Er zijn van die boeken die je je hele leven bijblijven. Eén van die boeken is voor mij de autobiografie van Gandhi: ‘Autobiography. The Story of My Experiments with Truth’. Het zijn korte stukjes en ogenschijnlijk beschrijft hij situaties die specifiek van toepassing zijn op zijn eigen persoonlijke en maatschappelijke situatie in een tijd dat India nog onder Brits gezag stond. Daarnaast was het kastensysteem nog erg dominant en bepaalde het leven tot in ieder detail. Hoewel onze samenleving heel anders georganiseerd is (of lijkt!) zijn veel van de levenslessen van Gandhi ook te gebruiken in onze samenleving en in ons eigen leven.

Eén die verhalen die grote indruk op mij heeft gemaakt en waar ik vaak aan moet denken is het verhaal van hoe zijn Ashram ontstond. De ashram van Gandhi bestond nog maar enkele maanden toen hij een brief kreeg met de strekking: ‘Een nederig en eerlijk gezin van onaanraakbaren verlangt zich bij uw ashram aan te sluiten. Wilt u hen aanvaarden?’ Gandhi was zeer verbaast dat hij een dergelijk verzoek kreeg terwijl de ashram nog maar net bestond. Gandhi liet de brief aan zijn metgezellen lezen en zij verwelkomden het verzoek. Gandhi was bereid hen op te nemen als zij bereid waren de ashram-regels te willen volgen. Het gezin bestond uit een vader, moeder en hun dochtertje Lakshmi. De vader, Dudabhai, was onderwijzer geweest in Bombay (Mumbai) en was zeker bereid om de ashram-regels te volgen.

Het besluit bracht de ashram direct in de problemen. Allereerst was er de waterput die gedeeltelijk beheerd werd door de eigenaar van de bungalow. Degene die de waterpunt verzorgde had er bezwaar tegen dat druppels water uit de emmer van de ashram (waar nu onaanraakbaren woonde) hem zouden verontreinigen. Ruzie en scheldpartijen waren het gevolg. Gandhi vertelde iedereen om deze scheldpartijen te laten voor wat zij waren en er niet op te reageren. Spoedig hielden het schelden op en de verzorger van de waterput schaamde zich diep.

Doordat Dudabhai en zijn gezin in de ashram waren ingetrokken droogde de financiële support op, omdat velen de ashram gingen boycotten. De ashram kwam in een sociaal isolement en al spoedig waren er onvoldoende financiële middelen om door te gaan. Toen Gandhi vernam dat er geen geld meer over was, bleef hij kalm en antwoordde dat ze dan maar naar de wijken van de onaanraakbaren moesten verhuizen.

Tijdens deze beproeving kwam er hulp uit onverwachte hoek: een onbekende, welvarende man, kwam naar de ashram en vroeg aan Gandhi of hij de ashram kon helpen en of zijn hulp zou worden aangenomen. Gandhi stemde hierin toe en de volgende dag kwam de man terug met Rp 13.000, voldoende om de Ashram een jaar door te laten gaan. De man was een onbekende, hij was nog nooit in de ashram geweest, hij wilde er niets voor terug, alleen maar geven en dan weer weggaan. Een hele bijzondere ervaring.

De levenslessen die ik uit dit verhaal gehaald heb, zijn ten eerste hoe belangrijk het is om je koers te houden in het leven die echt bij je hoort, ook als het moeilijk wordt en mensen zich van je afkeren. Voorts illustreert het verhaal dat je bij jezelf moet blijven en niet hoeft te reageren op wat er over je gezegd of gedacht wordt. De derde les die in dit verhaal zit is dat er hulp komt, heel vaak uit onverwachte hoek, zolang je maar op koers blijft.

Er zijn beproevingen en sommige zijn erg zwaar, maar ze dienen tot groei en toetsen steeds weer je geloof en vertrouwen en standvastigheid.

Het verhaal heeft niet alleen betrekking op ons persoonlijke leven, maar ook op ons maatschappelijke leven. We kunnen misschien stellen dat wij geen kastensysteem hebben en dat wij ons niet druk maken over waterdruppels uit een emmer die ons ‘onrein’ maken, maar als we goed kijken zijn wij in onze samenleving onze nieuwe ‘onaanraakbaren’ aan het creëren, zoals mensen uit bepaalde landen met een bepaald geloof, drugsverslaafden, psychiatrische patiënten, mensen in de schuldsanering, demente ouderen of gewoon mensen die anders denken dan wijzelf. Als we heel eerlijk zijn, zijn er groepen mensen waar wij ons liever ver van houden, die wij liever niet in onze omgeving hebben. Gandhi had een aantal leefregels centraal gesteld in zijn ashram, maar niemand werd buitengesloten wegens religie, afkomst, geslacht of verleden, wat de omgeving er ook van vond. Een ieder die mee wilde doen was welkom. Dit verhaal speelde zich af in een andere tijd en een ander land, maar de boodschap is tijdloos en overal van toepassing. Misschien is dit wel de vierde levensles: wat zijn voor ons de essentiële leefregels; waar gaat het écht om en zouden we ons hier niet meer op moeten richten i.p.v. mensen in te delen op etnische afkomst, religie, geslacht, seksuele geaardheid en maatschappelijke positie?

Gandhi’s boek: Het verhaal van mijn eksperimenten (let op de bijzondere spelling !) met de waarheid is een heerlijk boek om langzaam te lezen. Je zult er ongetwijfeld levenslessen in herkennen. De Nederlandse vertaling is volgens mij niet meer nieuw te krijgen, maar je kan hem wel nog tweedehands vinden. In het Engels is hij wel nog goed te bestellen: Gandhi Autobiography. The Story of My Experiments with Truth.

Reageren: stuur dan een mailtje.

Auteur: Mehdi Jiwa