Eén van de mooiste vergezichten die de grote filosofieën ons voorhouden is dat de mens ongekende mogelijkheden in zich draagt die ontdekt en ontwikkeld moeten worden. De gemeenschappelijke ‘mantra’ is: ‘ontdek je talenten, ontwikkel ze en stel ze beschikbaar aan de samenleving’.  Mooi gezegd en het is waar dat ik geen mensen ken die geen talenten hebben, maar het is ook waar dat veel van de talenten onbenut blijven. Hoe komt dit? Aan de ene kant kan je stellen dat mensen niet de gelegenheid hebben gekregen om hun talenten te ontdekken of te  ontwikkelen, maar hoe is het gesteld met de mensen die wel ontdekt hebben wat hun richting in het leven is? Alleen voelen en ontdekken is helaas niet genoeg.

Recent is er een artikel in de Correspondent verschenen onder de titel: ‘Waarom slimme kinderen het toch niet redden op school’. In dit artikel wordt (nogmaals) benadrukt hoe belangrijk de omgeving is waarin je opgroeit. Als je gestimuleerd en ondersteund wordt zijn je kansen op ontwikkeling van je talenten veel groter dan als de omgeving je remt in je ontwikkeling. Het is vervelend om te concluderen dat als je ouders ‘hoger’ opgeleid zijn, jij zelf meer kansen hebt (krijgt) in het leven om je te ontwikkelen. Het idee dat in de grote filosofieën gekoesterd wordt: ‘je talenten te ontdekken en te ontwikkelen en beschikbaar te stellen’, klinkt mooi en is voor mij ook heel inspirerend, maar het vereist wel dat er een omgeving is die dit stimuleert en ondersteunt. Hier raken wij een belangrijk punt: de mens moet zich ontwikkelen en zijn eigen koers in het leven volgen, maar de omgeving is een belangrijke factor voor het succes. Ouders, school en je leefomgeving zijn factoren die niet over het hoofd gezien mogen worden.

Als je een beetje ‘anders’ bent dan je omgeving, zijn je kansen in het leven al anders dan de doorsnee mens. ‘Een beetje anders’ ben je al snel. Neem nu de vele mensen die een dialect of het Nederlands een beetje anders uitspreken dan zoals wij het gewend zijn. Hun kansen op ‘succes’ zijn beduidend minder. Een onderzoek van de Radboud Universiteit omschrijft het als volgt: ‘De resultaten van de analyses wijzen erop dat de sociale gevolgen van het dialect spreken overduidelijk negatief zijn. Personen die opgroeien met een dialect bereiken gemiddeld genomen een minder hoog opleidingsniveau, en doen het vervolgens nog eens minder goed op de arbeidsmarkt’.

De sociale context waarin wij leven is van groot belang voor onze ontwikkeling. We moeten hierin investeren. De omgeving waarin wij leven heeft een grote invloed op ons en onze kinderen. Als wij werkelijk willen dat iedereen, jong en oud, een kans krijgt om zich te ontwikkelen, moeten wij met elkaar zorgen dat er een omgeving is die deze ontwikkeling mogelijk maakt. Het is niet voldoende om alleen naar de talenten van het kind of de mens te kijken. Er is meer nodig.

Hier ligt een grote verantwoordelijkheid voor ons, zowel privé als in ons beroepsmatige leven: een omgeving te creëren waar mensen zich kunnen ontwikkelen ongeacht hun sociale achtergrond. We moeten niet focussen op de verschillen en de ‘afwijkingen van de norm’, maar op de talenten die in ieder mens aanwezig zijn.

Auteur: Mehdi Jiwa