Lange tijd hebben wij de bestudering en de ontwikkeling van lichaam en geest als twee afzonderlijke zaken beschouwd. We weten natuurlijk wel dat er een wisselwerking is en dat lichaam en geest elkaar beïnvloeden, maar fundamenteel werd en wordt het nog steeds gezien als twee verschillende domeinen. Als wij stappen willen zetten op het gebied van integrale gezondheid en als wij menselijke ontwikkeling in de moderne tijd beter zouden willen ondersteunen, is het belangrijk dat onze visie op lichaam en geest drastisch veranderen. Het is verstandiger om lichaam en geest twee aspecten van één ‘wezen’ te zien en te gaan begrijpen dat zij in elkaar overvloeien en dat een strikte scheiding erg kunstmatig is. Er komt steeds meer kennis beschikbaar die de benadering van één ondeelbaar body-mind-complex ondersteunt.

Voor nu wil ik eens kijken naar de belangrijkste hormonen die betrokken zijn bij ons ‘geluksgevoel’. Laten we eens kijken naar vier belangrijke hormonen die ons een gevoel van happiness doen ervaren. Deze zijn dopamine, oxytocine, serotonine en endorfines (goed te onthouden als DOSE). Als deze hormonen vrijkomen of aangemaakt worden, geeft dat een bepaalde beleving. Dopamine is het zgn. ‘belonings-molecuul’. Het maakt dat je een doel wilt bereiken en als je het bereikt hebt, geeft je het een goed gevoel, een gevoel van succes. Dit komt door dopamine dat vrij komt. Oxytocine staat bekent als het ‘bindings- of knuffel-molecuul’. Het is betroken bij romantische aantrekkingskracht, bij samen dingen doen en ondernemen, bij vrijen en intimiteit. Sertonine is het ‘vertrouwens-molecuul’. Het doet je het gevoel van zelfvertrouwen ervaren en ‘er mogen zijn’, je voelt je ‘meer mens’ en je voelt dat ‘je er toe doet’. Omgekeerd: gevoelens zoals eenzaamheid en somberheid zijn vaak geassocieerd met lage spiegels serotonine. Niet voor niets wordt er in de psychiatrie veel onderzoek gedaan naar dit molecuul om het te gebruiken bij medicamenteuze interventie van depressies. Tot slot, endorfines doen je pijn minder of niet ervaren. Het wordt vrijgemaakt bij duursporten en wordt verantwoordelijk gehouden voor het fenomeen ‘runners-high’, het ‘goede’ gevoel als veel gesport hebt. Je kunt er een beetje aan verslaafd raken!

Hier zien we een domein waar lichaam en geest onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn: door deze hormonen voelen wij ons prettig, en we kunnen zowel lichamelijk als geestelijk de spiegels van deze hormonen beïnvloeden. Lichamelijk kunnen wij de hormoonspiegels beïnvloeden door bepaalde voeding, massages, lichamelijke aanraking etc. Er zijn bepaalde voedingsproducten die bijv. dopamine verhogen. Ik vond op YouTube het volgende lijstje (ik weet niet zeker of dit helemaal wetenschappelijk bewezen is, maar toch…)
Bitter chocola
Amandelen
Avocado’s
Bananen
Aardbeien
Asperges
Zonnebloempitten
Broccoli
Wortelen
Paprika
Bieten

Laten we het bovenstaande nog een keer samenvatten voor we verder gaan:

Hormoon	Omschrijving	Werking	Lichamelijk stimuli
Dopamine	‘belonings-molecuul’	Zorgt dat je op zoek gaat naar beloning en plezier	Gewaardeerd worden; een bonus krijgen, etc.
Oxytocine	‘bindings-/knuffel-molecuul’	Verhoogt het gevoel van vertrouwen en loyaliteit. Ook het gevoel van binding en affectiviteit	Knuffelen; vrijen met een vaste partner (waar je van houdt); omhelzen; cadeau krijgen van iemand; massage
Serotonine	‘zelfvertrouwen-molecuul’	Geeft het gevoel van zelfvertrouwen en ‘dat je het kunt!’. Geeft het gevoel dat je ‘er toe doet’	In de zon zitten en buiten lunchen etc.
Endorfines	‘pijn verlichting’-molecuul	Blokkeert pijn en doet je doorgaan; het geeft je een ‘goed’ gevoel; het gevoel dat je krijgt als je naar iets grappigs kijkt en moet lachen	Scherp (gekruid) voedsel; bittere chocola en geurende oliën maken endorfines vrij. Veel lichamelijke inspanning leveren; trainen; duur sport

Heel interessant is dat wij deze spiegels ook kunnen beïnvloeden door onze eigen gedachten, meditatie, (studie)bijeenkomsten etc. Als wij ‘zelfonderzoek’ doen en leren onszelf meer te waarderen en minder kritiek te hebben op onszelf’, als wij ons verbonden voelen met onze studiegroep; als wij meer in harmonie met onszelf en onze omgeving komen en meer verbondenheid ervaren, zal dit ook invloed hebben op onze hormoonhuishouding. Veel onderzoek zal nog gedaan moeten worden hoe dit precies werkt, maar geestelijke activiteit beïnvloedt ons lichamelijke welbevinden en omgekeerd, lichamelijke activiteit beïnvloedt ons geestelijke functioneren.

Op YouTube vond ik een interessante presentatie van David JP Philips over The magical science of stroytelling (Engelstalig) waarin hij vertelt over de kunst van het vertellen van verhalen en hoe verhalen invloed hebben op onze dopamine, oxytocine en serotonine huishouding. M.a.w. door op een bepaalde manier een verhaal te brengen kan je de stemming en beleving van je publiek beïnvloeden. Nuttig voor politici en markteers !

Tips die hij geeft in zijn lezing zijn o.a. bouw spanning op in een verhaal en sluit af met een cliff-hanger (verhoogt dopamine), vertel een emotioneel verhaal  dat inspeelt op empathie van de luisteraars (verhoogt oxytocine) en bouw humor in (verhoogt endorfines). Als je deze kunst verstaat kan je niet alleen kennis overbrengen met een verhaal, maar ook de staat van je publiek beïnvloeden. Ongekende mogelijkheden. Omgekeerd zijn er ook hormonen die omgekeerde effecten hebben, zoals adrenaline en cortisol die vrij komen bij stress en angst. Duidelijk is dat lichaam en geest onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn: lichamelijk activiteit en voeding beïnvloeden onze geest en omgekeerd hoe wij naar de wereld en naar onszelf kijken, hoe wij sociaal functioneren of niet beïnvloedt ons lichaam welbevinden. De vier ‘geluks-hormonen’ zijn een voorbeeld dat laat zien hoe lichaam en geest één geheel vormen. Veel onderzoek zal nog nodig zijn en er is nog heel veel te ontdekken, maar het zou een groot hulpmiddel zijn als wij mens integraal zouden benaderen i.p.v. bestaande uit op zichzelf bestaande losse onderdelen. Ook als het gaat om menselijke ontwikkeling opent deze benadering nieuwe wegen en mogelijkheden. Voeding, lichamelijke inspanning en activiteit en geestelijke training kunnen nu gezamenlijk gebruikt worden en ons idee van een goede gezondheid en ‘gezonde’ voeding zal verruimd worden, omdat het niet alleen gaat over lichamelijke gezondheid, maar ook over geestelijke gezondheid. Omgekeerd zal blijken dat studie, concentratie en meditatieoefeningen niet alleen een effect hebben op ons geestelijke functioneren, maar ook op ons lichamelijk en sociaal welzijn die vervolgens weer bijdragen aan onze geestelijke balans en zo is de cirkel rond.

Wil je reageren op deze blog? Stuur dan een mailtje 
Auteur: Mehdi Jiwa