De les van het bloeiende gras
Le Domaine St Antoine is een vreemd retraitecentrum. Mensen komen er tot rust, maar dieren ook. Dit jaar waren er weer heel veel broedende vogels. Bijzonder is dat er ook weer een vossenfamilie onder de Yogazaal zit en dat we drie jonge vossen in de tuin hebben. Dit jaar is er zelfs even een wasbeer komen wonen onder het dak van het nachtverblijf. Hij is ondertussen weer vertrokken. En natuurlijk zijn de bijenvolkeren ook weer komen wonen in de muur en in de schoorsteen van het grote huis.
Maar dat is nog niet alles. De bomen en planten leren ons ook heel veel. Dit jaar wilde het gras ons iets leren. Het voorjaar was erg nat. Hierdoor kon het gras niet goed gemaaid worden met de tractor en de cirkelmaaier. De klepelmaaier kon ook niet ingezet worden, want dan zou de gehele grasmat vernield worden. Dus werd besloten om het grote achterveld maar te laten tot het droger zou worden. Maar nog voor de grond voldoende droog was begon het gras heel snel te groeien en te bloeien. We dachten dat we het maar moesten laten en het later zouden maaien, maar dan ook om het hooi te oogsten.
Normaal beschouwen we de grond als tuin: mooi gemaaid, fijn om op te spelen, maar het heeft een prijs. Door het vaak te maaien kan het gras niet bloeien en veel bloemen worden al weggemaaid voordat de bloemen zaad kunnen maken. Dit jaar was het anders en we hebben er veel van geleerd. Het gras is onderdeel van een ecosysteem. Dit jaar heeft het kunnen bloeien en heel veel zaad kunnen maken. Een paar weken geleden is het gemaaid. Onze cirkelmaaier was te klein en onze tractor ook. Gelukkig had Eric, de boer die ons vaak helpt, een grotere tractor (50 pK) en een ‘boeren maaier’ gekocht.
Daarmee kon het gras gemaaid worden. Het was prachtig weer en het gras droogde snel. Door het met de bandhooier om te keren, kon het zaad gemakkelijk vrijkomen. Tientallen kilo’s zaad zijn nu uitgestrooid over het veld. En niet alleen van het gras, ook van de bloemen.
Een oude boer uit de omgeving wilde het hooi graag hebben als voer voor zijn paarden. Hij kwam het persen tot kleine balen. De boeren weten meer van het weer dan mijn “Weer online” App. Volgens mijn App zou het nog lang droog blijven, maar de boeren voelden dat het weer aan het omslaan was. Snel kwamen zij en werkten hard om het hooi te oogsten. ’s Middags om half vijf was het klaar. Het veld was ingezaaid met zaad, het gras was gedroogd tot hooi en de paarden hebben voer voor weken.
’s Avonds begon het te regenen en we voelden opnieuw dat alles met elkaar verbonden is.
Wat is de beste vertaling van de Bhagavad Gita?
De Bhagavad Gita is erg populair
Het is bekend dat ik erg gek ben op de Bhagavad Gita. Dit kleine Indiase geschrift zit vol praktische aanwijzingen hoe je je leven beter en harmonieuzer kan leven. De Bhagavad Gita heeft al eeuwen lang mensen uit Oost en West geïnspireerd en ik gebruik de Gita dagelijks in mijn leven.
De laatste tijd komen er steeds meer mensen die zich willen verdiepen in de Bhagavad Gita en die aan mij vragen: ‘Wat is de beste vertaling van de Bhagavad Gita?’
Wat is de beste vertaling?
Dit is een interessante vraag, die niet eenvoudig te beantwoorden is. Ik wil proberen een aantal aspecten in de blog te bespreken die je kunnen helpen om voor jou de beste vertaling te vinden. De Bhagavad Gita is oorspronkelijk in het Sanskriet geschreven. Het Sanskriet is een rijke taal met veel nuances en de woorden kunnen verschillende betekenissen hebben. Bovendien is de Gita eeuwen geleden geschreven en komt uit een heel andere cultuur dan de onze. Wij kijken met onze 21e -eeuwse ogen naar de Gita en willen de aanwijzingen graag gebruiken in ons moderne leven.
De juiste vertaling is belangrijk, maar niet voldoende
Natuurlijk is het belangrijk dat de woorden goed en juist vertaald worden uit het Sanskriet of uit een andere taal. Maar is dat voldoende? Woorden en zinnen staan niet op zichzelf. Ze komen ergens vandaan en gaan ergens naar toe. Het is net als met muziek: de woorden goed vertalen is gelijk aan de noten zuiver spelen, maar daarmee is het nog geen muziek. In de muziek zijn er passages die bestaan uit noten en maten die bij elkaar horen. Er zijn noten die het verhaal vertellen en sommige verdienen een accent omdat zij een bijzondere plaats innemen, maar er zijn ook noten ter ondersteuning. Ook noten die een onverwachte wending kunnen geven aan een muziekstuk. Het is belangrijk dat je deze passages herkent en de juiste nadruk geeft. Dat geeft ‘diepte’ aan het stuk.
Een zweem van een glimlach
Dit gaat ook op bij de bestudering van de spirituele geschriften en dus ook bij de Bhagavad Gita. Er zijn woorden in de Gita die oppervlakkig gezien niet zo bijzonder zijn en in verschillende vertalingen worden ze naar de achtergrond geschoven. Een voorbeeld in de Bhagavad Gita zie je in het begin. De prins Arjuna is ten einde raad. Hij is een groot strijder en moet een onvermijdelijke oorlog voeren. Hij weet niet meer wat zijn plicht is en zakt uiteindelijk in zijn strijdwagen in elkaar. Krishna is bij hem en leert hem hoe hij zijn taak en functie in het leven kan vinden. De passage die ik wil laten horen staat in het begin van het tweede hoofdstuk:
Mijn eigen natuur (svabhâva) is verduisterd door zelfmedelijden; ik ben verward en weet niet meer wat mijn plicht (dharma) is. Onderricht mij, bid ik U.
Zelfs al zou ik de heerschappij over een welvarend koninkrijk op aarde verkrijgen of de heerschappij over de stralenden (goden), dan nog zou ik niet weten hoe ik van deze smart, die mijn zinnen verteert, kan worden verlost.
Nadat Arjuna, de overwinnaar van zijn vijanden, Krishna, aldus had toegesproken en tot Krishna gezegd had: ik zal niet strijden, zweeg hij.
Toen richtte Krishna met een zweem van een glimlach de volgende woorden tot Arjuna, die teneergeslagen tussen de twee legers stond. (B.G. II, 7-10).
Waar ik het accent op wil leggen is op ‘met een zweem van een glimlach’. Wat een vreemde woorden zijn dit. Arjuna is de wanhoop nabij en Krishna krijgt een ‘zweem van een glimlach’ op zijn gezicht. Met recht een hele onverwachte wending. Toch is de glimlach erg belangrijk. Doordat Arjuna niet meer verder kan, moet hij zijn steun zoeken bij Krishna. Krishna ziet nu mogelijkheden en krijgt het mandaat om Arjuna te onderwijzen. Het weglaten of naar de achtergrond schuiven van deze woorden, maakt dat de tekst een heel andere lading krijgt, ondanks het feit dat de woorden ‘met een zweem van een glimlach’ geen onderdeel zijn van het onderricht van de Bhagavad Gita.
Er is nog meer op te merken over de woorden en de vertalingen. Vertalingen vertellen vaak meer over de vertaler (hoe hij of zij denkt en naar de wereld kijkt) dan over de tekst zelf. Dat is geen probleem, zolang je het maar weet.
Mantra’s
In de Gita zitten ook mantra’s. Deze woorden hebben niet zozeer een taalkundige betekenis, maar zijn geladen met energie. Het gaat om de energie. Overigens is deze energie niet constant, hij zit niet alleen in de woorden, maar ook in jou en mij. Je komt in resonantie met de woorden en per persoon en per situatie is het effect verschillend. Hier is een beroemde mantra:
Ik ben het offerritueel; Ik ben het offer; Ik ben het offeren; Ik ben het offerkruid, de offerspreuk (mantra) ben Ik; ook ben Ik de geklaarde boter; Ik ben het vuur; het uitgieten van het offer ben Ik. (B.G. IX, 16).
Woorden hebben een verschillende waarde
Sommige woorden proberen de kern van de kennis uit te drukken, andere zijn een illustratie. Weer andere zijn heel erg belangrijk, maar je kijkt erover heen. Je ziet ze niet. Ik zal een voorbeeld geven:
Dit vind ik een erg mooi vers:
Hij die Mij met een toegewijd en zuiver hart een blad, een bloem, een vrucht of water offert: Ik neem het van hem aan omdat het met een zuiver hart geofferd is. (B.G. IX, 26).
Je zal misschien het met mij eens zijn dat de woorden ‘blad’, ‘bloem’, ‘vrucht’ en ‘water’ hier voorbeelden zijn. Het mag ook iets anders zijn, zolang het met ‘een zuiver hart geofferd is’. Een zuiver hart heeft het accent in de zin en dat wat je offert mag heel eenvoudig zijn.
Ruimte voor interpretatie
Soms is het nog iets moeilijker omdat je de zinnen interpreteert op een bepaalde manier. Hierdoor komen bepaalde woorden naar voren en verdwijnen andere naar achteren. Dat is niet goed of fout, dat is een kwestie van interpretatie. Een vertaling moet alleen wel de ruimte laten voor verschillende interpretaties. Hier heb je een beroemd voorbeeld:
Zij die niet hoogmoedig zijn, die vrij zijn van begoocheling, die het kwaad van wereldse gehechtheid hebben overwonnen, die steeds aan het Zelf zijn toegewijd, die de verlangens de rug hebben toegekeerd en die bevrijd zijn van de paren van tegenstellingen, zoals vreugde en pijn, bereiken Mij, het eeuwige doel. (B.G. XV, 5).
Waarschijnlijk lees je in de tekst dat je een aantal zaken te boven moet komen: hoogmoed, begoocheling, wereldse gehechtheid en de paren van tegenstellingen. Dat je je hiervan moet bevrijden, kom je in veel geschriften tegen. Maar wat je waarschijnlijk niet ziet is dat de tekst vier vormen van ontkenning gebruikt, namelijk ‘niet’, ‘overwinnen’, ‘de rug toekeren’ en ‘bevrijd worden’. Het is maar een interpretatie, maar dit vers nodigt je uit om de vier verschillende vormen van ontdekking of bevrijding te leren kennen en te gebruiken. Wanneer kan je ‘nee’ zeggen, wanneer kan je de strijd aangaan en proberen iets te overwinnen en wanneer moet je dat juist niet doen, omdat het probleem dan alleen maar groter zal worden. Dit vers leert je dat je ‘nee’ kan zeggen tegen hoogmoed en begoocheling en dat je gehechtheid kan overwinnen. Maar begeerte kan je beter de rug toekeren, want als je het aandacht geeft, groeit het. Loskomen van de ‘paren van tegenstellingen’ is niet iets dat je zelf kan doen. Je kan je wel voorbereiden, maar uiteindelijk wordt het je geven.
Misschien spreekt deze interpretatie je aan en kan je hem gebruiken in je leven, misschien ook niet, maar de tekst moet wel ruimte laten voor je eigen onderzoek en interpretaties.
Wat is nu de beste vertaling van de Bhagavad Gita?
Wat is nu de beste vertaling van de Bhagavad Gita? Dat is afhankelijk van je eigen staat en wat je wil of nodig hebt. Er zijn vertalingen die heel vertroostend werken, er zijn vertalingen die je uitnodigen om erop te mediteren, andere die meer je analytische denken aanspreken en weer andere die juist het devotionele aspect benadrukken. Maar het belangrijkste is dat de vertaling jou aanzet om de Bhagavad Gita te gaan gebruiken in je dagelijks leven en er je eigen ervaringen mee op te doen. Dat is de vertaling die voor jou de ‘beste vertaling’ is.
Wil je reageren? Stuur een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl
De geheimen van de Yoga van Handeling (de Karma Yoga), deel 2
De geheimen van de Yoga van Handeling
In de vorige blog hebben we een paar van de ‘geheimen’ van de karma yoga, de yoga van Handeling besproken:
Maar er zijn nog meer mysteriën in de yoga van Handeling die het waard zijn om nader te bekijken. Laten we er één uitpakken.
De transformerende werking van de yoga van handeling
In de Bhagavad Gita zit een mysterieus vers. Het is een ‘vidya’: een mantra die je niet met je verstand kunt begrijpen of analyseren, maar die je moet gebruiken in je meditatie. De meditatievorm die hierbij hoort, is de zgn. vidya-meditatie. Ik heb hier meerdere blogs en boeken over geschreven en verschillende video’s over gemaakt die op onze website en ons YouTube-kanaal zijn te vinden. Uitgangspunt is: het innemen van een neutrale positie, niet zoeken naar antwoorden, maar de kunst verstaan van ‘vragen heel te laten en blijven ‘dobberen op’ de mantra. Blijf heel stil en kijk wat er boven komt. Stop dan niet, maar dobber verder of mediteer verder en kijk wat er verder nog boven komt. Wees niet te snel tevreden met oppervlakkige antwoorden. Graaf dieper.
Het vers dat ik bedoel is: ‘O Arjuna, in de drie werelden is er voor Mij niets dat gedaan moet worden, noch is er iets niet bereikt door Mij dat had moeten worden bereikt. Desalniettemin ga Ik door met handelen.’ (Bhagavad Gita III, 22)
Waarom doen we dingen?
Het is een merkwaardig vers. Wij handelen normaal gesproken om iets te bereiken. We gaan boodschappen doen om eten te kopen en vervolgens maken wij de maaltijd klaar. Hoe kan je nu zeggen dat er geen noodzaak is om iets te doen? Om dat te begrijpen moeten we ons standpunt veranderen.
Handelingen binden je
In de Bhagavad Gita is al benadrukt dat handelingen ons binden. Handelingen brengen een resultaat voort: de ‘vrucht’ van de handeling en deze ‘vrucht’ wordt weer het ‘zaad’ voor de volgende handeling. Zo gaat de cyclus door. Deze cyclus kent geen einde, tenzij handelingen als ‘offer’ worden uitgevoerd. Je wil het resultaat niet voor jezelf, je raakt het als het ware niet aan. Je blijft handelen, maar niet om een bepaald resultaat te bereiken. Maar wat gebeurt er dan wel? Deze vraag is heel diep en opnieuw waard om in je meditatie mee te worden genomen.
Kunnen en zijn
Zonder naar een antwoord toe te willen werken, kunnen we wel even kijken waar de yoga van handeling naartoe gaat. Het gaat niet om de effectiviteit van handelingen of om een bepaald resultaat. Handelen en niet handelen worden als gelijkwaardig gezien. Beide hebben een bepaald effect. Maar hoe meer we loskomen van het resultaat en hoe meer we vanuit een neutrale positie handelingen verrichten, hoe meer de transformerende werking van handeling zich toont. Als je iets leert, dan kan je bepaalde dingen steeds beter: er ontstaat kunde. Je wordt een ‘professional’. Als je nog verder doorgaat op de weg van handeling, zal je ontdekken dat je ‘kunde’ overgaat in ‘zijn’ Je ‘kan’ het niet alleen, maar je ‘bent’ het. Het zit ‘in’ je. Het handelen is zo natuurlijk voor je, het is zo natuurlijk als je ademhaling. Dit is wat in oude tijden verstaan werd onder ‘meesterschap’. Je kan zeggen dat de yoga van handeling, je handelingen en je werk transformeren tot een vorm van ‘zijn’. Als je dit bereikt, dan kan je zeggen dat er geen noodzaak voor je is om iets te doen of niet te doen. Toch ga je altijd door met handelingen, maar niet om een bepaald resultaat te bereiken. Het is eenvoudigweg heel natuurlijk en je hebt eigenlijk geen keuze om het wel of niet te doen. Net als de ademhaling: je ademt in en je ademt uit.
Dit is natuurlijk niet het volledige verhaal. Maar het is het waard om te worden overwogen. Neem het mee in je meditatie en kijk wat er bovenkomt.
Als je je ervaringen met mij wil delen, stel ik dat zeer op prijs. Stuur dan een mail naar: info@filosofieenmeditatie.nl
Lopen met Thay
Thich Nhath Hanh overleden
In deze eerste blog wil ik stilstaan bij het overlijden van de boeddhistische monnik Thich Nhath Hanh. Thich Nhath Hanh overleed op 22 januari j.l. op 95-jarige leeftijd in het klooster in Vietnam waar hij als zestienjarige jongen introk om zenmonnik te worden. Zijn leven stond in het teken van vrede. Na zijn training in het klooster betrok hij een tempel in Saigon en ontwikkelde hij een geëngageerde vorm van boeddhisme. Een door hem opgerichte hulporganisatie hielp oorlogsslachtoffers van beide zijden van het conflict tussen Noord en Zuid Vietnam. Het communistisch bewind kon zijn activiteiten niet waarderen en in 1966 moest hij Vietnam ontvluchten. Hij kwam terecht in Frankrijk en stichtte daar een bloeiende gemeenschap van monniken en leken: Plum Village. In talloze ontmoetingen en via lessen, lezingen en tientallen boeken en gedichten heeft Thich Nhath Hanh wereldwijd de harten van heel veel mensen geraakt. Zijn volgelingen noemen hem liefdevol Thay. Uit zijn manier van leven en uit zijn woorden spreekt een diep gevoelde compassie met de mens en het menselijk lijden. Zijn bekende gedicht ‘Noem me bij mijn ware namen’ is hiervan een indringende uitdrukking. (De tekst van het gedicht vind je aan het eind van deze blog.). Ik heb Thay nooit zelf ontmoet, maar in de lessen van mijn leraren komt hij regelmatig voorbij.
Thich Nhath Hanh ontwikkelde het begrip ‘interbeing’. We zijn altijd ‘interbeing’, in relatie met alles wat ons omringt. Van heel dichtbij tot onvoorstelbaar veraf, van mensen, dieren, planten, de aarde, voedsel, de lucht, de wolken, de zon, de sterren tot en met de hele kosmos. Dit verbonden zijn is niet statisch, maar een proces van veranderen met alles wat voortdurend in verandering is. Deze verbondenheid kunnen we meer ervaren naar mate we stiller worden. Misschien is daarom het samen zitten in stilte zo krachtig.
De meditatiepraktijk van Thay
Als meditatiepraktijk ontwikkelde Thay, naast het zitten in stilte op een kussen (zazen), het langzaam, stapje voor stapje aandachtig buiten lopen en ademen. Over zijn leven is een prachtige documentaire gemaakt waarvan de uitnodigende titel ‘Walk with me’, verwijst naar dit meditatieve lopen in de natuur.
Om conflicten tussen mensen in zijn gemeenschap te helpen oplossen, ontwikkelde hij een methode waarbij je elkaar een zogenaamde vredesnotitie stuurt en uitnodigt voor een ontmoeting waarbij je niet met elkaar praat, maar om beurten naar elkaar luistert. Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat het wonderlijk goed werkt.
Hoe zag Thay zijn eigen sterven?
Over hoe Thay zijn eigen sterven zag, is een grappige anekdote. Een volgeling van Thay, wilde in haar tempel in Vietnam voor hem een stupa (Boeddhistisch grafmonument) bouwen. Thay vond het niet nodig, maar ze had de stupa al gebouwd. “In dat geval” zei Thay, “maak dan voor de stupa een inscriptie die zegt ‘Ik ben niet hierbinnen.’ En als mensen dit niet begrijpen,” vervolgde hij, ”voeg dan nog een zinnetje toe: ‘Buiten ben ik ook niet.’ Als mensen het dan nog steeds niet begrijpen, voegen we nog een derde regel toe: ‘Als er iets is, dan kun je het vinden in je manier van ademen en lopen.’” Zo kunnen we nu allemaal nog lopen met Thay, zelfs al hebben we hem niet in levende lijve ontmoet. Hoe wonderlijk! Laten we zo nu en dan aandachtig lopen en ademen met Thay.
Zenmeditatie op de Cynham is wekelijks op donderdagavond van 20.00 uur tot 21.30 uur. Samen in stilte zitten, staat centraal. Je bent van harte welkom. Aanmelden kan via 06-47 09 89 50 of bgfaber@gmail.com.
Noem me bij mijn ware namen
Zeg niet dat ik morgen zal vertrekken,
want zelfs vandaag kom ik voortdurend aan.
Kijk goed: ik arriveer elke seconde
als een knop aan een lentetak,
als een jong vogeltje met tere vleugels,
dat leert zingen in zijn nieuwe nest,
als een rups in het hart van een bloem,
als een juweel verborgen in een steen.
Ik blijf komen om te lachen en te huilen,
te vrezen en te hopen.
Het kloppen van mijn hart is de geboorte en de
dood van al wat leeft.
Ik ben het eendagsvliegje dat zich aan het oppervlak van de rivier ontpopt
en ik ben de vogel die, als de lente komt, precies op tijd is
om het vliegje op te eten.
Ik ben de kikker die vrolijk rondzwemt in het heldere water van
de vijver en ik ben de ringslang die onhoorbaar nadert en zich
met de kikker voedt.
Ik ben het kind in Oeganda, vel over been,
mijn benen zo dun als bamboestokjes
en ik ben de wapenhandelaar
die moordwapens aan Oeganda verkoopt.
Ik ben het twaalfjarige meisje,
vluchteling op een klein bootje,
dat zich in zee werpt,
nadat ze verkracht is door een zeepiraat.
En ik ben de zeepiraat, mijn hart nog niet in staat tot
begrijpen en liefhebben.
Ik ben een lid van het Politbureau,
met onbeperkte macht in mijn handen.
En ik ben de man die,
langzaam stervend in een heropvoedingskamp,
zijn ‘bloedschuld’ aan zijn volk moet betalen.
Mijn vreugde is als de lente, zo warm
dat zij bloemen doet bloeien langs alle paden van het leven.
Mijn pijn is als een rivier van tranen, zo vol
dat zij de vier oceanen vult.
Alsjeblieft, noem me bij mijn ware namen
zodat ik al mijn huilen en lachten tegelijk kan horen,
zodat ik kan zien dat mijn vreugde en pijn één zijn.
Alsjeblieft, noem me bij mijn ware namen,
zodat ik kan ontwaken
en de deur van mijn hart open kan blijven,
de deur van mededogen.
Uit het boek ‘Iedere stap is vrede’ van Thich Nhath Thanh
(Bron: mindfulcommuniceren.nl)
Bernard Faber