Burn-out en bore-out zijn sluipende welvaartsziekten met grote gevolgen voor het welbevinden en de ontwikkeling van het individu, maar ook voor de maatschappij. Ca. 14% van de werkende bevolking krijgt vroeg of laat te maken met burn-out klachten en de schatting is dat ongeveer een zelfde percentage last heeft of krijgt van bore-out klachten.

De term ‘burn-out’ is geïntroduceerd door de psychotherapeute Christina Maslach in de jaren ’70. Zij omschreef burn-out als ‘de combinatie van uitputting, cynisme en verminderd werkgerelateerd zelfvertrouwen ‘. Anderen zien het meer als een vorm van depressie en in bepaalde landen wordt de aandoening niet als ‘ziekte’ geaccepteerd.

De term ‘bore-out’ is geïntroduceerd door Rothlin en Werder en slaat op een gebrek aan motivatie voor en verveling op het werk. Het is meestal het gevolg van routinematig werk of werk dat onder het niveau ligt van de medewerker. Klachten kunnen sterk lijken op die van burn-out en op depressieve klachten. Bore-out wordt echter niet gezien als ‘ziekte’ en het is daarom moeilijk om je ziek te melden op het werk met deze klachten en het is ook moeilijk om hulp te krijgen vanuit de geneeskunde.

Het is een oud gezegde: ‘je kunt alle problemen oplossen, behalve het probleem dat je geen probleem vindt’. Dit geldt ook voor burn-out en bore-out. Er zijn grote groepen mensen die kampen met klachten t.g.v. deze aandoeningen, maar de maatschappij erkent ze niet of nauwelijks. Als je er iets aan wilt doen, ben je voor een groot deel op jezelf aangewezen. Is er iets dat we kunnen doen?

De jarenlange studie van de Indische yoga- en vedanta-traditie en de boeddhistische scholen heeft een paar dingen duidelijk gemaakt:

1. Het welzijn of de gezondheid van de mens moet vanuit een integraal gezichtspunt benaderd worden, d.w.z. de lichamelijke, geestelijke, sociale en spirituele gezondheid zijn één en ondeelbaar.
2. Een mens is een bijzonder sterk en krachtig wezen en heeft heel veel innerlijke energie. Het is de kunst deze te ontdekken en aan te boren. Hier zou veel meer aandacht aan geschonken moeten worden. Op deze wijze kan de mens veel meer dan nu het geval is ‘meester van zijn eigen lot’ worden (een term die ik van Inayat Khan ontleend heb).

Hoe zou je vanuit deze grote filosofische systemen naar burn-out en bore-out kunnen kijken? Zijn de algemene principes die oorspronkelijk ontwikkeld zijn voor menselijke ontwikkeling bruikbaar bij burn-out en bore-out?

Laten we eens een poging wagen:

Het belangrijkste is het stellen van de vraag of het erkennen van het probleem of de situatie die wij willen verbeteren. Hier begint het mee: kijken in je eigen, innerlijke spiegel en de innerlijke bereidheid te voelen om een stap te zetten. Wil je echt uit deze situatie komen? Let op: als je dit wilt, wordt je ook verantwoordelijk voor het vervolg. Je kunt je dan niet blijven verschuilen in een slachtofferrol; je moet nu aan de slag!

De volgende stap is het vinden van een veilige omgeving waar je hulp kunt krijgen en ervaringen kunt uitwisselen. In de yoga staat dit bekend als een ‘sanga’. Helaas hebben wij geen Nederlands woord voor dit begrip, maar het is essentieel voor menselijke, spirituele ontwikkeling en ook een groot hulpmiddel om je eigen, innerlijke kracht te ontdekken. Een sanga is een groep mensen die bij een komt en bezit bijzondere kwaliteiten. Een sanga heeft een focuspunt (dit hoeft niet per se een spiritueel focuspunt te zijn), de sanga moet veilig zijn, de deelnemers zijn gelijkwaardig aan elkaar, het ‘werk’ is gericht op het welzijn van alle deelnemers (en niet alleen op het welzijn van een individu) en tot slot mag de sanga niet te homogeen zijn (anders hebben de deelnemers allemaal dezelfde ‘blinde vlekken’ en kunnen ze elkaar moeilijk aanvullen en inspireren).

Vervolgens wordt steeds weer benadrukt dat kennis van de werking van onze eigen geesten de invloed die ideeën en meningen hebben op het welzijn van onszelf en onze omgeving, onontbeerlijk is.

Dan komen de adem, concentratie (verstilling) en meditatieve oefeningen aan bod om dieper te kunnen spiegelen en door te dringen in onze eigen geest en daar de kracht te ontdekken die het mogelijk maakt een volgende stap in ons leven te kunnen zetten.

We zouden nog veel meer kunnen op noemen, maar als we zouden beginnen met deze simpele principes toe te passen en te gebruiken bij burn-out en bore-out klachten, kunnen we al veel winst boeken. Vanuit de SFM hebben we een programma gemaakt speciaal voor de genoemde doelgroep, dat vanaf 26 september gaat lopen in ons studiecentrum in Amstelveen. Het hele programma kan je vinden op www.integralhealth.nl . Als je belangstelling hebt of je kent vrienden of collega’s uit je omgeving die hier belangstelling voor hebben, kijk eens op deze site en breng het onder de aandacht van anderen. Wij zijn benieuwd naar jullie reactie en hebben veel zin om met de bijeenkomsten ‘Omgaan met stress en burn-out klachten’ te gaan beginnen.

Wil je een reactie sturen? Stuur dan een naar info@cynham.nl

Auteur: Mehdi Jiwa