Vanaf vrijdag 17 maart beginnen wij met maandelijkse lezingencyclus in ons studiecentrum de Koningslaan 6 te Amstelveen, met de titel: ‘Zuiver Leven’. Deze lezingen zijn geïnspireerd op de Bhagavad Gita en het Achtvoudige Pad van Boeddha. Het doel is mensen handvatten te geven om ‘op koers te blijven’ in de roerige tijd waarin wij leven. Op verzoek hierbij al een korte inleiding. Voor meer informatie zie agenda.

 Het belang van de Middenweg.
Onze tijd kenmerkt zich door grote veranderingen. Oude normen en waarden, oude paradigma’s staan onder druk en verdwijnen voor een deel. Nieuwe paradigma’s zijn veelal nog niet helder en onze tijd wordt gekenmerkt door grote onzekerheid met de alom zichtbare kenmerken van angst, verharding, intolerantie en afzondering. Hoe kan de mensheid op koers blijven? Hoe weten we wat onze bestemming en doel in het leven is?

In principe zijn er drie manieren om onze koers in het leven te vinden en om ons eigen pad te gaan. De eerste manier is om het doel in het leven of het ideaal in ons leven voor je te zien. We zijn ons gewaar van ons grote ideaal of onze idealen en we willen ze gaan leven. We zijn bereid de inspanning te leveren die daar bij hoort en ons leven krijgt een diepe betekenis.

De tweede manier is het maken van verbinding met de grote kracht of het licht dat in onszelf  aanwezig is. Sommige mensen hebben hier verbinding mee en het is deze kracht die zich als het ware wil manifesteren ‘door de mens heen’.

Maar velen hebben hun ideaal niet helder voor ogen en hebben geen of onvoldoende verbinding met de innerlijke kracht en zijn zoekende. In een dergelijke situatie toont zich de derde manier: de Middenweg. De Middenweg is een belangrijk begrip in de Bhagavad Gita en vooral in het Boeddhisme. Met de Middenweg wordt geen compromis bedoeld,  maar is juist heel precies: het gaat namelijk om het midden en er is maar één plek die werkelijk het midden is. De Middenweg wordt meestal uitgelegd als het afzien van extremen, van te veel en te weinig, als een weg van matigheid, van genoeg is genoeg en voldoende volstaat. Dit is zeker een aspect, maar er zijn nog andere niveaus.

Een tweede aspect is ‘de continue verfijning’, ook wel genoemd ‘het polijsten van de Eeuwige Spiegel’. In het Boeddhisme wordt de Middenweg beschreven d.m.v. het Achtvoudige Pad: meestal vertaald als het juiste inzicht, maar hier heb ik gekozen voor zuiver i.p.v. juist. Het Achtvoudig Pad bestaat uit de volgende onderdelen: zuiver inzicht, zuiver motieven, zuiver spreken, zuiver handelen, zuiver levensonderhoud, zuivere inspanning, zuivere waakzaamheid en zuivere concentratie. Het begrip zuiver staat hier voor zuiveren, hetgeen een actieve handeling impliceert. Het continu zuiveren is het polijsten van de Eeuwige Spiegel. Over dit polijsten van de eeuwige spiegel is een mooi verhaal opgetekend in het traktaat Kokyo (de Eeuwige Spiegel) van Meester Dogen (1200-1253).

Toen Baso van Kozei in vroeger dagen in de praktijk leerde onder Nangaku, droeg Nangaku op het juiste moment het geesteszegel over aan Baso.
Dit is het begin van het begin van het polijsten van een tegel.
Baso woonde in de Dento-tempel en praktiseerde Zazen zonder onderbreking gedurende 10 jaar.
We kunnen ons voorstellen hoe het moet zijn geweest in zijn rieten hut tijdens een regenachtige nacht. Er wordt nergens vermeld dat hij nooit de Zazen onderbrak als de vloer ingesloten was door de sneeuw.

Op een dag kwam Nangaku naar zijn hut, waar Baso op hem stond te wachten.
Nangaku vroeg: ‘Wat doe je zoal tegenwoordig’?
Baso zei: ‘Tegenwoordig, zit ik alleen maar’.
Nangaku vroeg: ‘Wat is het doel van het in Zazen zitten’?
Baso antwoordde: ‘Het doel van het zitten in Zazen is om een boeddha te worden’.
Nangaku pakte een tegel en polijstte hem op een rots naast Baso.

Toen Baso dit zag vroeg hij: ‘Wat is de Meester aan het doen’?
Nangaku antwoordde: ’Een tegel aan het polijsten’.
Baso  vroeg: ‘Wat is het nu van het polijsten van een tegel’?
Nangaku antwoordde: ‘Ik polijst hem om er een spiegel van te maken’.
Baso vroeg: ‘hoe kan het polijsten van een tegel een spiegel maken’?
Nangaku vroeg: ‘Hoe kan het zitten in Zazen van jou een boeddha maken’?

We moeten goed begrijpen dat dit een samenspraak is tussen twee grote meesters en dat het hier niet om een terechtwijzing gaat. De betekenis van deze tekst is niet gemakkelijk te doorgronden. Echter, de dialoog tussen Hangaku en Baso geeft precies aan hoe de constante oefening of wel het ‘polijsten van de Eeuwige Spiegel’ werkt.

Het derde aspect van de Middenweg is de verbinding met de mens en zijn omgeving. Het is de plek waar de verschillende ‘verhalen waar de mens in leeft’ bij elkaar komen. Hier maken wij verbinding met de verhalen van onze dierbaren, onze familie, ons werk en onze sociale context, samenleving enz. Niets staat op zichzelf en alles is met alles verbonden. De Middenweg is de plaats waar wij kunnen voelen hoe alles met alles verbonden is en hoe de verschillende maten of verhalen elkaar beïnvloeden.

De Middenweg heeft nog veel meer aspecten, maar het is al geweldig als wij deze drie aspecten: het vermijden van extremen, het polijsten van de Eeuwige Spiegel en het verbinden van de verschillende verhalen waarin wij leven, in ons dagelijks leven kunnen beoefenen en gebruiken. Op deze wijze is de Middenweg een praktisch en krachtig hulpmiddel om onze koers te houden in leven, ook in deze roerige en onzekere tijden.

Vanaf 17 maart zijn er maandelijks studieavonden gepland in ons studiecentrum de Koningslaan 6 te Amstelveen vanaf 20.00 (deur open vanaf 19.30).

Vragen of opmerkingen over deze blog? Stuur een mailtje, dat wordt op prijs gesteld.

Auteur: Mehdi Jiwa