Een goede vraag

Waar kan je meditatie voor gebruiken?

De laatste tijd krijg ik veel vragen over meditatie. Niet verwonderlijk in een tijd met zoveel onzekerheid, angst en agressie. De coronaepidemie heeft nog diepe sporen nagelaten, de oorlog in de Oekraïne en de gevolgen voor Europa en ons land, houden veel mensen bezig. Een gevoel van onzekerheid, machteloosheid en onveiligheid is wat veel mensen gemeenschappelijk hebben.

We moeten in balans blijven. Meditatie is een groot hulpmiddel, maar waarvoor en hoe kan je meditatie nu gebruiken? Er is een lange lijst te geven, maar voor nu wil ik graag 3 toepassingen met jullie delen:

Meditatie om meer energie en innerlijke rust te krijgen.

Misschien herken je het: we zijn continu in ons hoofd aan het malen. Gedachten blijven maar komen en er lijkt geen einde aan te komen. In je gedachten blijf je je problemen en zorgen maar herhalen. Het effect is dat je veel energie verliest en je onrustig voelt. Hier kan meditatie helpen, zeker als je het regelmatig een paar keer per dag beoefent. Het is niet moeilijk: het begint met een ‘diep’ zitten. Zoek een fijn plekje op, geeft het wat aandacht zodat het er prettig uitziet en ga zitten. Verbind je met de grond, met de aarde en ontspan je lichaam zoveel mogelijk. Breng je aandacht naar je onderbuik en zit stabiel, ontspannen en ‘diep’. Daarnaast: word je bewust van je ademhaling. Laat het ademen natuurlijk plaatsvinden, bemoei je er niet mee. De ademhaling lijkt al spoedig dieper te komen. Je buik ontspant en ademen en diep zitten ontmoeten elkaar. Je luistert naar alle geluiden en volgt ze tot ze terugvallen in de stilte. Neem je tijd en vervolgens kan je toekijken op je gedachten en gevoelens. Ze komen op, nemen vorm aan en verdwijnen weer. Laat het toe en raak het niet aan.

Na deze eenvoudige voorbereiding kan je de methode toepassen die je geleerd hebt, zoals het herhalen van een mantra (japa-yoga) of het visualiseren van een beeld en daar je aandacht op laten rusten, of je blijft stil toekijken op je ademhaling of je gebruikt een andere methode.

Je zal merken dat je gedachten langzamerhand rustiger worden, je geest kalmer wordt en je meer in balans komt. Dit scheelt heel veel energieverlies. Je kan ook helderder denken en beter beslissingen nemen. Kortom, meditatie is heel geschikt om je te helpen als je je innerlijke onrustig voelt.

Meditatie bij het verwerken van pijn en verdriet.

Dat meditatie je kan helpen bij het verwerken van pijn en verdriet dat je hebt opgelopen in je leven, is bij veel mensen minder bekend. Toch is het een groot hulpmiddel bij de verwerking. Dit komt omdat naast het diepe zitten, de ontspanning, het ‘diep’ laten zakken van de ademhaling en het toekijken op de stroom van gedachten en gevoelens in je geest, nog meer ‘vaardigheden’ zijn te leren. Belangrijk is om een neutrale positie in te nemen tijdens je meditatie en niet wat zich toont aan te raken. Ga geen bindingen aan met wat zich aandient. Blijf neutraal, stop het proces niet en blijf stil toekijken.

Als je iets hebt meegemaakt dat pijnlijk is of verdrietig en je kan het maar niet ‘verteren’, neem het dan eens mee in je meditatie. Je hoeft er niet steeds aan te denken, maar laat het er gewoon zijn. Het mag er zijn. Blijf neutraal, raak het niet aan, laat het er maar zijn. Je gaat gewoon door met je meditatie, terwijl je op de achtergrond weet dat het aanwezig is. Ik noem dit vaak ‘het verteren van stenen’. Meditatie helpt je hierbij. Het neemt vaak wat tijd in beslag, soms zelfs een lange tijd, maar de pijn en het verdriet worden minder. Hoe kan dat? Dat komt omdat je de bindingen met deze nare situatie, die je veelal onbewust  bent aangegaan, stap voor stap kan loslaten. Wat gebeurt is, kan je niet veranderen, maar de bindingen die je ermee aangegaan bent, kan je wel loslaten. Je zal merken dat je minder beïnvloed wordt en beter in balans kunt blijven. Veel mensen beschrijven het als het hebben van het gevoel dat alles wat lichter wordt.

Inzichtmeditatie om verbinding te maken met het ‘verhaal achter het verhaal’

Je kan meditatiemethoden op verschillende manieren indelen. Een gebruikelijk indeling is de meditatiemethoden in te delen als concentratiemeditaties en inzichtmeditaties. Ze gaan in elkaar over, maar sommige methoden leggen het accent meer op de concentratie en anderen meer op de inzicht kant van de meditatie. De concentratiemethoden zijn nu steeds meer geaccepteerd in onze samenleving. De inzichtmeditaties zijn nog relatief onbekend, maar komen nu ook steeds meer naar voren.

Eén van de sterkste inzichtmeditatie die ik ken is de zgn. vidya-meditatie. Vidya is een Sanskriet woord voor kennis en het is een bepaalde manier om kennis over te dragen, maar ook een meditatiemethode. Oorspronkelijk komt hij uit de oude Indiase Upanishads, maar ook de Bhagavad Gita en verschillende boeddhistische sutra’s gebruiken deze methode.

De Vidya-meditatie is niet moeilijk te leren en bijzonder nuttig om ‘dieper’ te kijken. Om te kijken naar de andere kant van het verhaal of probleem. De methode lijkt op die bij het verwerken van pijn en verdriet, alleen neem je nu een stuk kennis, een probleem of een vraag mee in je meditatie. Opnieuw is het belangrijk om in een neutrale positie te blijven en alleen maar te kijken naar wat er boven komt. Je kan deze methode gebruiken tijdens de meditatie, maar je kan hem ook gebruiken tijdens de activiteiten van de dag. Je blijft alleen maar op ‘dobberen’, zoals een bootje op het water dobbert en rustig mee deint met de bewegingen van het water.

Raak niets aan en als zich iets aandient dat lijkt op een antwoord of een oplossing, blijf verder kijken. De Kena upanishad drukt het als volgt uit: als je denkt dat je het weet, weet je slechts een klein deel. Als je denkt dat je het weet, onderzoek (of mediteer) dan verder. Stap voor stap zullen zich verschillende aspecten tonen en zak je dieper en dieper. Je gaat voorbij de oppervlakkige delen die door tijd en omstandigheden worden gevormd en komt in verbinding met tijdloze kennis. Deze vorm van meditatie is bijzonder krachtig en leert je op een andere manier te denken en nog belangrijker: zij leert je zelf te denken en te onderzoeken en niet alleen maar de meningen van anderen na te praten.

Over de Vidya-meditatie heb ik een paar boeken geschreven omdat deze meditatievorm nog relatief onbekend is. Als je interesse hebt, kan je ze hier vinden.

Dit waren de belangrijkste vragen over meditatie die ik de laatste tijd kreeg. Ik ben benieuwd of je ze herkent of nog andere vragen hebt. Stuur mij gerust een mailtje als je je vragen en ervaringen wil delen.

In een duistere nacht is ook een klein licht een helder baken.

De wereld is momenteel in grote duisternis gehuld en dat lijkt alleen maar toe te nemen. Ook wij worden hier op harde manier aan herinnerd. We zitten nog in de nasleep van de corona-epidemie, de oorlog in de Oekraïne raakt ons ook en zoals het zich nu laat aanzien heeft deze oorlog ook grote gevolgen voor de veiligheid en economie van de volgende generaties. En dan is er nog het milieuprobleem. Je kan er gemakkelijk somber van worden en dat gebeurt ook.

Blijf gericht op licht

Toch is er ook een andere kant: de kant van het licht. Dit licht is de grote kracht die door de hele schepping stroomt, die het leven ondersteunt en ons doet voortgaan.  Dat is de voedende bron waar je altijd uit kunt putten. We vergeten vaak dat deze kracht, dit licht, er altijd is. We hoeven het niet uit te vinden, we moeten ons het steeds weer herinneren.

Licht is niet groot of klein

Je denkt misschien dat je maar weinig kracht hebt en maar een klein lichtje bent, maar zo werkt het niet. Toen ik jong was en geconfronteerd werd met grote moeilijkheden en veel pijn en verdriet zag bij mensen, dacht ik ook dat mijn kracht veel te klein was om er iets aan te doen. Degene die mij toen begeleidde gaf mij een krachtige mantra mee: ‘in een duistere nacht is ook een klein licht een helder baken’. Deze mantra heeft mij nooit meer verlaten en heeft veel onzekerheid en gevoel van onvermogen weggenomen. De mantra verwijst ook naar een andere mantra die je helpt om op een andere manier te kijken naar ‘groot’ en ‘klein’ of ‘sterk’ en ‘zwak’: ‘vuur is niet groot of klein, het heeft het vermogen om te branden’. Licht is niet groot of klein: licht is licht, daar gaat het om.

Meditatie helpt je om op het licht gericht te blijven

Meditatie helpt je om op het licht gericht te blijven. Mediteer regelmatig en mediteer waar het kan ook met elkaar. Meditatie met elkaar geeft een extra impuls aan de meditatie. Zo help je elkaar. Ook het bij elkaar komen en samen studeren, mediteren en ervaringen uitwisselen is een groot goed dat ons weer richt op het licht. Alle grote tradities onderschrijven de krachtige werking van dit bij elkaar komen, dat bekend staat als de satsang: het bij elkaar komen in veiligheid, met een focus, waar iedereen gelijkwaardig is, waar gewerkt wordt voor de ontwikkeling van iedereen (en niet alleen voor de ontwikkeling van een bepaald individu) en waar een zekere diversiteit is, zodat we van elkaars gezichtspunt kunnen leren.

We gaan weer fysieke bijeenkomsten organiseren

Door de corona-epidemie hebben we de satsangs moeten vervangen door online bijeenkomsten. Op zich geeft dat ook steun, maar het fysiek bij elkaar komen en elkaar te ontmoeten is toch anders. Gezien de huidige situatie hebben we besloten om weer snel de meditatie- en studiebijeenkomsten weer fysiek te organiseren. Voor degenen die ver weg wonen of niet kunnen komen, blijft het online volgen van de bijeenkomsten mogelijk.

Blijf op koers

Ik hoop dat iedereen op koers kan blijven. Gebruik je meditatie, niet alleen om meer energie te krijgen en beter om te kunnen gaan met stress, maar juist om je weer het licht te herinneren dat er altijd is. Zorg dat je weer gevoed wordt door bij elkaar te komen en voed ook anderen door je aanwezigheid. Je zal zien dat meditatie en de kracht van de satsang ongelooflijk veel sterker zijn dan de duisternis waar we nu in zitten.

Lopen met Thay

Thich Nhath Hanh overleden

In deze eerste blog wil ik stilstaan bij het overlijden van de boeddhistische monnik Thich Nhath Hanh. Thich Nhath Hanh overleed op 22 januari j.l. op 95-jarige leeftijd in het klooster in Vietnam waar hij als zestienjarige jongen introk om zenmonnik te worden. Zijn leven stond in het teken van vrede. Na zijn training in het klooster betrok hij een tempel in Saigon en ontwikkelde hij een geëngageerde vorm van boeddhisme. Een door hem opgerichte hulporganisatie hielp oorlogsslachtoffers van beide zijden van het conflict tussen Noord en Zuid Vietnam. Het communistisch bewind kon zijn activiteiten niet waarderen en in 1966 moest hij Vietnam ontvluchten. Hij kwam terecht in Frankrijk en stichtte daar een bloeiende gemeenschap van monniken en leken: Plum Village. In talloze ontmoetingen en via lessen, lezingen en tientallen boeken en gedichten heeft Thich Nhath Hanh wereldwijd de harten van heel veel mensen geraakt. Zijn volgelingen noemen hem liefdevol Thay. Uit zijn manier van leven en uit zijn woorden spreekt een diep gevoelde compassie met de mens en het menselijk lijden. Zijn bekende gedicht ‘Noem me bij mijn ware namen’ is hiervan een indringende uitdrukking. (De tekst van het gedicht vind je aan het eind van deze blog.). Ik heb Thay nooit zelf ontmoet, maar in de lessen van mijn leraren komt hij regelmatig voorbij.

Thich Nhath Hanh ontwikkelde het begrip ‘interbeing’. We zijn altijd ‘interbeing’, in relatie met alles wat ons omringt. Van heel dichtbij tot onvoorstelbaar veraf, van mensen, dieren, planten, de aarde, voedsel, de lucht, de wolken, de zon, de sterren tot en met de hele kosmos. Dit verbonden zijn is niet statisch, maar een proces van veranderen met alles wat voortdurend in verandering is. Deze verbondenheid kunnen we meer ervaren naar mate we stiller worden. Misschien is daarom het samen zitten in stilte zo krachtig.

De meditatiepraktijk van Thay

Als meditatiepraktijk ontwikkelde Thay, naast het zitten in stilte op een kussen (zazen), het langzaam, stapje voor stapje aandachtig buiten lopen en ademen. Over zijn leven is een prachtige documentaire gemaakt waarvan de uitnodigende titel ‘Walk with me’, verwijst naar dit meditatieve lopen in de natuur.

Om conflicten tussen mensen in zijn gemeenschap te helpen oplossen, ontwikkelde hij een methode waarbij je elkaar een zogenaamde vredesnotitie stuurt en uitnodigt voor een ontmoeting waarbij je niet met elkaar praat, maar om beurten naar elkaar luistert. Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat het wonderlijk goed werkt.

Hoe zag Thay zijn eigen sterven?

Over hoe Thay zijn eigen sterven zag, is een grappige anekdote. Een volgeling van Thay, wilde in haar tempel in Vietnam voor hem een stupa (Boeddhistisch grafmonument) bouwen. Thay vond het niet nodig, maar ze had de stupa al gebouwd. “In dat geval” zei Thay, “maak dan voor de stupa een inscriptie die zegt ‘Ik ben niet hierbinnen.’ En als mensen dit niet begrijpen,” vervolgde hij, ”voeg dan nog een zinnetje toe: ‘Buiten ben ik ook niet.’ Als mensen het dan nog steeds niet begrijpen, voegen we nog een derde regel toe: ‘Als er iets is, dan kun je het vinden in je manier van ademen en lopen.’” Zo kunnen we nu allemaal nog lopen met Thay, zelfs al hebben we hem niet in levende lijve ontmoet. Hoe wonderlijk! Laten we zo nu en dan aandachtig lopen en ademen met Thay.

Zenmeditatie op de Cynham is wekelijks op donderdagavond van 20.00 uur tot 21.30 uur. Samen in stilte zitten, staat centraal. Je bent van harte welkom. Aanmelden kan via 06-47 09 89 50 of bgfaber@gmail.com.

Noem me bij mijn ware namen

Zeg niet dat ik morgen zal vertrekken,
want zelfs vandaag kom ik voortdurend aan.
Kijk goed: ik arriveer elke seconde
als een knop aan een lentetak,
als een jong vogeltje met tere vleugels,
dat leert zingen in zijn nieuwe nest,
als een rups in het hart van een bloem,
als een juweel verborgen in een steen.
Ik blijf komen om te lachen en te huilen,
te vrezen en te hopen.
Het kloppen van mijn hart is de geboorte en de
dood van al wat leeft.
Ik ben het eendagsvliegje dat zich aan het oppervlak van de rivier ontpopt
en ik ben de vogel die, als de lente komt, precies op tijd is
om het vliegje op te eten.
Ik ben de kikker die vrolijk rondzwemt in het heldere water van
de vijver en ik ben de ringslang die onhoorbaar nadert en zich
met de kikker voedt.
Ik ben het kind in Oeganda, vel over been,
mijn benen zo dun als bamboestokjes
en ik ben de wapenhandelaar
die moordwapens aan Oeganda verkoopt.
Ik ben het twaalfjarige meisje,
vluchteling op een klein bootje,
dat zich in zee werpt,
nadat ze verkracht is door een zeepiraat.
En ik ben de zeepiraat, mijn hart nog niet in staat tot
begrijpen en liefhebben.
Ik ben een lid van het Politbureau,
met onbeperkte macht in mijn handen.
En ik ben de man die,
langzaam stervend in een heropvoedingskamp,
zijn ‘bloedschuld’ aan zijn volk moet betalen.
Mijn vreugde is als de lente, zo warm
dat zij bloemen doet bloeien langs alle paden van het leven.
Mijn pijn is als een rivier van tranen, zo vol
dat zij de vier oceanen vult.
Alsjeblieft, noem me bij mijn ware namen
zodat ik al mijn huilen en lachten tegelijk kan horen,
zodat ik kan zien dat mijn vreugde en pijn één zijn.
Alsjeblieft, noem me bij mijn ware namen,
zodat ik kan ontwaken
en de deur van mijn hart open kan blijven,
de deur van mededogen.

Uit het boek ‘Iedere stap is vrede’ van Thich Nhath Thanh

(Bron: mindfulcommuniceren.nl)

Bernard Faber

Wie deed het licht aan en zette de thee?

Vidya-meditatie

We hebben al een aantal keren de nadruk gelegd op het belang van de Vidya meditatie in onze moderne tijd. Een meditatievorm waarbij je van de oppervlakkige lagen van kennis (die gekleurd worden door je persoonlijke interpretatie, en onder invloed staan van tijd, plaats en cultuur) stapje voor stapje steeds dieper gaat om verbinding te maken met de essentie die voorbij de invloeden van persoon, tijd en cultuur gelegen zijn en voorbij naam en vorm. Deze vorm van meditatie is bijzonder behulpzaam om zelf te leren nadenken. Het helpt je om je eigen beslissingen te nemen en heel diep te voelen wat echt bij je hoort en waar je voor staat en wat op dit moment in jouw leven van toepassing is en waar je naar moet luisteren.

Het belang van de voorbereiding van je meditatie

Ik wil in deze blog een voorbeeld geven van hoe dit werkt in de praktijk in het retraite centrum Le Domain Saint Antoine waar we nu op dit moment zoveel retraites hebben lopen. Prachtige retraites. Bijna alle retraites beginnen met een ochtendmeditatie.

De meeste mensen komen zo uit hun bed en gaan naar de meditatieruimte voor de gezamenlijke meditatie. Iedereen heeft hier zijn of haar eigen methode. We hebben ook methodes die we kunnen aanbieden maar de meeste mensen hebben al een methode. En dat is helemaal prima. Maar als iedereen komt in de meditatieruimte dan zie je dat de meeste mensen nog in hun eigen wereldje zitten. Als je ziet hoe iedereen gaat zitten bij de meditatie dan zie je weinig energie, weinig schittering. De meesten zitten daar stil te zitten zijn, in hun eigen wereldje met de ogen dicht, gaan mediteren en het lijkt erop alsof iedereen in zijn eigen cocon zit.

Meditatie is meer dan met gesloten ogen te zitten

Maar meditatie is zoveel meer. En het is zo belangrijk om juist te voelen hoe je zit in de ruimte, hoe deze ruimte ingericht is, hoe warm het is, of er gelucht is. Dit zijn allemaal voorwaarden die de meditatie echt tot meditatie maken. Zoals al zo vaak gezegd: voorbereiding is meer dan het halve werk. Heel veel wordt bepaald door de intentie waarmee iets wordt voorbereid. Die maakt uit of een handeling succesvol is of niet. Niet het resultaat van de handeling bepaalt het succes maar de intentie waarmee de handeling wordt verricht. En die intentie is al voelbaar, is al zichtbaar, vaak al gemanifesteerd in de fase van voorbereiding. En dat geldt ook voor de meditatie.

Als we kijken naar de meditatie dan zijn we zelden goed voorbereid om te gaan mediteren. Mensen komen uit bed, drinken eventueel een kopje thee, misschien hebben ze zich nog een klein beetje gewassen maar dat is niet eens zeker. En vervolgens gaan de ogen weer dicht en zitten de mensen, vaak met een niet al te vrolijk gezicht, in stilte te mediteren.

Wees je gewaar van dat wat je niet ziet

Maar in plaats van te mediteren op een mantra of op je adem of stil toe te kijken op je eigen geest of in diepe stilte te verblijven, zou het misschien ook goed zijn om je eens af te vragen: wie heeft hier het licht heeft aan gedaan? Wie heeft ervoor gezorgd dat de ruimte warm is en aangenaam en klaar om iedereen te ontvangen? Dat zijn essentiële onderdelen en iemand moet dat hebben gedaan.

Meestal ben jij dat niet want jij lag nog in bed op dat moment. Toch is het zo belangrijk dat die persoon  er is of personen er zijn en dat je ze meeneemt in je gedachten. Of dat je er zelf ook een keer bij bent om mee te helpen om de ruimtes klaar te maken, thee te zetten, het licht aan te doen. Dat zijn essentiële delen van de meditatie. Als je alleen maar komt als alles klaar is, je bedje gespreid is en je daar gaat zitten in je eigen wereldje en je alleen gericht bent op je eigen meditatie, dan ben ik bang dat je aan de essentie van meditatie voorbij gaat. Ik durf te stellen dat je meditatie pas echt meditatie wordt als je je openstelt voor vragen zoals: wie deed het licht aan en wie zette de thee?

 

 

Angst is een slechte raadgever

Een retraite: even lucht na een moeilijke periode

We zitten midden in het retraiteseizoen. Gelukkig kunnen bijna alle retraites nog doorgaan. Voor veel mensen bekent een retraite dat ze even lucht krijgen na de benauwde periode van COVID-19. Door de coronaepidemie hebben we allemaal gezien hoe wankel onze basis is. Sociale contacten kwamen van de ene op de andere dag onder druk te staan. Nieuwe vormen van werken en een ingewikkelde balans tussen werken en kinderen die niet meer vanzelfsprekend naar school konden gaan, brachten en brengen veel mensen uit balans.

In een retraite kan je weer even op adem komen. Even weer voelen waar je staat en wat de volgende stap zou moeten zijn. Tijdens de retraite kan je ook met elkaar van gedachten wisselen en van elkaar leren hoe je in de nieuwe tijd in balans kunt blijven.

Grote problemen leidt tot angst en onzekerheid

Helaas is het niet alleen COVID-19 die ons plaagt. Er zijn vele andere grote uitdagingen. Denk maar aan het nieuwe klimaatrapport (het IPCC-rapport). De dreiging van klimaat gerelateerde rampen neemt toe en de politieke wil om er echt iets aan te doen, is minimaal. Het gevolg van deze en andere grote veranderingen is een toename van angst en onzekerheid bij vele mensen. Op landelijk niveau en op individueel niveau kruipt men steeds meer in elkaar. Geen wonder dat de ‘gewone’ mensen steeds angstiger worden.

Angst is een slechte raadgever

Helaas is angst een slechte raadgever. Angst, frustratie, boosheid zijn bewustzijnsvernauwers. Je wereld wordt kleiner, de intolerantie neemt toe. Retraites helpen ook nu. Niet dat zij de klimaatveranderingen tegen kunnen houden en ook niet de sociale en economische gevolgen van de coronaepidemie, maar ze kunnen je wel helpen om ‘je hoofd koel te houden en je hart warm’.  Het is nu de tijd om ‘met en voor elkaar’ te blijven werken. Dit is ook het thema van de retraites die we organiseren. Daarnaast is de meditatie een groot hulpmiddel. De klassieke meditatie gebaseerd op het versterken van je innerlijke balans en het beter kunnen omgaan met stress, geeft je steun en kracht.

Daarnaast zijn er andere vormen van meditatie die juist in deze tijd je kunnen helpen om zelf na te blijven denken. Eén van de krachtigste vormen is de zgn. vidya-meditatie. Een eenvoudige vorm die je helpt om stap voor stap steeds dieper tot de kern van je vragen of problemen door te dringen.

Terug naar de basis

Ik denk dat wij maar heel gedeeltelijk op de politiek en beleidsmakers kunnen vertrouwen. We moeten weer terug gaan naar de basis: onszelf. Zolang de mantra’s ‘greed is good’ en ‘me first’ de basis vormen van onze maatschappij, is er niet veel mogelijk. Juist daarom is het belangrijk om bij elkaar te komen, te mediteren en te werken ‘met en voor elkaar’. Dat is waar een retraite voor staat.

Het boek ‘De Universele Kennis van de Upanishads, haar betekenis voor onze huidige tijd’

Als je nieuwsgierig bent naar wat vidya-meditatie voor je kan betekenen, kan je het boek ‘De Universele Kennis van de Upanishads, haar betekenis voor onze huidige tijd’ bestellen.

Wij gaan door met het organiseren van retraites en meditatiebijeenkomsten en studie. Binnenkort verschijnt onze nieuwe agenda. Als je vragen of wensen hebt, stuur ons een mailtje. Dat kan naar info@filosofieenmeditatie.nl.

Stop met piekeren

Piekeren kost veel energie

Iedereen kent het wel: als er iets gebeurt dat niet leuk is of je wordt geconfronteerd met een probleem of een vraag, dan blijf je er maar over denken en je blijft het maar herhalen in je geest. Er wordt van alles bij gesleept en de gebeurtenis, het probleem of de vraag blijft als het ware de spil waarom heen alles draait. Het komt maar niet tot een eindpunt, een oplossing of een plan en dit proces verstoort je innerlijke balans, je levensvreugde en niet zelden slaap je ook nog slecht door dit gepieker.

Piekeren neemt veel energie weg en over het algemeen werkt je intelligentie dan ook niet optimaal. Het zou mooi zijn als we ons gepieker konden stoppen. Dat neemt niet weg dat de gebeurtenis, het probleem of de vraag blijft bestaan en er natuurlijk wel goed naar gekeken moet worden en als het even kan ook een oplossing of een antwoord worden gevonden.

Meditatie kan helpen

Dit is nu net één van de domeinen waar meditatie hulp kan bieden. We herkennen in de meditatie verschillende onderdelen. Het eerste deel is de basis die je je moet aanleren. Het is het fundament van de meditatie en bestaat uit het ‘diep’ kunnen zitten, de ‘diepe adembeweging’ en daaraan gerelateerd een diepe ontspanning en rust en het stil kunnen toekijken op de bewegingen in je geest. Deze aspecten van de meditatie kom je op de een of andere manier tegen in bijna alle meditatiescholen. Het stil kunnen toekijken op bewegingen in je eigen geest, is al een eerste hulpmiddel bij het stoppen met piekeren. Het creëert een vorm van ruimte tussen het piekeren en jezelf. Je kijkt toe op het piekeren. Jij bent dat piekeren niet, het is iets dat plaatsvindt in je geest en je kan er naar kijken.

Het belang van ‘neutraal’ te blijven

Het tweede deel van de meditatie kan je op verschillende manieren formuleren, maar het komt neer op  ‘het innemen van de neutrale positie’, ‘het leren dobberen op’ en ‘de kunst van het niet aanraken’.

De ‘neutrale positie’ is erg behulpzaam om het piekeren te stoppen. De gebeurtenis is daar, het probleem blijft bestaan, maar allerlei gedachten en gevoelens zoals: ‘had ik maar dit of dat gedaan of gezegd’, ‘ja maar….’, ‘het is niet eerlijk dat’ en ‘in het verleden heeft hij of zij ook al dat gedaan of gezegd’, zijn niet behulpzaam en verstoren het proces van het vinden van een oplossing voor het probleem.

Door te leren de ‘neutrale positie’ in te nemen, hoef je alleen maar te kijken en geen oordeel te vellen. Het klinkt misschien een beetje vreemd, maar het is heel goed te leren en je zal zien hoeveel energie het scheelt. Als je geest wat stiller wordt, krijgt hij ook veel meer snelheid en dat helpt bij het vinden van een oplossing.

Blijf ‘dobberen’ op je vraag of probleem

Door ‘te dobberen op’ een probleem of een vraag, en ze mee te nemen in je meditatie en ze ‘diep’ in jezelf neer te leggen, zonder er iets mee te doen, begint de geest te spiegelen en zie je veelal nieuwe aspecten die je niet kon zien toen je zo aan het piekeren was. Het kan zijn dat je ook aspecten ziet van de ‘andere partij’ omdat je vanuit een ander perspectief kijkt en misschien ook je eigen rol iets anders gaat bekijken, maar blijf neutraal en blijf dobberen zoals een bootje op het water doet. Beweeg gewoon mee, het kost geen inspanning.

Natuurlijk komen er allerlei beelden en ideeën op tijdens het dobberen en het is belangrijk om die niet aan te raken. Ze komen op, nemen vorm aan en gaan misschien weer weg. Ze laten wel een indruk achter en misschien is het beeld zo helder dat je ineens weet wat je volgende stap moet zijn.

Dit ‘meenemen van een probleem of vraag’ en ze even laten rusten, is niet iets dat we alleen in de meditatie tegenkomen. In ons gewone leven doen wij het ook. We hebben er zelfs uitdrukkingen voor: ‘er een nachtje over slapen’, ‘ik wil het graag even kunnen bestuderen’, ‘ik heb wat meer tijd nodig’, etc.

De meditatie leert je om de tijd waarom je vraagt goed te gebruiken en niet op te laten gaan in gepieker. Slechts heel zelden leidt piekeren tot een oplossing.

Begin met ‘eenvoudige’ problemen en vragen

Het vraagt wat oefening. Begin niet met het grootste probleem of de moeilijkste vraag om dit te leren. Neem iets kleins en oefen. Neem het mee in je meditatie. Je kan het ook gedurende de dag gewoon ‘in je laten rusten’ zonder er steeds aan te denken, en zien wat er boven komt. Blijf neutraal en raak niets aan. Ook als je een antwoord meent te zien, blijf je nog even verder dobberen, misschien zit er onder het antwoord een dieper gelegen antwoord en daaronder misschien een nog dieper gelegen antwoord.

Als je kunt blijven ‘dobberen’ stopt piekeren

Het is een heerlijk gevoel dat gedobber. Je zal misschien antwoorden zien die je niet goed begrijpt. Daar kan je dan ook weer op dobberen. Als de antwoorden echt goed voelen ook al begrijp je ze niet helemaal, kan je ze eens volgen en vervolgens de ervaringen die je daarmee opdoet weer meenemen in je meditatie. Zo gaat het proces door. Je kan er altijd gebruik van maken. Het is niet moeilijk en het helpt in ieder geval om te stoppen met piekeren.

Als je wil reageren of iets vragen, stuur dan een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl

Standpunt creëert realiteit

Een diepzinnig filosofisch thema

Eén van de meest diepzinnige thema’s in de filosofie is het thema van vrije keuze. We denken vaak dat het heel natuurlijk is dat we zelf keuzes maken in ons leven en dat wij daar vrij in zijn. Maar een beetje onderzoek laat zien dat vrije keuze een mysterieus begrip is.

Momenteel ben ik bezig een boek te schrijven over Vidya-meditatie. Een meditatievorm waar ik al eerder over geschreven heb en waarvan ik denk dat hij van grote waarde is voor onze huidige tijd en samenleving. Vidya betekent ‘kennis’ of ‘wetenschap’, maar is ook een meditatievorm die je voorbij de wereld van ‘naam en vorm’ voert. Juist deze methode is in staat om je te helpen om zelf na te denken en niet alleen maar meningen van anderen te over te nemen en er achteraan te lopen.

Al schrijvend stuitte ik echter op het oude probleem: hoe ‘vrij’ of ‘objectief’ kunnen wij kijken naar de realiteit waarin wij leven en hoe ‘vrij’ zijn wij om daarin keuzes in te maken?

Vidya-meditatie

De Vidya-meditatie is diep geworteld in de kennis en wijsheid die te vinden is in de Indiase Upanishads. Duizenden jaren oude teksten uit een geheel andere traditie en tijd dan de onze. Wij kijken met onze Westerse ogen uit de 21-eeuw naar deze teksten en betrekken alles wat we lezen of denken te begrijpen op situaties uit ons eigen leven. Maar wat zien wij eigenlijk? Zien wij de wereld van de Upanishads of zien wij een zelfgemaakte werkelijkheid en zoeken wij naar argumenten en kennis die ons wereldbeeld bevestigen? En hebben wij hier keuzes in?

Een verhaal uit de Katha Upanishad

Al schrijvend kwam ik uit op een passage uit de Katha Upanishad die mogelijk een nieuw licht werpt op deze problematiek. Het verhaal gaat als volgt: er was eens een man die niet bijzonder rijk was en die zo graag de hemel wilde verwerven. Volgens zijn traditie moest hij een groot offer brengen en daarbij giften schenken aan ‘mensen die deze giften waard waren’. Hij schonk zijn oude koeien die geen melk meer gaven en die geen kalveren meer konden krijgen en veelal ook nauwelijks nog konden eten en drinken als gift.

Hij had ook een zoon, Nâciketas genaamd. Nâciketas was nog jong en niet bijzonder geschoold, maar had een zuiver hart en een bijzonder gevoelige natuur. Terwijl hij zijn vader gadesloeg dacht hij dat dit niet het juiste offer was. De giften waren niet veel waard en Nâciketas spoorde zijn vader aan om ook iets dat echt waarde had te schenken. Zijn vader negeerde de opmerkingen van zijn zoon, maar Nâciketas herhaalde zijn opmerkingen een tweede en derde keer.

Toen werd zijn vader boos en in zijn boosheid deed hij iets waar hij onmiddellijk spijt van had: hij zei tegen zijn zoon: ‘ik geef jou weg en wel aan de Dood’. Hoewel hij zijn woorden onmiddellijk wilde herroepen, was Nâciketas het daar niet mee eens. Als we woorden spreken die we zo weer kunnen herroepen, wat hebben de woorden dan nog voor zin? Nâciketas gaat naar het huis van de Dood, maar hij gaat niet naar het huis van de Vernietiger, zoals zijn vader het zag, maar naar het huis van een groot leermeester, Yama, zoon van de zon, de kenner van het Allerhoogste. De rest van de Katha Upanishad gaat over het onderricht dat de Dood aan Nâciketas gaf.

Het standpunt van de vader en van de zoon zijn verschillend

Deze eerste passage bevat al een paar vidya’s (verborgen stukjes kennis) die je mee kan nemen in je meditatie. Het standpunt van de vader en van Nâciketas was heel verschillend. Zijn vader wilde de hemel verwerven, maar wilde niet veel geven. Nâciketas wil zuiverheid, het mooiste en is bijzonder standvastig. Zijn vader geeft hem in zijn woede aan de Dood (Mrityu), maar Nâciketas heeft ook hier een ander standpunt: hij ziet de Dood als de kenner van het Allerhoogste. Welke leraar zou hem beter kunnen vertellen over de wereld die voorbij de invloed van de dood ligt, dan de Dood zelf? Wat een uitgelezen kans!

Standpunt creëert realiteit

Standpunt creëert een realiteit en in deze realiteit leef je en maak je keuzes. Natuurlijk ben je ook geplaatst op een bepaalde plaats en in een bepaalde tijd. Maar hoe je er tegenaan kijkt en welke mogelijkheden je wel of niet ziet, wordt voor een belangrijk deel bepaald door het standpunt dat je inneemt. Wil je verandering in je leven?

Je kan proberen naar een andere plaats op aarde te gaan, misschien is het daar beter. Wat je in ieder geval kan proberen is oog te krijgen voor de invloed van verschillende standpunten. Mensen komen snel met elkaar in conflict. We denken dat we het over dezelfde realiteit hebben en die misschien anders interpreteren, alsof de realiteit waarin wij leven iets ‘objectiefs’ is, maar de andere kant is ook interessant: als wij een ‘eigen’ realiteit maken door het innemen van een bepaald standpunt en een ander doet dat ook, dan leven we ieder in een andere wereld.

Een belangrijk deel van het filosofisch onderzoek is er daarom op gericht je eigen standpunt eens los te laten en vanuit het standpunt van de ander te kijken. Vervolgens gaat het onderzoek verder naar de gemeenschappelijke wortel die ten grondslag ligt aan de verschillende standpunten.

Verander je standpunt en je leeft in een andere realiteit. Je moet deze woorden niet voor waar aannemen, maar neem ze eens mee in je meditatie en kijk wat ze doen. Vrij zijn betekent ook dat je van standpunt kunt wisselen, zonder dat je dat wat je werkelijk weet geweld aan doet. Maar om dit te kunnen doen, is het belangrijk dat je zelf leert na te denken. Vidya-meditatie is hierbij een groot hulpmiddel.

Wil je reageren op deze blog of heb je vragen? Stuur mij dan een mailtje. Ik ontvang ze graag. Het mailadres is info@filosofieenmeditatie.nl