De meditatie in de activiteit van het dagelijks leven
De traditie van de meditatie is op dit punt eenduidig: meditatie moet niet blijven steken in de techniek, het moet vertaald worden in de activiteiten van het dagelijks leven. Als dit punt niet bereikt wordt, kan je eigenlijk niet zeggen dat je ‘mediteert’. Er zijn veel mensen die hebben leren mediteren en de meditatie kennen en waarderen, mits zij in een meditatieruimte of thuis op een stille, vaste plek mediteren. Zij ervaren de heilzame uitwerking van de diepe innerlijke rust en stilte, voelen hoe spanning en stress van hen afvallen. Echter, als, na de meditatie de orde van de dag zich weer aandient, dan verdwijnt de rust, zijn er weer talrijke afleidingen en wordt de geest hierin meegesleurd. We hebben weer overal meningen en ideeën over en de innerlijke rust verdwijnt naar de achtergrond. Spanning en stress bouwen zich weer op en we vergeten hoe heilzaam de diepe stilte was en hoe goed het voelde om in verbinding te zijn met de innerlijke vrede die diep in ons aanwezig is.
Toch ligt de uitdaging erin om deze stilte en vrede te bewaren tijdens de activiteiten van de dag. Van oudsher zijn er bepaalde activiteiten die met name geschikt zijn om dit vermogen te ontwikkelen. Klassiek zijn het koken van de maaltijd (mits je er voldoende tijd voor neemt en het goed hebt voorbereid), thee zetten en thee drinken als er even een rustpauze is, een wandeling in de natuur, het luisteren naar mooie muziek etc. Maar als er ‘moeilijke’ activiteiten op ons pad komen, verliezen we de innerlijke rust weer snel, bijvoorbeeld: bij het schrijven van moeilijke brieven of e-mails, bij het houden van een ‘slecht-nieuws gesprek’, als we ergens voor afgewezen worden of bij een spel verliezen, als mensen kritiek op ons hebben of ons werk niet goed vinden, etc. De uitdaging ligt erin om de meditatieve, stille, toekijkende houding ook te handhaven in de moeilijker situaties. Belangrijk is dat je deze moeilijke situaties niet uit de weg gaat en probeert ze te vermijden om maar bij je innerlijke rust en stilte te blijven. Deze manier zal je niet helpen op de weg van meditatie. Net als de techniek van meditatie, vraagt de vertaling van de meditatie naar de activiteiten van het dagelijks leven veel oefening. Door te beginnen met handelingen die voor ons eenvoudig zijn, moeten wij stap voor stap verder gaan om de meditatie ook te ervaren in complexere situaties.
De methode die hierbij gebruikt kan worden, is eenvoudig. Het gaat erom om te ‘dobberen op’, net zoals een bootje dobbert op het water. Het drijft daar alleen maar en beweegt mee met de bewegingen van het water, maar het neemt zelf geen initiatief. Dit ‘dobberen op’ maakt dat je stil kunt blijven en langzaam aan maak je contact met de situatie die voor je ligt. Als je heel stil blijft en alleen maar toekijkt, ontdek je dat achter het fenomeen of de situatie een andere werkelijkheid ligt. We noemen dit wel ‘het verhaal achter het verhaal’ of de wereld der motieven die het fenomeen of de situatie een bepaalde kleur geeft. Dit proces kan zich verdiepen: achter het verhaal ligt een ander verhaal en achter deze motieven liggen nog diepere lagen. De Yoga- en Vedanta-filosofie zou het als volgt kunnen formuleren: door de meditatie maak je contact met wereld achter de fysieke manifestatie. Je dringt door in de subtiele of wel mentale wereld. Als je meditatie zich verfijnt, dring je steeds dieper door, laagje voor laagje. Uiteindelijk maak je verbinding met de causale of oorzakelijke lagen die de fenomenen of situaties hebben voortgebracht. Dit doordringen in de diepere lagen, dit verbinden met of gewaarworden van deze diepere lagen die achter de fysieke fenomenen en situaties liggen, is wat ‘meditatie in de activiteit van de dagelijkse handeling’ doet. Dit kan alleen maar als je zelf heel stil blijft en je helemaal openstelt om in verbinding te komen met de wereld die achter het fenomeen of de situatie ligt. Het betekent ook dat je geen mening of oordeel hebt over het hetgeen je ziet of meemaakt terwijl je aan de ander kant toch zult moeten reageren en moeten handelen. Hoewel je blijft handelen in de wereld, blijf je gericht op de wereld (of energie of impulsen) die achter de fenomenen ligt. Je gaat inzien dat de fysieke, zintuiglijk waarneembare wereld een soort ‘onvoltooid verleden tijd’ is. De gebeurtenissen in de fysieke wereld die wij nu, op dit moment, waarnemen, zijn als pijlen die al eerder (in de causale en subtiele wereld) zijn afgeschoten en die nu hun doel treffen of missen. Meditatie in de activiteit van de dagelijkse handelingen helpt je om je bindingen met de fenomenen op een heel natuurlijke manier los te maken en je te richten op de diepere lagen die de fenomenen en situaties voortbrengen. Dit proces gaat door totdat je verbinding maakt met de bewuste stilte die ten grondslag ligt aan ieder fenomeen of iedere situatie en die gelijk is aan de diepe, peilloze stilte die je ook kunt ervaren als je de meditatie beoefent in de meditatieruimte, vrij van externe prikkels.
Mehdi Jiwa
Heb je vragen of wil je reageren: stuur een mailtje naar
