Berichten
Wat is de beste vertaling van de Bhagavad Gita?
De Bhagavad Gita is erg populair
Het is bekend dat ik erg gek ben op de Bhagavad Gita. Dit kleine Indiase geschrift zit vol praktische aanwijzingen hoe je je leven beter en harmonieuzer kan leven. De Bhagavad Gita heeft al eeuwen lang mensen uit Oost en West geïnspireerd en ik gebruik de Gita dagelijks in mijn leven.
De laatste tijd komen er steeds meer mensen die zich willen verdiepen in de Bhagavad Gita en die aan mij vragen: ‘Wat is de beste vertaling van de Bhagavad Gita?’
Wat is de beste vertaling?
Dit is een interessante vraag, die niet eenvoudig te beantwoorden is. Ik wil proberen een aantal aspecten in de blog te bespreken die je kunnen helpen om voor jou de beste vertaling te vinden. De Bhagavad Gita is oorspronkelijk in het Sanskriet geschreven. Het Sanskriet is een rijke taal met veel nuances en de woorden kunnen verschillende betekenissen hebben. Bovendien is de Gita eeuwen geleden geschreven en komt uit een heel andere cultuur dan de onze. Wij kijken met onze 21e -eeuwse ogen naar de Gita en willen de aanwijzingen graag gebruiken in ons moderne leven.
De juiste vertaling is belangrijk, maar niet voldoende
Natuurlijk is het belangrijk dat de woorden goed en juist vertaald worden uit het Sanskriet of uit een andere taal. Maar is dat voldoende? Woorden en zinnen staan niet op zichzelf. Ze komen ergens vandaan en gaan ergens naar toe. Het is net als met muziek: de woorden goed vertalen is gelijk aan de noten zuiver spelen, maar daarmee is het nog geen muziek. In de muziek zijn er passages die bestaan uit noten en maten die bij elkaar horen. Er zijn noten die het verhaal vertellen en sommige verdienen een accent omdat zij een bijzondere plaats innemen, maar er zijn ook noten ter ondersteuning. Ook noten die een onverwachte wending kunnen geven aan een muziekstuk. Het is belangrijk dat je deze passages herkent en de juiste nadruk geeft. Dat geeft ‘diepte’ aan het stuk.
Een zweem van een glimlach
Dit gaat ook op bij de bestudering van de spirituele geschriften en dus ook bij de Bhagavad Gita. Er zijn woorden in de Gita die oppervlakkig gezien niet zo bijzonder zijn en in verschillende vertalingen worden ze naar de achtergrond geschoven. Een voorbeeld in de Bhagavad Gita zie je in het begin. De prins Arjuna is ten einde raad. Hij is een groot strijder en moet een onvermijdelijke oorlog voeren. Hij weet niet meer wat zijn plicht is en zakt uiteindelijk in zijn strijdwagen in elkaar. Krishna is bij hem en leert hem hoe hij zijn taak en functie in het leven kan vinden. De passage die ik wil laten horen staat in het begin van het tweede hoofdstuk:
Mijn eigen natuur (svabhâva) is verduisterd door zelfmedelijden; ik ben verward en weet niet meer wat mijn plicht (dharma) is. Onderricht mij, bid ik U.
Zelfs al zou ik de heerschappij over een welvarend koninkrijk op aarde verkrijgen of de heerschappij over de stralenden (goden), dan nog zou ik niet weten hoe ik van deze smart, die mijn zinnen verteert, kan worden verlost.
Nadat Arjuna, de overwinnaar van zijn vijanden, Krishna, aldus had toegesproken en tot Krishna gezegd had: ik zal niet strijden, zweeg hij.
Toen richtte Krishna met een zweem van een glimlach de volgende woorden tot Arjuna, die teneergeslagen tussen de twee legers stond. (B.G. II, 7-10).
Waar ik het accent op wil leggen is op ‘met een zweem van een glimlach’. Wat een vreemde woorden zijn dit. Arjuna is de wanhoop nabij en Krishna krijgt een ‘zweem van een glimlach’ op zijn gezicht. Met recht een hele onverwachte wending. Toch is de glimlach erg belangrijk. Doordat Arjuna niet meer verder kan, moet hij zijn steun zoeken bij Krishna. Krishna ziet nu mogelijkheden en krijgt het mandaat om Arjuna te onderwijzen. Het weglaten of naar de achtergrond schuiven van deze woorden, maakt dat de tekst een heel andere lading krijgt, ondanks het feit dat de woorden ‘met een zweem van een glimlach’ geen onderdeel zijn van het onderricht van de Bhagavad Gita.
Er is nog meer op te merken over de woorden en de vertalingen. Vertalingen vertellen vaak meer over de vertaler (hoe hij of zij denkt en naar de wereld kijkt) dan over de tekst zelf. Dat is geen probleem, zolang je het maar weet.
Mantra’s
In de Gita zitten ook mantra’s. Deze woorden hebben niet zozeer een taalkundige betekenis, maar zijn geladen met energie. Het gaat om de energie. Overigens is deze energie niet constant, hij zit niet alleen in de woorden, maar ook in jou en mij. Je komt in resonantie met de woorden en per persoon en per situatie is het effect verschillend. Hier is een beroemde mantra:
Ik ben het offerritueel; Ik ben het offer; Ik ben het offeren; Ik ben het offerkruid, de offerspreuk (mantra) ben Ik; ook ben Ik de geklaarde boter; Ik ben het vuur; het uitgieten van het offer ben Ik. (B.G. IX, 16).
Woorden hebben een verschillende waarde
Sommige woorden proberen de kern van de kennis uit te drukken, andere zijn een illustratie. Weer andere zijn heel erg belangrijk, maar je kijkt erover heen. Je ziet ze niet. Ik zal een voorbeeld geven:
Dit vind ik een erg mooi vers:
Hij die Mij met een toegewijd en zuiver hart een blad, een bloem, een vrucht of water offert: Ik neem het van hem aan omdat het met een zuiver hart geofferd is. (B.G. IX, 26).
Je zal misschien het met mij eens zijn dat de woorden ‘blad’, ‘bloem’, ‘vrucht’ en ‘water’ hier voorbeelden zijn. Het mag ook iets anders zijn, zolang het met ‘een zuiver hart geofferd is’. Een zuiver hart heeft het accent in de zin en dat wat je offert mag heel eenvoudig zijn.
Ruimte voor interpretatie
Soms is het nog iets moeilijker omdat je de zinnen interpreteert op een bepaalde manier. Hierdoor komen bepaalde woorden naar voren en verdwijnen andere naar achteren. Dat is niet goed of fout, dat is een kwestie van interpretatie. Een vertaling moet alleen wel de ruimte laten voor verschillende interpretaties. Hier heb je een beroemd voorbeeld:
Zij die niet hoogmoedig zijn, die vrij zijn van begoocheling, die het kwaad van wereldse gehechtheid hebben overwonnen, die steeds aan het Zelf zijn toegewijd, die de verlangens de rug hebben toegekeerd en die bevrijd zijn van de paren van tegenstellingen, zoals vreugde en pijn, bereiken Mij, het eeuwige doel. (B.G. XV, 5).
Waarschijnlijk lees je in de tekst dat je een aantal zaken te boven moet komen: hoogmoed, begoocheling, wereldse gehechtheid en de paren van tegenstellingen. Dat je je hiervan moet bevrijden, kom je in veel geschriften tegen. Maar wat je waarschijnlijk niet ziet is dat de tekst vier vormen van ontkenning gebruikt, namelijk ‘niet’, ‘overwinnen’, ‘de rug toekeren’ en ‘bevrijd worden’. Het is maar een interpretatie, maar dit vers nodigt je uit om de vier verschillende vormen van ontdekking of bevrijding te leren kennen en te gebruiken. Wanneer kan je ‘nee’ zeggen, wanneer kan je de strijd aangaan en proberen iets te overwinnen en wanneer moet je dat juist niet doen, omdat het probleem dan alleen maar groter zal worden. Dit vers leert je dat je ‘nee’ kan zeggen tegen hoogmoed en begoocheling en dat je gehechtheid kan overwinnen. Maar begeerte kan je beter de rug toekeren, want als je het aandacht geeft, groeit het. Loskomen van de ‘paren van tegenstellingen’ is niet iets dat je zelf kan doen. Je kan je wel voorbereiden, maar uiteindelijk wordt het je geven.
Misschien spreekt deze interpretatie je aan en kan je hem gebruiken in je leven, misschien ook niet, maar de tekst moet wel ruimte laten voor je eigen onderzoek en interpretaties.
Wat is nu de beste vertaling van de Bhagavad Gita?
Wat is nu de beste vertaling van de Bhagavad Gita? Dat is afhankelijk van je eigen staat en wat je wil of nodig hebt. Er zijn vertalingen die heel vertroostend werken, er zijn vertalingen die je uitnodigen om erop te mediteren, andere die meer je analytische denken aanspreken en weer andere die juist het devotionele aspect benadrukken. Maar het belangrijkste is dat de vertaling jou aanzet om de Bhagavad Gita te gaan gebruiken in je dagelijks leven en er je eigen ervaringen mee op te doen. Dat is de vertaling die voor jou de ‘beste vertaling’ is.
Wil je reageren? Stuur een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl
Drie manieren om naar handelen en niet handelen te kijken
(Geïnspireerd door de yoga van handeling zoals beschreven in de Bhagavad Gita)
De Bhagavad Gita kan je op veel manieren lezen
Al jaren bestuderen we op vrijdagavond de Bhagavad Gita. Het is een open studie en iedereen kan meedoen. Afgelopen keer waren we bezig met de Yoga van Handeling die in de hoofdstukken 2-5 beschreven wordt.
De Bhagavad Gita kan je op heel veel manieren lezen. De ene manier is niet beter dan de andere, maar het zijn altijd interpretaties die je laten zien dat je in verschillende realiteiten kunt leven. En wat misschien nog belangrijker is: jij bent in staat om van de ene realiteit naar de andere te ‘reizen’.
Dit wordt mooi geïllustreerd aan de hand van het volgende vers:
Je moet de aard kennen van handeling (karma), speciale handeling (vikarma) en niet-handelen (akarma); want zeer diepzinnig is de weg van handeling. (B.G. IV, 17).
Nogmaals: er is niet één juiste manier om naar dit vers te kijken, maar afhankelijk van je eigen standpunt toont de Bhagavad Gita je de realiteit die bij dat standpunt hoort. Dat is dan ook één van de belangrijkste lessen van de Bhagavad Gita: afhankelijk van je standpunt creëer je een werkelijkheid. Als je je standpunt verandert, verandert de wereld om je heen.
Laten we kijken naar hoe dat gaat aan de hand van dit vers.
De belang van de begrippen karma, vikarma en akarma in de yoga van handeling
Er worden ons drie begrippen gegeven: karma, vikarma en akarma. Meestal wordt karma met ‘handeling’ vertaald en vikarma met ‘onjuiste’ of ‘slechte handeling’. Akarma is dan ‘geen’ handeling (iets dat niet gebeurd). Dit is een prima interpretatie, alleen loop je een beetje vast met de vertaling van karma als ‘juiste handeling’, omdat het begrip ‘juist’ er niet staat. Karma betekent handeling. Bovendien wie of wat bepaalt wat ‘juist’ en ‘niet juist’ is? Dat is erg gebonden aan tijd, plaats en cultuur. Veel dingen die nu ‘juist’ zijn, waren vroeger ‘niet juist’ en omgekeerd. Ook culturen en religies verschillen behoorlijk van mening over wat ‘juist’ en ‘niet juist’ is. Kortom: als je er zo naar kijkt, leef je in een relatieve en veranderlijke wereld.
Wat gebeurt er als je vikarma vertaalt met ‘speciale handeling’?
Er zijn mensen en vertalers geweest die m.i. terecht stellen dat de Bhagavad Gita niet gaat over ‘juist’ en ‘niet juist’. Arjuna krijgt niet een rijtje mee van wat hij wel moet doen en wat hij niet moet doen. Hij krijgt onderricht om zelf te kunnen denken en zelf beslissingen te kunnen nemen. Deze vertalers gebruiken liever een andere mogelijkheid om vikarma te vertalen, nl. ‘speciale handeling’.
Deze benadering brengt het vers heel dicht bij je. Wanneer is een handeling een ‘speciale’ handeling? Wie bepaalt dat? Voel diep, neem het mee in je meditatie en mogelijk ontdek je dat je het zelf bent die iets ‘speciaal’ of ‘niet speciaal’ maakt. De mens is een creatief wezen. Door iets ‘speciaal’ te maken, krijgt het waarde voor je. Je kan dit doen in bijzondere situaties, bijvoorbeeld bij een huwelijk. Dat is heel speciaal. Of bij de geboorte van je kind, dat is ook heel speciaal. Ook de rituelen in een kerk, tempel of moskee zijn misschien speciaal voor je. Maar je kan ook het koken en de dagelijkse handelingen heel speciaal maken. Dit past bij de uitspraak: Zen is de religie van de dagelijkse handelingen’.
Ook dat wat niet gebeurt krijgt een grote betekenis. Als bepaalde woorden niet gesproken worden of bepaalde dingen niet gebeuren, kan dat soms meer indruk maken dan woorden of dingen die wel gesproken worden of gebeuren. Als je bij iemand bent waar je veel van houdt, maar die zegt niet dat hij of zij ook van jou houdt, kan dat hard aankomen.
Deze manier van kijken naar dit vers legt een grote verantwoordelijkheid bij jezelf neer: als je in een mooiere, harmonieuzere, eerlijker wereld wil leven, transformeer dan handelingen in speciale handelingen en beschouw dat wat niet gebeurt als gelijkwaardig aan dat wat wel plaatsvindt. Je zal zien dat je wereld onmiddellijk mee verandert.
Een derde benadering van het vers
En dan is er nog een derde interpretatie mogelijk. Deze komt voort uit de titels die horen bij de hoofdstukken 3-5. Het derde hoofdstuk draagt veelal de titel: ‘de yoga van handeling’. Het vierde hoofdstuk heet: ‘de yoga van afstand doen van handeling door kennis’ en het vijfde hoofdstuk heet: ‘het afstand doen van handeling’.
De titels verwijzen naar hoe ‘doen’ overgaat en oplost in ‘niet doen’. Als we met deze bril op naar het vers kijken, dan kan je zien dat het over een transformatie gaat. Handeling wordt speciale handeling en het begrip ‘handeling’ verdwijnt uiteindelijk. ‘Doen’ wordt ‘niet doen’.
In het vijfde hoofdstuk zit een erg belangrijk vers dat zegt:
De kenner van de waarheid denkt altijd: “ik doe waarlijk helemaal niets” (naiva kincit karomi iti), hoewel hij ziet, hoort, voelt, ruikt, eet, zich voortbeweegt, ademt, slaapt, spreekt, loslaat of aanpakt, de ogen opent of sluit. (B.G. V, 8-9)
‘Ik doe waarlijk helemaal niets’: wie kan deze woorden spreken?
Wie kan deze woorden spreken? Voor wie gelden deze woorden? Zijn dit hele speciale mensen? De woorden staan in het eerste deel van de Bhagavad Gita. Dit deel gaat over ‘de mens’. We mogen ervan uitgaan dat dit binnen het bereik van de ‘gewone mens’ ligt.
Dit transformatie proces kennen we eigenlijk al. Als de liefde er is, verdwijnt het gevoel van werk of doen. Je wordt als het ware meegevoerd door de stroom van de liefde. Dit is één van de kernbegrippen in het soefisme. Het ‘doen’ verdwijnt, doordat het gevoel van afgescheidenheid verdwijnt of anders gezegd, door dat ‘ik’ verdwijnt. Dit proces wordt prachtig beschreven in de yoga van toewijding of de yoga van de liefde: de bhakti yoga.
Niet één van bovengenoemde interpretaties is de juiste. Het is een manier van kijken en leven. Je voelt waarschijnlijk wel aan dat hoe de wereld zich aan je toont, mede wordt bepaald door het standpunt dat je inneemt. Hier heb je een mantra die je mee kan nemen in je meditatie: ‘standpunt creëert een realiteit’. Weet dat jijzelf de sleutel in handen hebt. Je zou kunnen zeggen dat je kan kiezen in welke werkelijkheid je wil leven. De Bhagavad Gita is niet een boek dat voor iedereen gelijk is. Hoewel de letters van de tekst niet veranderen, zal de Bhagavad Gita zich aan je presenteren, al naar gelang het standpunt dat je inneemt.
De geheimen van de Yoga van Handeling (de Karma Yoga), deel 2
De geheimen van de Yoga van Handeling
In de vorige blog hebben we een paar van de ‘geheimen’ van de karma yoga, de yoga van Handeling besproken:
Maar er zijn nog meer mysteriën in de yoga van Handeling die het waard zijn om nader te bekijken. Laten we er één uitpakken.
De transformerende werking van de yoga van handeling
In de Bhagavad Gita zit een mysterieus vers. Het is een ‘vidya’: een mantra die je niet met je verstand kunt begrijpen of analyseren, maar die je moet gebruiken in je meditatie. De meditatievorm die hierbij hoort, is de zgn. vidya-meditatie. Ik heb hier meerdere blogs en boeken over geschreven en verschillende video’s over gemaakt die op onze website en ons YouTube-kanaal zijn te vinden. Uitgangspunt is: het innemen van een neutrale positie, niet zoeken naar antwoorden, maar de kunst verstaan van ‘vragen heel te laten en blijven ‘dobberen op’ de mantra. Blijf heel stil en kijk wat er boven komt. Stop dan niet, maar dobber verder of mediteer verder en kijk wat er verder nog boven komt. Wees niet te snel tevreden met oppervlakkige antwoorden. Graaf dieper.
Het vers dat ik bedoel is: ‘O Arjuna, in de drie werelden is er voor Mij niets dat gedaan moet worden, noch is er iets niet bereikt door Mij dat had moeten worden bereikt. Desalniettemin ga Ik door met handelen.’ (Bhagavad Gita III, 22)
Waarom doen we dingen?
Het is een merkwaardig vers. Wij handelen normaal gesproken om iets te bereiken. We gaan boodschappen doen om eten te kopen en vervolgens maken wij de maaltijd klaar. Hoe kan je nu zeggen dat er geen noodzaak is om iets te doen? Om dat te begrijpen moeten we ons standpunt veranderen.
Handelingen binden je
In de Bhagavad Gita is al benadrukt dat handelingen ons binden. Handelingen brengen een resultaat voort: de ‘vrucht’ van de handeling en deze ‘vrucht’ wordt weer het ‘zaad’ voor de volgende handeling. Zo gaat de cyclus door. Deze cyclus kent geen einde, tenzij handelingen als ‘offer’ worden uitgevoerd. Je wil het resultaat niet voor jezelf, je raakt het als het ware niet aan. Je blijft handelen, maar niet om een bepaald resultaat te bereiken. Maar wat gebeurt er dan wel? Deze vraag is heel diep en opnieuw waard om in je meditatie mee te worden genomen.
Kunnen en zijn
Zonder naar een antwoord toe te willen werken, kunnen we wel even kijken waar de yoga van handeling naartoe gaat. Het gaat niet om de effectiviteit van handelingen of om een bepaald resultaat. Handelen en niet handelen worden als gelijkwaardig gezien. Beide hebben een bepaald effect. Maar hoe meer we loskomen van het resultaat en hoe meer we vanuit een neutrale positie handelingen verrichten, hoe meer de transformerende werking van handeling zich toont. Als je iets leert, dan kan je bepaalde dingen steeds beter: er ontstaat kunde. Je wordt een ‘professional’. Als je nog verder doorgaat op de weg van handeling, zal je ontdekken dat je ‘kunde’ overgaat in ‘zijn’ Je ‘kan’ het niet alleen, maar je ‘bent’ het. Het zit ‘in’ je. Het handelen is zo natuurlijk voor je, het is zo natuurlijk als je ademhaling. Dit is wat in oude tijden verstaan werd onder ‘meesterschap’. Je kan zeggen dat de yoga van handeling, je handelingen en je werk transformeren tot een vorm van ‘zijn’. Als je dit bereikt, dan kan je zeggen dat er geen noodzaak voor je is om iets te doen of niet te doen. Toch ga je altijd door met handelingen, maar niet om een bepaald resultaat te bereiken. Het is eenvoudigweg heel natuurlijk en je hebt eigenlijk geen keuze om het wel of niet te doen. Net als de ademhaling: je ademt in en je ademt uit.
Dit is natuurlijk niet het volledige verhaal. Maar het is het waard om te worden overwogen. Neem het mee in je meditatie en kijk wat er bovenkomt.
Als je je ervaringen met mij wil delen, stel ik dat zeer op prijs. Stuur dan een mail naar: info@filosofieenmeditatie.nl
Yoga en de kunst van het ‘niet doen’
Er is een vidya in de yoga van handeling die niet uitgebreid behandeld is in de videostudies. Het is desalniettemin een bijzondere vidya die het waard is om te overwegen en mee te nemen in je meditatie. Je kunt er heerlijk op ‘dobberen’:
De mens wiens handelingen vrij zijn van wensen en begeerten en wiens handelingen verbrand zijn in het vuur van kennis, wordt een wijze genoemd.
(B.G. IV, 19)
Dit vers wijst een richting aan die wij normaal gesproken niet gaan in ons leven: handelen zonder wensen. We doen altijd iets om iets te bereiken. Zelfs als we deze blog lezen willen we iets. Iets leren, ontvangen, ervan vinden etc. Kortom: we willen iets. En als we iets ‘willen’ dan moeten we ook iets ‘doen’.
We moeten altijd dingen ‘doen’
Ons leven wordt gedomineerd door dingen ‘te doen’. We moeten van alles en nog wat ‘doen’. ‘Niet doen’ beleven we vaak als een vorm van luiheid of als een wel verdiende vakantie van een leven dat vol staat van dingen ‘doen’.
Zelfs als we kijken naar de yoga van kennis en de yoga van handeling, moeten we van alles doen: we moeten gedisciplineerd zijn, moeten studeren, mediteren, onszelf beheersen, deugden beoefenen, vriendelijk zijn, geen meningen hebben (ook dat moeten we ‘doen’) etc.
Als we ons willen ontwikkelen of een ‘echt’ mens willen worden, vragen we ook ‘wat moet ik doen om een ‘echt’ mens te worden?’
De kunst van het ‘niet doen’
Als we kijken naar de yoga van handeling dan wordt gezegd dat ‘offer de hoogste vorm van handeling is’. Offeren is ook iets gaan ‘doen’. We moeten iets ‘geven’. Liefdadigheid en vrijgevigheid vragen ook om iets te ‘doen’. Kortom: we zijn continu op zoek naar wat we moeten ‘doen’ of ‘niet moeten doen’. Twee woorden zijn hierbij dominant: ‘doen’ en ‘moeten’. Maar er is ook een andere realiteit: de kunst van het ‘niet doen’. Wat is dat dan?
Al het doen verdwijnt en lost op bij iemand die vrij is van gehechtheid, die bevrijd is en wiens geest gevestigd is in kennis. Hij verricht zijn handelingen alleen als een offer (yajna).
(B.G. III, 23)
Hij die de gehechtheid aan de vruchten van handeling heeft opgegeven, altijd tevreden en van niets afhankelijk is, doet in werkelijkheid niets, zelfs al gaat hij door met handelen.
(B.G. IV, 20)
Dit zijn woorden om op te ‘dobberen’. In de Bhagavad Gita wordt het proces van ‘doen’ naar ‘niet doen’ (en verder!) heel gedetailleerd beschreven in de Yoga van Meditatie (VI, 10-32). De tekst beschrijft hoe meditatie zich op een natuurlijke wijze ontwikkelt, en in feite het hetzelfde proces is dat ‘spirituele discipline’ transformeert tot ‘liefde’. Ook is het de beschrijving van de natuurlijke ‘ontwikkeling’ van het offer.
De vijf stappen van de meditatie
Wat zijn deze vijf stappen? Als we de Bhagavad Gita erbij pakken en kijken hoe het proces beschreven is in het 6e hoofdstuk (verzen 10-32), het hoofdstuk over de yoga van meditatie, dan ziet het er als volgt uit:
- De eerste fase wordt gekenmerkt door voorschriften en regels die je ‘moet’ uitvoeren. Dit is een natuurlijke fase bij allerlei vormen van leren. Dit geldt ook voor het ‘offer’. Je ‘moet’ dit of dat doen en je ‘moet’ het doen met de juiste innerlijke houding etc.
- De tweede fase wordt gekenmerkt door de eigenschap dat je het al ‘doet’. Het is een onderdeel geworden van je gedrag. Je ‘moet’ het niet meer en je hoeft het niet te ‘doen’, want je ‘doet het al’.
- De volgende fase wordt gekenmerkt doordat er niet veel meer over is om te ‘doen’, omdat je het al bereikt hebt of hebt ontvangen. Als je erop ‘dobbert’ zal je zien dat je het al hebt ‘gekregen’ of is ‘gegeven’.
Deze fase in de meditatie (maar ook bij het ‘offeren’, geven, inspanning leveren etc.) wordt gekenmerkt door de kunst van het ‘niet aanraken’ - Nu volgt de fase dat meditatie continue meditatie wordt en als je naar offer kijkt, worden alle handelingen onderdeel van het offer. Kijk je naar discipline, dan verdwijnt het begrip ‘discipline’ en transformeert het zich tot ‘liefde’. Eenmaal tot de liefde gekomen, zal je het woord ‘discipline’ nooit meer gebruiken, hoewel je prima weet wat het betekent en weet dat je het jaren lang gebuikt hebt.
- Tot slot de 5e fase: in deze fase verdwijnen ‘ik’ en de ‘ander’. Alles is met alles verbonden en alles maakt deel uit van één, ondeelbaar geheel. Alle zelfzuchtige motieven zijn opgelost en zelfs het begrip ‘ik’ is veranderd of nog beter gezegd, verdwenen. Er is geen offeren of niet offeren meer. Er is geen meditatie of niet meditatie meer.
Deze verzen komen uit de yoga van meditatie, maar hebben evenzeer betrekking op het begrip offer.
Ik kan hier nu niet te diep ingaan op de vidya’s uit het 6e hoofdstuk van de Bhagavad Gita, maar als je er meer over wilt horen, bekijk dan (nog) eens de video’s over de ‘vidya’s in de yoga van meditatie’ die op ons YouTube kanaal staan (filosofie en meditatie). Je kan ze ook vinden via de pagina ‘media’ op onze website.
Een hindernis in de yoga van handeling
De yoga van handeling
De yoga van handeling is voor ons mensen een onuitputtelijke bron van inspiratie. Handelen zit in ons bloed. We zijn de hele dag bezig met de handelingen van het dagelijkse leven, maar we zijn ook een ‘lerend’ en ‘onderzoekend’ wezen en daarnaast zit een mens vol met creativiteit die zich wil uiten. Kortom: ieder mens is een ‘handelend’ wezen en juist deze handelingen kunnen worden omgetoverd tot een volledige yoga. Yoga wordt hier gebruikt in de betekenis van ‘weg tot eenheid’ of ‘weg tot menselijke ontwikkeling’.
Er zijn vele aspecten in de yoga van handeling die het waard zijn om nader te bestuderen. Er zijn verschillende methodes om deze aspecten nader te bestuderen, maar hier wil ik opnieuw een lans breken voor de vidya-methode die we gebruiken in de videolezingen over ‘De Verborgen Kennis in de Bhagavad Gita’. Het is een krachtige meditatiemethode die verbinding maakt met kennis die voorbij de woorden en fenomenen is gelegen (als je meer wil weten over de vidya-meditatie, klik dan hier).
‘Hobbels’ op de weg van handeling
Hoewel de yoga van handeling heel toegankelijk is voor Westerse mensen en heel goed harmonieert met onze manier van denken en werken, zijn er wel een paar belangrijke ‘hobbels’ op de weg. Het gaat om beelden en ideeën die bij veel mensen weerstand oproepen en als zodanig ‘schuren’.
Eén van de belangrijkste ‘hobbels’ is het begrip ‘offer’ dat een centrale plaats inneemt in de yoga van handeling. De uitspraak, of beter gezegd de mantra die hierbij hoort is: ‘offer is de hoogste vorm van handeling’. Steeds weer krijg ik terug dat mensen moeite hebben met het begrip ‘offer’ omdat het geassocieerd wordt met ‘jezelf wegcijferen’ of ‘je te kort moeten doen’. Het wordt vaak in verbinding gebracht met een ‘assepoester-rol’ en die wil niemand op zich nemen.
Het begrip ‘offer’ in de yoga van handeling
Laten we eens kijken welke beweging we kunnen krijgen in het begrip ‘offer’. Het Sanskriet woord dat veelal gebruikt wordt is ‘yajna’. Hiermee worden verschillende vormen van offer aangeduid. Het denkbeeld dat hierbij hoort is dat in de schepping alles met alles verbonden is en niets op zichzelf staat. We ontvangen in ons leven heel veel: de aarde brengt het voedsel voort dat we nodig hebben om te overleven en ook de bouwstoffen voor onze huizen en de andere materiële dingen die we nodig hebben. We krijgen liefde en aandacht van onze ouders en de mensen om ons heen en we krijgen inspiratie om mooie werken uit te voeren. Als je hier eens rustig op ‘dobbert’ zal je ontdekken dat je heel veel krijgt waar je zelf niet veel voor gedaan hebt. Je krijgt veel, maar de spelregel is dat je dat wat je ontvangen hebt ook weer doorgeeft in de schepping. Zo blijft de cyclus van ontvangen en geven in tact. Als we dingen exclusief voor onszelf gaan houden en ze als het ware uit de cyclus van de schepping wegnemen, dan ziet de yoga van handeling dit als diefstal. Het is niet van jou, het behoort toe aan de gehele schepping. Je mag het gebruiken, dat is prima, maar alles wat je ontvangt moet weer teruggegeven worden aan de stroom van de schepping. Deze gedachte ligt besloten in het begrip ‘yajna’ of ‘offer’.
Het gevoel van een tekort
De reden dat wij dingen willen achterhouden komt voort uit een gevoel van een tekort. We hebben zo gauw het gevoel dat we iets tekort komen: geld, aandacht, liefde, etc. Doordat zoveel mensen dingen beginnen achter te houden, komt er een scheve verdeling. Sommige mensen hebben veel te veel terwijl vele anderen echt te weinig krijgen. De scheve verdeling tussen arm en rijk is hier voor een groot deel op gebaseerd. Het idee van een tekort werkt als een mantra: het infecteert ieder aspect van ons leven en vergiftigt ons systeem. Het begrip ‘yajna’ verwijst niet naar een alternatieve manier van leven, maar is eigenlijk een medicijn voor de venijnige ziekte die we hebzucht noemen. Dit is een mooi denkbeeld voor je meditatie: ‘offer is een medicijn voor egoïstische motieven, voor hebzucht, angst voor een tekort, etc.’ Yajna wil je juist in je kracht zetten, maar niet in een gewelddadige kracht. Het zet je in je innerlijke kracht en sluit je aan op de continue stroom van ontvangen en geven die in de schepping aanwezig is.
De drie aspecten van het woord ‘yaj’
We kunnen nog een beetje verder gaan: het woord ’yajna’ heeft een wortel die ‘yaj’ is. Deze wortel wijst drie richtingen aan. De eerste is ‘eren’ en het uiten van dankbaarheid voor…. Voor wat? Voor het feit dat je leeft, een lichaam hebt gekregen, dat er grotere krachten en machten zijn dan jijzelf die maken dat het leven voortgaat, dat er een schepping is om in en voor te leven etc.
Het tweede aspect heeft betrekking op het vinden van de juiste leefomgeving: de plek waar je woont en de mensen waarmee je mee omgaat. De plek en de omgang moet zodanig zijn dat je helemaal tot bloei kunt komen.
Het derde aspect verwijst naar ‘vrijgevigheid’. Het is een kunst om het juiste te geven. Niet voor niets is dit één van de hoogste vormen van yajna. De kunst van het geven is vijfvoudig: je moet leren het juiste te geven, in de juiste mate, aan de juiste persoon, op de juiste tijd en op de juiste plek.
De drie aspecten of richtingaanwijzers kan je meenemen in je meditatie. Kijk wat boven komt. Yajna is niet ‘jezelf wegcijferen, kleinmaken of vernederen’. Het is een medicijn dat je verbindt met de stroom van geven en ontvangen die de gehele schepping ondersteunt en bij elkaar houdt.
Het belang van het offer in de yoga van handeling
Ik hoop dat je voelt dat ‘offer’ niet iets is om je ‘klein’ te maken, maar het je helpt om in harmonie te komen met de schepping als geheel. Het helpt je ook in die omstandigheden te komen waarin je helemaal kunt zijn wie je in werkelijkheid bent en je in een conditie komt van waaruit je met vertrouwen en een gevoel van overvloed (i.p.v. een tekort) kunt geven en op die manier helpen we eraan mee dat iedereen in harmonie kan leven.
Wil je reageren? Stuur een mailtje naar: info@filosofienmeditatie.nl
Handeling en speciale handeling in de yoga van handeling
Tijdens de videostudie over vidya’s in de yoga van handeling kwamen we de volgende vidya in de Bhagavad Gita tegen:
Je moet de aard kennen van handeling (karma), speciale handeling (vikarma) en niet-handelen (akarma); want zeer diepzinnig is de weg van handeling. (B.G. IV, 17)
Wat is een ‘speciale handeling’?
Er werd een vraag gesteld over wat speciale handeling nu precies is. Een mooie vraag en ik heb geprobeerd er een antwoord op te geven. Op zich sta ik nog achter mijn antwoord, maar toch had ik na afloop van de studie het gevoel dat het antwoord wat ‘vlak’ was. Er ontbrak iets. Het was bijna te voorspelbaar. Dit is iets wat we goed kennen in de muziek. Je hoort een bepaalde harmonie en je weet eigenlijk al hoe de melodie zich gaat ontwikkelen. Het is een beetje voorspelbaar. En dan gebeurt er iets onverwachts. Een vreemde wending in de harmonie. Een wending die de muziek ineens, vaak onverwacht, in een andere richting stuurt. Dat geeft het gevoel van iets onverwachts en maakt je extra alert. Dit laatste ontbrak in mijn antwoord. Toen ik vanochtend wakker werd, juist bij het ontwaken, zag ik wat er ontbrak.
Vandaar dat ik nu deze blog schrijf om de ingeving met jullie te delen. De vraag die voor ons ligt, is: ‘wat maakt een handeling tot een speciale handeling?’ Wij hebben meningen over welke handelingen ‘belangrijker’, ‘groter’ en ‘specialer’ zijn. Er lijkt een hiërarchie te bestaan tussen de verschillende handelingen. Maar de vraag is of dat waar is. Waarom vinden wij een altaar in een kerk of tempel ‘specialer’ dan het aanrecht in ons huis? Waarom is de ene maaltijd een ‘gewone, doordeweekse’ maaltijd en een maaltijd bij een verjaardag of bij kerst, speciaal? Omdat de laatste twee uitgebreider zijn of omdat je er meer ‘werk’ van hebt gemaakt? Is dat het verschil?
Het lijkt er dus op dat de context waarin de handeling plaatsvindt voor een belangrijk deel bepaalt of een handeling speciaal is of niet. Maar dat is niet waar de vidya naar toe wil. Een vidya verwijst naar de diepe, verborgen kennis die context onafhankelijk is.
Overweeg eens het volgende: je kunt iedere handeling transformeren tot een ‘speciale’ handeling. Maar hoe gaat dat dan in zijn werk?
Wat maakt de retraites van de SFM zo bijzonder?
Ik neem je even mee naar iets anders. Het organiseren van retraites zijn binnen de Stichting Filosofie en Meditatie een kernactiviteit. We hebben verschillende soorten: we gebruiken verschillende thema’s (meditatie, filosofie, Zang, Dans en Bezinning, kunst, yoga etc.) en we hebben individuele retraites. Al een paar jaar evalueren wij de retraites en laten onze retraites door de deelnemers beoordelen. Wat opvalt is dat de retraites over het algemeen altijd hetzelfde hoge ‘cijfer’ krijgen. De beoordeling lijkt onafhankelijk te zijn van het programma, de plaats waar de retraite gehouden wordt (in ons centrum in Brognon, Noord-Frankrijk of in Egmond aan den Hoef) en ook de individuele en groep retraites krijgen dezelfde beoordeling. Wat is het dan dat de retraites zo bijzonder maakt. We hebben het nog verder geëvalueerd en denken dat het de ‘zuivere, liefdevolle aandacht’ is die de mensen ontvangen en ervaren als ze naar een retraite komen.
Deze ‘zuivere, liefdevolle’ aandacht heeft een transformerend vermogen en kan iedere handeling transformeren tot een ‘speciale’ handeling.
Het overwegen van de transformerende kracht van ‘zuivere, liefdevolle’ aandacht roept heel veel beelden op. Eén daarvan is dat het je brengt bij een vers uit een bekende Boeddhistische Sutta (essentiële tekst in het Boeddhisme): de Metta Sutta. Dit is een kleine sutta die aangeduid wordt met ‘de sutta van de liefdevolle vriendelijkheid’ of ‘de sutta van de ultieme liefde’. Een van de verzen uit deze sutta beschrijft de transformatie van een handeling tot een ‘speciale’ handeling heel mooi. Neem het eens mee in je meditatie en kijk wat bovenkomt.
Of je nu op één plek verblijft, of rondreist,
Of je nu zit of in bed ligt,
In de uren dat je wakker bent, verblijf in deze zuivere, liefdevolle aandacht,
Die men het Verheven Leven noemt.
Ik denk dat het nuttig is om deze woorden mee te nemen in je meditatie en te kijken wat ze doen en hoe ze iedere handeling transformeren tot speciale handeling.
Wil je je ervaringen delen en wil je reageren op deze blog, stuur dan een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl
Hoe kan je met ‘de verborgen kennis in de Bhagavad Gita’ in contact komen?
Een paar weken geleden zijn we begonnen met de videolezingen over ‘de verborgen kennis in de Bhagavad Gita’ en maken we gebruik van een bijzondere meditatievorm: de vidya-meditatie. In een eerdere blog ben ik uitgebreid ingegaan op de vraag ‘wat zijn vidya’s en hoe kan je ze gebruiken’(klik hier om deze blog te lezen).
Nu we een paar weken verder zijn, heb ik al veel reacties gekregen. Door de COVID-19 epidemie moet alles online. Dat heeft nadelen, maar ook voordelen. Ik krijg nu prachtige beschrijvingen per mail en daarmee nemen de deelnemers aan de videocursus en degenen die naar de video’s op YouTube hebben gekeken de moeite hun ervaringen met mij te delen. Veel dank hiervoor.
Vidya-meditatie
Hoewel we nog maar net begonnen zijn, beginnen zich al een paar zaken af te tekenen en die wil ik graag in deze blog beschrijven en met jullie delen. De vidya-meditatie leid je stap voor stap richting de diepste, tijdloze kennis en wijsheid die ‘achter en voorbij de woorden’ ligt. Dit proces is nu al in veel mails beschreven, misschien zonder dat degenen die mij de mails gezonden hebben, het zelf door hebben.
Hoe werkt de vidya-meditatie? Het is eigenlijk eenvoudig te beschrijven. Vidya betekent ‘kennis’ en de meditatievorm die erbij hoort gebruikt drie aspecten: ten eerste is het nodig om een ‘neutrale’ positie in te nemen, d.w.z. geen meningen, ideeën of conclusies te trekken. Laat alles open en kijk alleen maar toe vanuit de neutrale positie. Vervolgens is er de kunst van leren ‘dobberen op’. Je neemt een vers of een stuk tekst, leg die als het ware diep in jezelf neer en doet er verder niets mee. Kijk en ervaar wat er gedurende je meditatie of tijdens de activiteiten van de dag bovenkomt.
En opnieuw: raak het niet aan. Geen conclusies, niet denken ‘nu is het klaar’, maar gewoon blijven dobberen, net zoals een bootje op het water blijft dobberen. Het derde aspect van de vidya-meditatie is om geen bindingen aan te gaan. Niet iets willen vasthouden. Laat het zijn zoals het is en ga door met je meditatie. Interessant is om te zien dat deze meditatievorm heel gemakkelijk kan worden meegenomen in de activiteiten van de dag. Je kunt hem tijdens je meditatieoefening gebruiken, maar hij blijft als het ware ‘actief’ tijdens je gewone werkzaamheden.
Wat in de rapportages duidelijk naar voren komt, is de ontdekking dat de eerste fase van deze meditatie ‘context gebonden’ is. Hiermee wordt bedoeld dat de kennis ‘gekleurd’ is door de taal waarin het geschreven is, door de cultuur waaruit hij voortkomt en gekleurd wordt door onze eigen staat en ons begripsvermogen. Kortom: alle invloeden van tijd, plaats en omstandigheden bepalen mede de kennis. Als je de moeite neemt om te blijven dobberen en niets aanraakt merk je dat de tijdelijke elementen in de vidya beginnen te verbleken. Je houdt steeds meer een tijdloos en cultuurloos stuk kennis over. Op een gegeven moment gaat het niet meer om jouw begripsvermogen, jouw kennis en weet je ook niet meer waar deze kennis vandaan komt. Hij komt niet meer uit een bepaalde tijd of cultuur, religie of filosofie. Hij is alleen maar.
Wat is het doel van kennis?
In de videostudie over ‘vidya’s in de yoga van kennis’ hebben velen al iets geproefd van dit proces. De vidya kan je op vele manieren beginnen: je kunt je afvragen ‘wat is het doel van kennis?’, ‘wat is wijsheid?’, ‘wat is diepe, doorleefde kennis?’, etc. Allemaal goede vragen. Maar je kunt ook kiezen voor een andere route: blijf eens rusten op de uitspraak: ‘In vrede houdt lijden op omdat het onderscheidingsvermogen (buddhi) van iemand met een stille geest onmiddellijk standvastig wordt’ (B.G. II, 65)
Je meditatie kan nu de richting opgaan om te doorvoelen hoe je onderscheidingsvermogen (buddhi) standvastig wordt. Een prima benadering, maar je kan ook blijven dobberen op ‘in vrede houdt lijden op’. De eerste benadering neemt het begrip ‘onderscheidingsvermogen’ mee en afhankelijk van de cultuur of filosofie van waaruit je kijkt, kan het verschillende betekenissen hebben. Daarnaast kan je nog je eigen ideeën hebben over wat ‘onderscheidingsvermogen’ precies is. Misschien herken je zelf nog een beetje de taal van de Bhagavad Gita in deze formulering.
Een andere benadering: Waar lost de kennis in op?
De tweede benadering gaat over het ‘einde’ van de kennis; daar waar de kennis als het ware ‘oplost’. Waarin lost het dan op? In vrede en in vrede is geen lijden. Mediteer hier eens op en kijk wat het doet. Deze uitspraak komt al dichterbij een ‘tijdloze’ en ‘cultuurloze’ uitspraak. Deze uitspraak is niet gebonden aan de Bhagavad Gita en had evengoed kunnen komen uit het Boeddhisme, Christendom, Soefisme, Sikhisme of een andere stroming. De uitspraak gaat niet meer over een speciaal mens of voor mensen in het algemeen. Het heeft ook betrekking op de natuur en de aarde zelf. Blijf maar dobberen; wees niet te snel tevreden, er is nog zoveel meer te ontdekken in deze uitspraak. Het is een bijzondere reis.
Het is verheugend dat, ondanks dat we net begonnen zijn met de studie van de vidya’s in de Bhagavad Gita, er al veel mensen zijn die iets hebben geproefd van dit mooie proces.
Ik ben heel benieuwd hoe het verder zal gaan met de videostudies. Binnenkort kom ik er zeker op terug als we meer ervaringen hebben opgedaan met deze vorm van meditatie.
Wil je de videostudies zelf een keer zien en horen? Ze staan op ons YouTube kanaal (filosofie en meditatie) en je kan ze vinden op onze pagina ‘media’.
Als je op deze blog wil reageren, stuur dan een mail naar
info@filosofieenmeditatie.nl
Een belangrijke meditatievorm die veel mensen niet kennen
Deze blog is een goede introductie voor de videolezingen ‘Vidya’s in de Bhagavad Gita’ die dinsdag 19 januari van start gaat.
Meditatie
De populariteit van meditatie neemt sterk toe en dat is belangrijk, zeker in een tijd met zoveel spanning en onzekerheden. Er zijn vele vormen van meditatie en ze hebben een gemeenschappelijke ‘stam’, maar ze hebben ook hun eigen, specifieke kenmerken.
Helaas hebben wij in onze taal maar één of enkele woorden voor ‘meditatie’: natuurlijk het begrip meditatie, maar soms wordt ook ‘reflectie’ en ‘contemplatie’ gebruikt. In de Indiase traditie zijn er veel woorden die in hun hoofdbetekenis of bijbetekenis naar meditatie verwijzen. Hierbij enkele voorbeelden:
Dhyana: meditatie.
Nididhyâsana: diepe meditatie die volgt op niet aflatende, diepe reflectie.
Yoga (éénwording) heeft als bijbetekenis ‘meditatie’ evenals dharma (wet, plicht), vijnana (doorleefde kennis) en tapas (versterving, sterke discipline). Ook stotra (het zingen van mantra’s) en japa (het stil herhalen van mantra’s) worden gebruikt om meditatie aan te duiden.
Vidya- meditatie
Waar ik nu speciale aandacht voor wil vragen, is voor de ‘vidya’-vorm van meditatie. Vidya betekent meestal ‘kennis’ of ‘wetenschap’, maar het is ook een bijzondere vorm van meditatie. Deze vorm wordt veel gebruikt om bepaalde Indiase geschriften te bestuderen, zoals de Upanishads en de Yoga Vasishtha, maar ook heel goed werkt bij het bestuderen van bepaalde boeddhistische sutra’s zoals de Hart sutra en Diamant sutra en bij werken zoals Sri Aurobindo’s Savitri en de gedichten van Johan Andreas dèr Mouw en Friedrich Rückert en vele anderen.
Hoe werkt vidya-meditatie?
Deze vorm van meditatie bestaat uit het ‘overwegen van’ of continu ‘reflecteren op’ een fenomeen of concept om vervolgens tot totale stilte (leegte) te komen en dan het fenomeen of de woorden te overstijgen. Deze vorm van meditatie doet recht aan de uitspraak: ‘sutra’s kan je niet met inkt op papier schrijven’ of zoals de componist Claude Debussy het zei: ‘muziek vind je tussen de noten’. Niet de noten zijn de muziek; de muziek ligt ‘achter’ of ‘voorbij’ de noten. Om met deze realiteit verbinding te maken (of beter nog: er mee te versmelten) is de vidya-meditatie bijzonder geschikt.
Vidya-meditatie is nauw verbonden met upâsanâ. Upâsanâ betekent: ‘aanbidding, dicht zitten bij’. Het is ook een vorm van meditatie. ‘Dicht zitten’ bij wat? Bij het hoogste Ideaal, de Geliefde, de Godheid etc. Het verschil tussen upâsanâ en vidya is dat upâsanâ primair de fysieke vorm gebruikt in de meditatie en vidya de realiteit achter of voorbij de vorm neemt voor de meditatie. Het zijn echter broertjes of zusjes van elkaar.
Vidya brengt hoofd en hart samen
Wonderlijk is dat vidya op het eerste gezicht een cognitieve, verstandelijke vorm van meditatie lijkt, maar als je hem beoefent is het een hele devote vorm. Je kunt zeggen dat vidya ‘hoofd en hart’ bij elkaar brengt. Het is voor onze eigen ontwikkeling en voor de ontwikkeling van onze maatschappij van het grootste belang dat wij ‘hoofd en hart’ als een eenheid gaan ervaren. Vandaar dat ik denk dat het een groot hulpmiddel is als wij deze vorm van meditatie beter gaan verstaan. Het zal ons en de wereld waarin we leven zeker helpen.
Als je meer wil weten over deze vorm van meditatie, kan je meedoen met een korte serie videostudies die gegeven worden over ‘de verborgen kennis in de Bhagavad Gita’ die vanaf dinsdag 19 januari van 20.00-21.30 uur wordt gegeven. Klik hier voor meer informatie.
Wil je reageren: stuur een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl
De yoga van meditatie in de Bhagavad Gita
Tegenwoordig is meditatie erg populair in het Westen. Het wordt gebruikt om je energiehuishouding en innerlijke balans te verbeteren. Het helpt je om beter om te gaan met stress en stress gerelateerde klachten. Wat eigenlijk gebeurt is dat op het moment dat wij uit balans zijn, somber worden en lijden aan stress, wij meditatie aangeboden krijgen om ‘beter’ te worden. Het is dus een soort ‘medicijn’.
Laten we eens kijken hoe meditatie in een aantal grote tradities gebruikt wordt. We zien grote overeenkomsten in de boeddhistische en yoga traditie van Patanjali en komen hetzelfde tegen in de Bhagavad Gita. In al deze tradities wordt de meditatie aangeboden aan mensen die een groot deel van het filosofische systeem hebben doorlopen. Er gaat heel wat aan vooraf.
De Bhagavad Gita begint met de ‘yoga van wanhoop’. Prins Arjuna staat op het punt om een leidende rol te nemen in een grote oorlog. Hij is een strijder, een generaal en heeft vele oorlogen aangevoerd. Nu weet hij niet meer wat zijn taak is en wat juist en onjuist is. Krishna staat naast hem en er ontstaat een dialoog tussen deze twee. Arjuna is wanhopig; Krishna wil hem helpen, maar op dat moment reikt hij hem niet de meditatie aan. We mogen er vanuit gaan dat Arjuna, als prins en super opgeleid man, heel goed bekend is met meditatie, maar toch wordt dit middel niet ingezet.
Krishna slaat een andere weg is. Hij geeft Arjuna kennis en besteedt maar liefst drie hoofdstukken aan de ‘yoga van handeling’. Arjuna komt uit zijn diepe put en begint vragen te stellen en wordt nieuwsgierig. Tijdens deze dialoog raakt Arjuna steeds meer geïnteresseerd in wat ‘voorbij de menselijke maat’ ligt: wat is het ‘universele plan’; welke wetten en regels gelden daar?
Krishna wil hem graag introduceren in deze universele kennis, maar weet ook dat dit niet vanuit de ‘menselijke maat’ kan. Pas nu introduceert hij bij Arjuna de ‘yoga van meditatie’.
De meditatie is hier geen techniek; het is een ‘poort’ waar je doorheen kan gaan. Om voorbij de ‘menselijke maat’ te kunnen kijken, om het ‘verhaal achter het verhaal’ te kunnen doorvoelen, moet je één ding achter je laten: je ego, je individualiteit. In de soefi-traditie is dit thema bijzonder mooi uitgewerkt. Daar heet het: ‘tot waar kun je op je sandalen gaan’? Er komt een punt waarop je je ‘sandalen uit moet doen’ en op je ‘blote voeten’ verder moet gaan. Die voeten moeten bovendien ook nog ‘schoon’ zijn. Het verhaal wil dat Mozes de berg op ging om God te ontmoeten en de Aartsengel Gabriel hem begeleidde. Op een zeker moment zei de Aartsengel Gabriel tegen Mozes dat hij niet verder kon op zijn sandalen en dat hij ze af moest binden. Ook zei hij dat hij dat hijzelf niet verder mocht en dat Mozes alleen, op zijn blote voeten, door moest gaan. Het is poëtisch omschreven. Ik hoop dat je voelt wat hier speelt: het is de poort van de meditatie. Als je door deze poort gaat, ben je in staat om een ander type kennis en bewustzijn te ervaren, namelijk het bewustzijn dat hoort bij de universele maat en niet bij de individuele maat. De regel is simpel: laat je ego achter bij de ‘poort’. Hij zal goed bewaard worden en als je terugkeert kan je hem weer komen ophalen. Echter, als je eenmaal door deze ‘poort’ gaat, keer je nimmer terug.
De ‘yoga van meditatie’ wordt beschreven in het 6e hoofdstuk dat tevens het einde is van het eerste deel van de Bhagavad Gita dat gaat over ‘de mens’. Het 7e hoofdstuk is het begin van de tweede sectie die gaat over de universele maat. Om daar toegang toe te krijgen, is de meditatie onontbeerlijk.
De meditatie wordt in de Bhagavad Gita dus niet gebruikt om iemand uit zijn benarde positie te halen. Het is zelfs maar de vraag of dat effectief zou zijn, maar het wordt gebruikt om iemand klaar te maken om op een hele andere manier naar de werkelijkheid te kijken. Dit proces wordt niet voltooid in het 6e hoofdstuk, maar gaat door in het 12e hoofdstuk. Beide hoofdstukken horen bij elkaar. Hoe dit zit? Eenvoudig: het 6e hoofdstuk is het einde van het eerste deel, de ‘menselijke maat’ van de Bhagavad Gita; het 12e hoofdstuk is het einde van de ‘universele maat’ en dan volgt de verbinding tussen beide ‘werkelijkheden’. Opnieuw is het de meditatie die het mogelijk maakt om het ‘oude’ te verlaten en het ‘nieuwe’ welkom te heten. M.a.w.: meditatie in de Bhagavad Gita (en in de boeddhistische traditie en de yoga van Patanjali) wordt gebruikt om helemaal ‘nieuw’ naar de realiteit waarin wij leven, te kunnen kijken.
Wil je reageren? Stuur een mailtje naar: info@filosofieenmeditatie.nl
Events
Open Bhagavad Gita online studie
De Bhagavad Gita is misschien wel het meest populaire geschrift uit India. Ook in het Westen wordt dit geschrift veel gelezen. De Bhagavad Gita beschrijft 18 yoga’s (Wegen om verbinding met je Zelf te maken) en heeft voor bijna iedere situatie in je leven wel iets te bieden. Door de eeuwen heen heeft ze mensen uit Oost en West gesteund en geïnspireerd. Wil je weten of de wijze lessen van de Bhagavad Gita jou kunnen helpen? Volg dan onze Open Bhagavad Gita studies.
De Open Bhagavad Gita studies zijn op vrijdagavond van 20.00-21.00 uur, online. Het is geen cursus, dus je kan je opgeven wanneer je wil.
Als je mee wil doen, stuur een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl en je komt op de maillijst voor deze studies te staan en ontvangt voor vrijdag een link om mee te doen.
Kosten: Er wordt een donatie gevraagd (indicatie € 5,-/keer).
Donaties kan je overmaken naar:
ING: NL 79 INGB 0000 1917 25
t.n.v. Stichting Filosofie en Meditatie
Open Bhagavad Gita online studie
De Bhagavad Gita is misschien wel het meest populaire geschrift uit India. Ook in het Westen wordt dit geschrift veel gelezen. De Bhagavad Gita beschrijft 18 yoga’s (Wegen om verbinding met je Zelf te maken) en heeft voor bijna iedere situatie in je leven wel iets te bieden. Door de eeuwen heen heeft ze mensen uit Oost en West gesteund en geïnspireerd. Wil je weten of de wijze lessen van de Bhagavad Gita jou kunnen helpen? Volg dan onze Open Bhagavad Gita studies.
De Open Bhagavad Gita studies zijn op vrijdagavond van 20.00-21.00 uur, online. Het is geen cursus, dus je kan je opgeven wanneer je wil.
Als je mee wil doen, stuur een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl en je komt op de maillijst voor deze studies te staan en ontvangt voor vrijdag een link om mee te doen.
Kosten: Er wordt een donatie gevraagd (indicatie € 5,-/keer).
Donaties kan je overmaken naar:
ING: NL 79 INGB 0000 1917 25
t.n.v. Stichting Filosofie en Meditatie
Zomerretraite: 20 praktische oefeningen uit de Bhagavad Gita
“Op dit pad (yoga) is geen enkele inspanning tevergeefs en kan niets mislukken. Zelfs als je maar een klein beetje in praktijk brengt, zal dit je behoeden voor groot gevaar” (Bhagavad Gita II, 40).
Ontdek de betekenis van yoga in onze Bhagavad Gita retraite
Laat je inspireren door het meest populaire werk uit de Indiase filosofische en yoga traditie, de Bhagavad Gita. Of je nu een beginnende of ervaren yogi bent, iedereen kan steun, inspiratie en troost vinden in dit mysterieuze werk.
Centraal in de Bhagavad Gita staat het begrip ‘yoga’ als een ‘weg tot eenheid’. Yoga is hier een levensstijl, een manier om te verbinden met jezelf, met anderen en de natuurlijke wereld en om een dieper begrip te ontwikkelen van de onderlinge verbondenheid van alle dingen.
Verminder stress, angst en onzekerheid m.b.v. praktische aanwijzingen uit de Bhagavad Gita
Tijdens deze retraite leer je praktische aanwijzingen en oefeningen te gebruiken zoals die beschreven staan in de Bhagavad Gita. Het zijn allemaal volledige wegen naar je ware bestemming. Je ontdekt praktische aanwijzingen die je in situaties in het dagelijks leven kunt gebruiken om in balans te blijven en stress, angst en onzekerheid te verminderen.
De nadruk van deze retraite ligt op de praktische toepassing van de aanwijzingen in het dagelijks leven, in plaats van op zware studie. Doe mee aan deze retraite en dompel jezelf onder in de Bhagavad Gita. Naast de Bhagavad Gita is er ook yoga voor wie dat wil en er is ruim tijd om te genieten van de mooie natuur en rust te nemen.
20 Praktische oefeningen uit de Bhagavad Gita
Voor deze retraite is een boekje gemaakt met 20 praktische oefeningen die we met elkaar kunnen bestuderen en die je in je dagelijks leven kan gebruiken. Je zal zien hoe praktisch de Bhagavad Gita is. Tijdens deze retraite zal het boek ‘Yoga oefeningen in de Bhagavad Gita, twintig oefeningen die je leven zullen veranderen’ gepresenteerd worden. Deelnemers aan deze retraite krijgen het boek gratis bij aanvang van de retraite.
Retraites zijn een kernactiviteit van de Stichting Filosofie en Meditatie
Ze worden begeleid door professionals, maar pro deo gegeven omdat de SFM een ideële grondslag en dus geen winstoogmerk heeft. Daarom werken we met vrijwilligers die meehelpen de kosten laag te houden. Je kan helpen bij het koken, maar ook gevraagd om dagelijks een uurtje mee te helpen met de verzorging. Zo is het mogelijk om de kosten van de retraite laag te houden: € 380 kosten, inclusief (vegetarische) maaltijden, drankjes en overnachting in eenpersoons kamers met eigen badkamer/douche en wc.
Het retraitecentrum is gelegen op ruim vier uur rijden van Amsterdam. Als je met de trein komt, kun je worden afgehaald in het nabij gelegen Couvin (België).
Leiding van de retraite
De Bhagavad Gita studies worden gegeven door Mehdi Jiwa die al meer dan 45 jaar met de Bhagavad Gita werkt. Hij heeft verschillende boeken over de Bhagavad Gita geschreven en al meer dan 30 jaar wekelijks open studies over organiseert.
De Yoga wordt verzorgd door Marjolein van der Velde. Zij beoefent al meer dan 30 jaar yoga en heeft diverse opleidingen gevolgd. Zij is bijzonder geïnteresseerd in is asana’s, meditatie, filosofie en ayurveda en heeft zich gespecialiseerd in Yoga Nidra. (zie ook haar website: https://www.rustinzijn.nl/
Open Bhagavad Gita online studie
De Bhagavad Gita is misschien wel het meest populaire geschrift uit India. Ook in het Westen wordt dit geschrift veel gelezen. De Bhagavad Gita beschrijft 18 yoga’s (Wegen om verbinding met je Zelf te maken) en heeft voor bijna iedere situatie in je leven wel iets te bieden. Door de eeuwen heen heeft ze mensen uit Oost en West gesteund en geïnspireerd. Wil je weten of de wijze lessen van de Bhagavad Gita jou kunnen helpen? Volg dan onze Open Bhagavad Gita studies.
De Open Bhagavad Gita studies zijn op vrijdagavond van 20.00-21.00 uur, online. Het is geen cursus, dus je kan je opgeven wanneer je wil.
Als je mee wil doen, stuur een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl en je komt op de maillijst voor deze studies te staan en ontvangt voor vrijdag een link om mee te doen.
Kosten: Er wordt een donatie gevraagd (indicatie € 5,-/keer).
Donaties kan je overmaken naar:
ING: NL 79 INGB 0000 1917 25
t.n.v. Stichting Filosofie en Meditatie
Open Bhagavad Gita online studie
De Bhagavad Gita is misschien wel het meest populaire geschrift uit India. Ook in het Westen wordt dit geschrift veel gelezen. De Bhagavad Gita beschrijft 18 yoga’s (Wegen om verbinding met je Zelf te maken) en heeft voor bijna iedere situatie in je leven wel iets te bieden. Door de eeuwen heen heeft ze mensen uit Oost en West gesteund en geïnspireerd. Wil je weten of de wijze lessen van de Bhagavad Gita jou kunnen helpen? Volg dan onze Open Bhagavad Gita studies.
De Open Bhagavad Gita studies zijn op vrijdagavond van 20.00-21.00 uur (vanaf 5 november), online. Het is geen cursus, dus je kan je opgeven wanneer je wil.
Als je mee wil doen, stuur een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl en je komt op de maillijst voor deze studies te staan en ontvangt voor vrijdag een link om mee te doen.
Kosten: Er wordt een donatie gevraagd (indicatie € 5,-/keer).
Donaties kan je overmaken naar:
ING: NL 79 INGB 0000 1917 25
t.n.v. Stichting Filosofie en Meditatie
Filosofie en Meditatie retraite: de drie guna’s
In deze 6-daagse retraite onderzoeken we de grote kracht die ons leven vorm geeft. De kracht stroomt niet alleen door ons heen, maar stroomt door de gehele schepping en verbindt alles met elkaar. Deze kracht verdeelt zich in drie delen die we zelf goed kunnen waarnemen. Zij worden in de Indiase filosofie ‘guna’ (kwaliteit) genoemd. De leer van de ‘drie guna’s’ is prachtig beschreven in het beroemde Indiase werk de Bhagavad Gita. Om de ‘verborgen kennis’ die in de Bhagavad Gita te vinden is te ontdekken, gebruiken we een prachtige meditatievorm: vidya-meditatie. Veel mensen kennen deze vorm niet, maar hij is eenvoudig te leren. Als je wil weten wat het precies is, kijk eens naar de uitleg die we op ons YouTube kanaal gezet hebben: Vidya’s in de Bhagavad Gita: wat zijn vidya’s en hoe kan je ze gebruiken?
Het is niet moeilijk om de verschillende guna’s te herkennen. Ze beïnvloeden ieder aspect van je leven en met een beetje oefenen kan je de guna-patronen in je leven beïnvloeden. Je kan jezelf in een betere balans brengen. Je kan lichamelijke en geestelijke onrust tot rust brengen en je nachtrust verbeteren.
In deze retraite gaat het er vooral om dat je zelf ervaart hoe de guna’s werken en hoe je ze in jouw leven kan gebruiken.
We gebruiken de Bhagavad Gita, meditatie en wandelen in de natuur om te begrijpen en te ervaren hoe de guna’s de gehele schepping doordringen en alles met elkaar verbinden.
Programma
De dag begint met meditatie. Na het ontbijt is er een korte studie waarin ook praktische oefeningen worden gegeven die je gedurende de dag kunt gebruiken. ‘s Middags is er tijd om te rusten en te wandelen. Aan het eind van de middag werken we de oefeningen in kleine groepjes uit. Na de avondmeditatie en het diner is er ‘s avonds tijd om ervaringen uit te wisselen. Ook is er gelegenheid voor het stellen van vragen. Daarna is er tijd om met elkaar bij de haard iets te drinken en na te praten.
Kosten en accomodatie
Retraites zijn een kernactiviteit van de Stichting Filosofie en Meditatie. Ze worden begeleid door professionals die ‘pro deo’ hun diensten aanbieden omdat de Stichting een ideële grondslag en dus geen winstoogmerk heeft. Vrijwilligers helpen de kosten laag te houden, bijvoorbeeld door te koken. Maar ook de deelnemers helpen dagelijks een uurtje mee met het zorg voor huis, tuin en keuken. Op deze manier kost de retraite slechts € 310, inclusief (vegetarische) maaltijden, drankjes en overnachting in één- of tweepersoons kamers met eigen badkamer en wc.
Het retraitecentrum is gelegen op ruim vier uur rijden van Amsterdam in het Noorden van Frankrijk, net over de Belgische grens. Als je met de trein komt, kun je worden afgehaald van het station van het nabij gelegen Couvin (België).
Kosten: € 310,- p.p.
Meer informatie: info@filosofieenmeditatie.nl
Videostudies ‘De verborgen kennis’ van de Bhagavad Gita
De Bhagavad Gita heeft ons heel veel te bieden. Er worden 18 verschillende ‘yoga’s’ beschreven. Daarnaast zijn er veel verzen die het waard zijn om te overwegen en plekje een te geven in je leven. Maar er is ook kennis in te vinden die ‘verborgen’ is. Deze kennis kan je niet alleen met je verstand benaderen. Ze worden ‘vidya’s’ genoemd. ‘Vidya’ betekent kennis, maar daarnaast is het ook vorm van meditatie. Door deze vorm van meditatie kan je ‘voorbij de woorden en voorbij de vorm’ komen en verbinding maken met de verborgen kennis die in de Bhagavad Gita te vinden is.
In deze videoserie gaan we op zoek naar de ‘verborgen kennis in de Bhagavad Gita’. Daarvoor moeten we de vidya’s vinden en de bijbehorende meditatie vorm leren. Dit is niet moeilijk, maar heeft wel oefening en een beetje hulp nodig.
In deze videoserie komen de volgende aan de orde:
| 19 jan | Vidya’s: precies zijn en hoe we deze ‘vorm’ van meditatie kunnen leren? |
| 26 jan | Wat is nodig om en wat is de ‘juiste voorbereiding’ om het pad van de vidya’s: te kunnen betreden? |
| 2 febr | Vidya’s: in de yoga van kennis |
| 9 febr | Vidya’s in de yoga van handeling deel 1 |
| 16 febr | Vidya’s in de yoga van handeling deel 2 |
| 23 febr | Vidya’s in de yoga van meditatie |
| 2 maart | Vidya’s in de yoga van de liefde (bhakti yoga) |
Als je mee wil doen, geef je op en je ontvangt de link voor deze videostudie.
De Stichting Filosofie en Meditatie leeft voornamelijk van donaties. We verzoeken jullie vriendelijk om een donatie over te maken op onze bankrekening NL79 INGB 0000 1917 25 als je meedoet aan deze videostudie.
Bhagavad Gita studie (video meeting)
Nu de corona epidemie langer aanhoudt zien we dat de onzekerheid, somberheid en frustratie toeneemt. We willen hier graag iets tegenover stellen.
Sinds jaar en dag is er een Indiaas geschrift dat mensen uit Oost en West door moeilijke perioden heeft geloodst, de Bhagavad Gita. Dit kleine geschrift heeft zeer veel te bieden en haalt je iedere keer weer uit de ‘duisternis’ en plaatst je in je ‘licht’.
De Bhagavad Gita kent 18 hoofdstukken. Ieder hoofdstuk is een yoga. Yoga betekent hier een ‘weg om verbinding te maken met je diepste, innerlijke Zelf’.
Omdat we door de corona epidemie niet bij elkaar kunnen komen, willen we voorlopig wekelijks een Zoom meeting houden op dinsdagavond van 20.00-21.00 uur. Het programma is:
– Meditatie van 10 minuten
– Kijken of er vragen of opmerkingen zijn m.b.t. de meditatie
– Een korte studie uit de Bhagavad Gita. Deze verzen spiegelen we vervolgens in de actualiteit van het dagelijks leven.
– Het stellen van vragen en het delen van ervaringen.
Leuk als jullie meedoen. Het zal je zeker helpen om in je kracht te blijven staan.
In deze studie kijken we naar hoofdstuk 9, de yoga van de koninklijke kennis en het koninklijke geheim. Dit hoofdstuk verbindt de hoofdstukken 7, 8 en 9 met elkaar. Het laat zien (en ervaren) wat het allermooiste, allerbelangrijkste in het leven is en hoe daar verbinding mee te maken. Het is een bijzonder troostrijk hoofdstuk dat je veel kracht en licht geeft. Het tilt je op en helpt je om op een andere manier te leven en werken. Hoe dat gaat? Daar gaat deze videostudie over. Wil je mee doen met deze videostudie?
Geef je op door een mailtje te sturen naar info@filosofieenmeditatie.nl en je ontvangt de link voor de Zoom meeting voor dinsdagavond.
Dit is voorlopig de laatste videolezing in deze cyclus. Hierna begint voor ons het retraiteseizoen. Medio september willen we (bij voldoende belangstelling) de lezingen voortzetten.
Bhagavad Gita studie (video meeting)
Nu de corona epidemie langer aanhoudt zien we dat de onzekerheid, somberheid en frustratie toeneemt. We willen hier graag iets tegenover stellen.
Sinds jaar en dag is er een Indiaas geschrift dat mensen uit Oost en West door moeilijke perioden heeft geloodst, de Bhagavad Gita. Dit kleine geschrift heeft zeer veel te bieden en haalt je iedere keer weer uit de ‘duisternis’ en plaatst je in je ‘licht’.
De Bhagavad Gita kent 18 hoofdstukken. Ieder hoofdstuk is een yoga. Yoga betekent hier een ‘weg om verbinding te maken met je diepste, innerlijke Zelf’.
Omdat we door de corona epidemie niet bij elkaar kunnen komen, willen we voorlopig wekelijks een Zoom meeting houden op dinsdagavond van 20.00-21.00 uur. Het programma is:
– Meditatie van 10 minuten
– Kijken of er vragen of opmerkingen zijn m.b.t. de meditatie
– Een korte studie uit de Bhagavad Gita. Deze verzen spiegelen we vervolgens in de actualiteit van het dagelijks leven.
– Het stellen van vragen en het delen van ervaringen.
Leuk als jullie meedoen. Het zal je zeker helpen om in je kracht te blijven staan.
In deze studie kijken we naar hoofdstuk 8, de yoga van het onvergankelijke Brahman. Dit hoofdstuk gaat dieper in op de meditatie en op dat wat niet aan tijd of plaats gebonden is. We leven in een realiteit die vergankelijk is en zoeken dat wat onvergankelijk is. Hoe is het mogelijk om contact te maken met het onvergankelijke? Is het mogelijk of is het een illusie? Dit hoofdstuk behandelt ook de voorbereiding op het sterven. Dit heeft niet alleen betrekking op het sterven van het fysieke lichaam, maar ook op het ‘sterven voor het sterven’. Waarom besteedt de Bhagavad Gita zoveel aandacht aan dit onderwerp? Daar gaat deze videostudie over. Wil je mee doen met deze videostudie?
Geef je op door een mailtje te sturen naar info@filosofieenmeditatie.nl en je ontvangt de link voor de Zoom meeting voor dinsdagavond.
Bhagavad Gita studie (video meeting)
Nu de corona epidemie langer aanhoudt zien we dat de onzekerheid, somberheid en frustratie toeneemt. We willen hier graag iets tegenover stellen.
Sinds jaar en dag is er een Indiaas geschrift dat mensen uit Oost en West door moeilijke perioden heeft geloodst, de Bhagavad Gita. Dit kleine geschrift heeft zeer veel te bieden en haalt je iedere keer weer uit de ‘duisternis’ en plaatst je in je ‘licht’.
De Bhagavad Gita kent 18 hoofdstukken. Ieder hoofdstuk is een yoga. Yoga betekent hier een ‘weg om verbinding te maken met je diepste, innerlijke Zelf’.
Omdat we door de corona epidemie niet bij elkaar kunnen komen, willen we voorlopig wekelijks een Zoom meeting houden op dinsdagavond van 20.00-21.00 uur. Het programma is:
– Meditatie van 10 minuten
– Kijken of er vragen of opmerkingen zijn m.b.t. de meditatie
– Een korte studie uit de Bhagavad Gita. Deze verzen spiegelen we vervolgens in de actualiteit van het dagelijks leven.
– Het stellen van vragen en het delen van ervaringen.
Leuk als jullie meedoen. Het zal je zeker helpen om in je kracht te blijven staan.
In deze studie kijken we naar hoofdstuk 7, de yoga van kennis en wijsheid. Met dit hoofdstuk begint het 2e deel van de Bhagavad Gita. Het behandelt een aantal belangrijke en diepe thema’s: het grondpatroon van zowel de microkosmos als de macrokosmos; het begrip purusha wordt geïntroduceerd en het begrip mâyâ, de kosmische illusie. We kunnen ons niet zomaar vrij maken van deze illusie. Het 7e hoofdstuk geeft je een ‘sleutel’ om toch uit deze gebondenheid te komen. Wil je mee doen met deze videostudie?
Geef je op door een mailtje te sturen naar info@filosofieenmeditatie.nl en je ontvangt de link voor de Zoom meeting voor dinsdagavond.
