Vidya’s en meditatie

Er is al veel gezegd en geschreven over vidya’s: kleine stukjes tekst die heel veel, veelal verborgen, kennis in zich dragen. Het is een vorm van studie die in veel spirituele tradities gebruikt wordt en verder gaat dan wat je met cognitieve, rationele of analytische kennis en denken kan verkrijgen. Het is een bijzondere manier van studie en van meditatie. Het begint met het innemen van een neutrale positie en je neemt de situatie, de tekst of een probleem, waar je een oplossing voor zoekt, ‘met je mee’. Daarmee wordt bedoeld dat je het met je ‘je meedraagt’, je legt het als het ware diep in jezelf neer en blijft als een bootje dobberen op het water. Je accepteert alles wat boven komt, maar raakt wat je ook observeert niet aan. Je zoek niet naar antwoorden, verklaringen of conclusies, want je weet dat achter iedere antwoord en dieper antwoord ligt. Een conclusie is bij de studie of meditatie van vidya’s een antwoord, maar meestal niet het antwoord. 

Studie van de Vidya’s en kennis

Vidya’s is voor veel mensen een nieuwe vorm van studie, maar het is een waardevolle aanvulling op hoe wij normaal gesproken kennis verkrijgen. Als je kijkt naar cognitieve kennis, een vorm die in hoog aanzien staat in onze tijd en samenleving, dan zie je dat, als je een beetje kennis hebt verkregen, je gaat zoeken naar meer. Dat meer bestaat uit kennis en argumenten die je kennis onderschrijven of uit kennis en argumenten die je kennis verwerpen. Het is vaak een spel van ‘voor’ en ‘tegen’. Helaas is het heel vaak niet zo objectief, vandaar dat we bijvoorbeeld in de rechtspraak, maar ook in de wetenschap mensen nodig hebben die uiteindelijk een eindoordeel vellen. Bij dit eindoordeel gaat het vaak niet alleen om feiten, maar ook om interpretaties en niet zelden wordt het ook nog gekleurd door politieke en economische ideeën of door de normen en waarden van het moment, waardoor soms iets juist is en soms niet. 

Vidya’s werken heel anders: ten eerste komen zij niet tot een conclusie, maar laten je zien dat er achter ieder verhaal een ander verhaal zit en zelfs als het gaat om wetenschappelijke kennis, laten ze je zien dat je sommige argumenten wel meeneemt en andere argumenten negeert. 

Ten tweede zoeken vidya’s niet naar andere kennis die je standpunt bevestigt of juist niet bevestigt, omdat een vidya niet gericht is op ‘waar’ of ‘onwaar’, maar het plaatst alles in een context. Er is bijna altijd een andere kant en wij zijn het die daar belang aan hechten of niet. Het zogenaamde wetenschappelijke denken kunnen we voor het grootste deel van ons leven niet gebruiken. 

Vidya’s  versterken elkaar

Vidya’s hebben nog iets anders dat bijzonder is: vidya’s kunnen met andere vidya’s resoneren. Een vidya komt niet tot een eindoordeel of een eindconclusie en de meeste vragen krijgen geen uiteindelijk antwoord. Steeds weer is het context afhankelijk. Het gaat er lang niet altijd om of het ‘waar’ is of ‘niet waar’, maar wie (of vanuit welk standpunt) kan je de woorden spreken die je spreekt of de dingen denken die je denkt? 

Als vidya’s andere vidya’s ontmoeten die over hetzelfde onderwerp gaan, kunnen ze als het ware in elkaar oplossen en dat kan leiden tot een nieuwe vidya. Ik zal je een voorbeeld geven. De Bhagavad Gita is een boek dat vol vidya’s staat. De tekst is relatief klein, ca. 700 verzen verdeeld over 18 hoofdstukken, maar de kennis van de Bhagavad Gita gaat veel verder dan de taalkundige betekenis van de woorden. Neem bijvoorbeeld deze zin: 

Hij die niet-handelen ziet in handelen, en handelen in niet-handelen, is een wijze onder de mensen; hij is standvastig in yoga (yukta) zelfs wanneer hij al zijn handelingen verricht.
(B.G. IV, 18) 

Wat betekent dit? Je kan het proberen met je verstand te verstaan, maar ik ben bang dat je snel vastloopt. 

Een volgende vidya werpt op dit onderwerp een ander licht: 

Je hebt het recht om te handelen, maar je hebt geen recht op de resultaten van je handelingen. Laat nooit het verkrijgen van de vruchten van handelen je motief zijn. Maar wees evenmin geneigd tot niet-handelen.
(B.G. II, 47) 

Duidelijk is dat ‘niet-handelen’ niet betekent dat je geen handelingen moet verrichten, maar wat betekent het dan wel? 

Hier is nog een derde vidya: 

Hij die het werk doet dat gedaan moet worden zonder van de vruchten van handeling afhankelijk te zijn, is een sannyasi, is een yogi; niet degene die het offervuur niet ontsteekt en geen riten verricht.
(B.G. VI, I) 

Op ieder van deze vidya’s kan je ‘dobberen’ en kijken wat er boven komt. Ik ben ervan overtuigd dat wat er ook boven komt, het je iets te zeggen zal hebben. Vervolgens kan je op alle drie de vidya’s dobberen. Iedereen zal tot een ander inzicht komen en hopelijk ook steun en energie ontvangen om situaties in je eigen leven op te pakken of op een andere en nieuwe manier te bekijken. 

Als je zo doorgaat en een beetje (boel) oefent, zal je zien dat deze drie vidya’s zich transformeren tot een nieuwe vidya die je nog verder zal voeren. Je moet natuurlijk je eigen proces gaan en zeker mijn proces niet kopiëren, maar ik wil wel delen hoe het bij mij werkt en mij al een groot deel van mijn leven ondersteunt: 

Voor mij geldt: 

• Je moet handelen in niet handelen leren zien en niet handelen in handelen 
• Laat nooit het verkrijgen van een bepaald resultaat (vrucht) het motief van je handelingen zijn 
• Blijf onafhankelijk van het resultaat (vrucht) van je handelingen en doe het werk dat bij je hoort en natuurlijk is. 

Deze drie transformeren zich vervolgens tot: 

Evenwicht is Yoga. En natuurlijk is hier weer een nieuwe vidya die daarbij hoort: 

Verricht je handelingen gevestigd in yoga, geef alle gehechtheid aan handeling op en wees evenwichtig in succes en mislukking; gelijkmoedigheid (evenwichtigheid) wordt yoga genoemd.
(B.G. II, 48)  

En hier kan je vervolgens weer opnieuw op ‘dobberen’.  

Dit is hoe het bij mij werkt, maar dat is niet gezaghebbend. Je moet zelf ontdekken hoe het bij je werkt en daarop vertrouwen. 

Weet dat het onderzoek van vidya’s nooit stopt. Het is een continu transformatieproces. Een prachtige reis. Het bijzondere van vidya’s is dat als zij andere vidya’s tegenkomen die over hetzelfde onderwerp gaan, zij ermee in resonantie komen en dan kan er zomaar een nieuwe vidya ontstaan. Dit maakt de studie van vidya’s zo uniek. 

Iedere vrijdagavond bestuderen we een vidya uit de Bhagavad Gita (via Zoom). Als je het mee wil maken, stuur mij een mailtje, dan ontvang je de link voor de volgende keer en kan je zelf ervaren wat vidya’s met je kunnen doen. Klik hier om je op te geven.