een belangrijke succesindicator. Door efficiënter te werken, minder kosten te maken, kan het bedrijfsresultaat worden verbeterd. Directie en aandeelhouders zijn blij en dit wordt succes genoemd. Er wordt echter niet of nauwelijks gekeken naar de onderliggende motieven. Als het motief is om ten koste van alles winst te maken, zonder rekening te houden met de gevolgen voor het welzijn van andere mensen en het milieu, dan houdt het succes van de een het verlies van de ander in. Deze handelingen zijn niet geweldloos en als wij over Zuiver Handelen en Zuiver Levensonderhoud komen te spreken zullen wij zien dat wij niet aan de criteria kunnen voldoen die hierbij horen. Het is dus van het grootste belang dat wij ons focussen op de zuiverheid en het zuiveren van onze bedoelingen (motieven). Om dit te kunnen doen moeten wij veel aandacht geven aan de innerlijke aspecten van prajna. We kunnen stellen dat de uiterlijke aspecten van prajna (Zuiver Spreken, Zuiver Handelen en Zuiver Levensonderhoud) geworteld zijn in de innerlijke (Zuiver inzicht en Zuivere Bedoelingen). Als de innerlijke motieven onzuiver zijn, zal het vervolg (het spreken en handelen) ook onzuiver zijn. Als onze innerlijke bedoelingen niet zuiver zijn en wij spreken zoete en mooie woorden, dan wordt dit in de spirituele tradities beschouwd als hypocriet. De regel is en blijft dat ‘denken, spreken en handelen’ op één lijn behoren te  zitten als wij een ‘oprecht’ mens willen zijn.  Als wij hier dieper over nadenken dan beschrijft het Achtvoudig Pad eigenlijk een cirkelbeweging. Alles is met alles verbonden: Zuivere Samadhi, het 8^e aspect van het Achtvoudig Pad (de Zuivere Concentratie en Transformatie) leidt op zijn beurt weer tot Zuiverder Inzicht.

Voor ons is het van het allereerst nodig dat wij ‘succesfactoren’ niet buiten ons zelf zoeken, maar dat wij leren ons naar binnen te keren en meer inzicht krijgen op de zuiverheid van onze bedoelingen. Hier ligt het werkterrein voor de Westerse mens op dit moment. Zolang deze slag niet gemaakt wordt, blijven wij sturen op parameters die voorbij gaan aan waar het werkelijk om gaat en kunnen wij ons gemakkelijk vergissen en verkeerde conclusies trekken. Zuivere Bedoelingen hebben niet alleen betrekking op onszelf, maar verbinden ons met anderen en met onze omgeving. Zuivere Bedoelingen betekent dat het focus gericht is op het welzijn van allen en hiermee raken wij de essentie van het Boeddhisme. Het is derhalve niet verwonderlijk dat menselijke ontwikkeling begint met het zuiveren of verfijnen van de innerlijke motieven. Dit wordt niet alleen benadrukt in het Boeddhisme, maar ook in de andere grote spirituele tradities. Het was een van de kernbegrippen in het verleden, maar het heeft aan zijn actualiteit nog niets verloren.

Auteur: Mehdi Jiwa