Handeling en speciale handeling in de yoga van handeling

Tijdens de videostudie over vidya’s in de yoga van handeling kwamen we de volgende vidya in de Bhagavad Gita tegen:

Je moet de aard kennen van handeling (karma), speciale handeling (vikarma) en niet-handelen (akarma); want zeer diepzinnig is de weg van handeling. (B.G. IV, 17)

Wat is een ‘speciale handeling’?

Er werd een vraag gesteld over wat speciale handeling nu precies is. Een mooie vraag en ik heb geprobeerd er een antwoord op te geven. Op zich sta ik nog achter mijn antwoord, maar toch had ik na afloop van de studie het gevoel dat het antwoord wat ‘vlak’ was. Er ontbrak iets. Het was bijna te voorspelbaar. Dit is iets wat we goed kennen in de muziek. Je hoort een bepaalde harmonie en je weet eigenlijk al hoe de melodie zich gaat ontwikkelen. Het is een beetje voorspelbaar. En dan gebeurt er iets onverwachts. Een vreemde wending in de harmonie.  Een wending die de muziek ineens, vaak onverwacht, in een andere richting stuurt. Dat geeft het gevoel van iets onverwachts en maakt je extra alert. Dit laatste ontbrak in mijn antwoord. Toen ik vanochtend wakker werd, juist bij het ontwaken, zag ik wat er ontbrak.

Vandaar dat ik nu deze blog schrijf om de ingeving met jullie te delen. De vraag die voor ons ligt, is: ‘wat maakt een handeling tot een speciale handeling?’ Wij hebben meningen over welke handelingen ‘belangrijker’, ‘groter’ en ‘specialer’ zijn. Er lijkt een hiërarchie  te bestaan tussen de verschillende handelingen. Maar de vraag is of dat waar is. Waarom vinden wij een altaar in een kerk of tempel ‘specialer’ dan het aanrecht in ons huis? Waarom is de ene maaltijd een ‘gewone, doordeweekse’ maaltijd en een maaltijd bij een verjaardag of bij kerst, speciaal? Omdat de laatste twee uitgebreider zijn of omdat je er meer ‘werk’ van hebt gemaakt? Is dat het verschil?

Het lijkt er dus op dat de context waarin de handeling plaatsvindt voor een belangrijk deel bepaalt of een handeling speciaal is of niet. Maar dat is niet waar de vidya naar toe wil. Een vidya verwijst naar de diepe, verborgen kennis die context onafhankelijk is.

Overweeg eens het volgende: je kunt iedere handeling transformeren tot een ‘speciale’ handeling. Maar hoe gaat dat dan in zijn werk?

Wat maakt de retraites van de SFM zo bijzonder?

Ik neem je even mee naar iets anders. Het organiseren van retraites zijn binnen de Stichting Filosofie en Meditatie een kernactiviteit. We hebben verschillende soorten: we gebruiken verschillende thema’s (meditatie, filosofie, Zang, Dans en Bezinning, kunst, yoga etc.) en we hebben individuele retraites. Al een paar jaar evalueren wij de retraites en laten onze retraites door de deelnemers beoordelen. Wat opvalt is dat de retraites over het algemeen altijd hetzelfde hoge ‘cijfer’ krijgen. De beoordeling lijkt onafhankelijk te zijn van het programma, de plaats waar de retraite gehouden wordt (in ons centrum in Brognon, Noord-Frankrijk of in Egmond aan den Hoef) en ook de individuele en groep retraites krijgen dezelfde beoordeling. Wat is het dan dat de retraites zo bijzonder maakt. We hebben het nog verder geëvalueerd en denken dat het de ‘zuivere, liefdevolle aandacht’ is die de mensen ontvangen en ervaren als ze naar een retraite komen.

Deze ‘zuivere, liefdevolle’ aandacht heeft een transformerend vermogen en kan iedere handeling transformeren tot een ‘speciale’ handeling.

Het overwegen van de transformerende kracht van ‘zuivere, liefdevolle’ aandacht roept heel veel beelden op. Eén daarvan is dat het je brengt bij een vers uit een bekende Boeddhistische Sutta (essentiële tekst in het Boeddhisme): de Metta Sutta. Dit is een kleine sutta die aangeduid wordt met ‘de sutta van de liefdevolle vriendelijkheid’ of ‘de sutta van de ultieme liefde’. Een van de verzen uit deze sutta beschrijft de transformatie van een handeling tot een ‘speciale’ handeling heel mooi. Neem het eens mee in je meditatie en kijk wat bovenkomt.

Of je nu op één plek verblijft, of rondreist,
Of je nu zit of in bed ligt,
In de uren dat je wakker bent, verblijf in deze zuivere, liefdevolle aandacht,
Die men het Verheven Leven noemt.

Ik denk dat het nuttig is om deze woorden mee te nemen in je meditatie en te kijken wat ze doen en hoe ze iedere handeling transformeren tot speciale handeling.

Wil je je ervaringen delen en wil je reageren op deze blog, stuur dan een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl