Waar kan je meditatie voor gebruiken?
De laatste tijd krijg ik veel vragen over meditatie. Niet verwonderlijk in een tijd met zoveel onzekerheid, angst en agressie. De coronaepidemie heeft nog diepe sporen nagelaten, de oorlog in de Oekraïne en de gevolgen voor Europa en ons land, houden veel mensen bezig. Een gevoel van onzekerheid, machteloosheid en onveiligheid is wat veel mensen gemeenschappelijk hebben.
We moeten in balans blijven. Meditatie is een groot hulpmiddel, maar waarvoor en hoe kan je meditatie nu gebruiken? Er is een lange lijst te geven, maar voor nu wil ik graag 3 toepassingen met jullie delen:
Meditatie om meer energie en innerlijke rust te krijgen.
Misschien herken je het: we zijn continu in ons hoofd aan het malen. Gedachten blijven maar komen en er lijkt geen einde aan te komen. In je gedachten blijf je je problemen en zorgen maar herhalen. Het effect is dat je veel energie verliest en je onrustig voelt. Hier kan meditatie helpen, zeker als je het regelmatig een paar keer per dag beoefent. Het is niet moeilijk: het begint met een ‘diep’ zitten. Zoek een fijn plekje op, geeft het wat aandacht zodat het er prettig uitziet en ga zitten. Verbind je met de grond, met de aarde en ontspan je lichaam zoveel mogelijk. Breng je aandacht naar je onderbuik en zit stabiel, ontspannen en ‘diep’. Daarnaast: word je bewust van je ademhaling. Laat het ademen natuurlijk plaatsvinden, bemoei je er niet mee. De ademhaling lijkt al spoedig dieper te komen. Je buik ontspant en ademen en diep zitten ontmoeten elkaar. Je luistert naar alle geluiden en volgt ze tot ze terugvallen in de stilte. Neem je tijd en vervolgens kan je toekijken op je gedachten en gevoelens. Ze komen op, nemen vorm aan en verdwijnen weer. Laat het toe en raak het niet aan.
Na deze eenvoudige voorbereiding kan je de methode toepassen die je geleerd hebt, zoals het herhalen van een mantra (japa-yoga) of het visualiseren van een beeld en daar je aandacht op laten rusten, of je blijft stil toekijken op je ademhaling of je gebruikt een andere methode.
Je zal merken dat je gedachten langzamerhand rustiger worden, je geest kalmer wordt en je meer in balans komt. Dit scheelt heel veel energieverlies. Je kan ook helderder denken en beter beslissingen nemen. Kortom, meditatie is heel geschikt om je te helpen als je je innerlijke onrustig voelt.
Meditatie bij het verwerken van pijn en verdriet.
Dat meditatie je kan helpen bij het verwerken van pijn en verdriet dat je hebt opgelopen in je leven, is bij veel mensen minder bekend. Toch is het een groot hulpmiddel bij de verwerking. Dit komt omdat naast het diepe zitten, de ontspanning, het ‘diep’ laten zakken van de ademhaling en het toekijken op de stroom van gedachten en gevoelens in je geest, nog meer ‘vaardigheden’ zijn te leren. Belangrijk is om een neutrale positie in te nemen tijdens je meditatie en niet wat zich toont aan te raken. Ga geen bindingen aan met wat zich aandient. Blijf neutraal, stop het proces niet en blijf stil toekijken.
Als je iets hebt meegemaakt dat pijnlijk is of verdrietig en je kan het maar niet ‘verteren’, neem het dan eens mee in je meditatie. Je hoeft er niet steeds aan te denken, maar laat het er gewoon zijn. Het mag er zijn. Blijf neutraal, raak het niet aan, laat het er maar zijn. Je gaat gewoon door met je meditatie, terwijl je op de achtergrond weet dat het aanwezig is. Ik noem dit vaak ‘het verteren van stenen’. Meditatie helpt je hierbij. Het neemt vaak wat tijd in beslag, soms zelfs een lange tijd, maar de pijn en het verdriet worden minder. Hoe kan dat? Dat komt omdat je de bindingen met deze nare situatie, die je veelal onbewust bent aangegaan, stap voor stap kan loslaten. Wat gebeurt is, kan je niet veranderen, maar de bindingen die je ermee aangegaan bent, kan je wel loslaten. Je zal merken dat je minder beïnvloed wordt en beter in balans kunt blijven. Veel mensen beschrijven het als het hebben van het gevoel dat alles wat lichter wordt.
Inzichtmeditatie om verbinding te maken met het ‘verhaal achter het verhaal’
Je kan meditatiemethoden op verschillende manieren indelen. Een gebruikelijk indeling is de meditatiemethoden in te delen als concentratiemeditaties en inzichtmeditaties. Ze gaan in elkaar over, maar sommige methoden leggen het accent meer op de concentratie en anderen meer op de inzicht kant van de meditatie. De concentratiemethoden zijn nu steeds meer geaccepteerd in onze samenleving. De inzichtmeditaties zijn nog relatief onbekend, maar komen nu ook steeds meer naar voren.
Eén van de sterkste inzichtmeditatie die ik ken is de zgn. vidya-meditatie. Vidya is een Sanskriet woord voor kennis en het is een bepaalde manier om kennis over te dragen, maar ook een meditatiemethode. Oorspronkelijk komt hij uit de oude Indiase Upanishads, maar ook de Bhagavad Gita en verschillende boeddhistische sutra’s gebruiken deze methode.
De Vidya-meditatie is niet moeilijk te leren en bijzonder nuttig om ‘dieper’ te kijken. Om te kijken naar de andere kant van het verhaal of probleem. De methode lijkt op die bij het verwerken van pijn en verdriet, alleen neem je nu een stuk kennis, een probleem of een vraag mee in je meditatie. Opnieuw is het belangrijk om in een neutrale positie te blijven en alleen maar te kijken naar wat er boven komt. Je kan deze methode gebruiken tijdens de meditatie, maar je kan hem ook gebruiken tijdens de activiteiten van de dag. Je blijft alleen maar op ‘dobberen’, zoals een bootje op het water dobbert en rustig mee deint met de bewegingen van het water.
Raak niets aan en als zich iets aandient dat lijkt op een antwoord of een oplossing, blijf verder kijken. De Kena upanishad drukt het als volgt uit: als je denkt dat je het weet, weet je slechts een klein deel. Als je denkt dat je het weet, onderzoek (of mediteer) dan verder. Stap voor stap zullen zich verschillende aspecten tonen en zak je dieper en dieper. Je gaat voorbij de oppervlakkige delen die door tijd en omstandigheden worden gevormd en komt in verbinding met tijdloze kennis. Deze vorm van meditatie is bijzonder krachtig en leert je op een andere manier te denken en nog belangrijker: zij leert je zelf te denken en te onderzoeken en niet alleen maar de meningen van anderen na te praten.
Over de Vidya-meditatie heb ik een paar boeken geschreven omdat deze meditatievorm nog relatief onbekend is. Als je interesse hebt, kan je ze hier vinden.
Dit waren de belangrijkste vragen over meditatie die ik de laatste tijd kreeg. Ik ben benieuwd of je ze herkent of nog andere vragen hebt. Stuur mij gerust een mailtje als je je vragen en ervaringen wil delen.
In een duistere nacht is ook een klein licht een helder baken.
De wereld is momenteel in grote duisternis gehuld en dat lijkt alleen maar toe te nemen. Ook wij worden hier op harde manier aan herinnerd. We zitten nog in de nasleep van de corona-epidemie, de oorlog in de Oekraïne raakt ons ook en zoals het zich nu laat aanzien heeft deze oorlog ook grote gevolgen voor de veiligheid en economie van de volgende generaties. En dan is er nog het milieuprobleem. Je kan er gemakkelijk somber van worden en dat gebeurt ook.
Blijf gericht op licht
Toch is er ook een andere kant: de kant van het licht. Dit licht is de grote kracht die door de hele schepping stroomt, die het leven ondersteunt en ons doet voortgaan. Dat is de voedende bron waar je altijd uit kunt putten. We vergeten vaak dat deze kracht, dit licht, er altijd is. We hoeven het niet uit te vinden, we moeten ons het steeds weer herinneren.
Licht is niet groot of klein
Je denkt misschien dat je maar weinig kracht hebt en maar een klein lichtje bent, maar zo werkt het niet. Toen ik jong was en geconfronteerd werd met grote moeilijkheden en veel pijn en verdriet zag bij mensen, dacht ik ook dat mijn kracht veel te klein was om er iets aan te doen. Degene die mij toen begeleidde gaf mij een krachtige mantra mee: ‘in een duistere nacht is ook een klein licht een helder baken’. Deze mantra heeft mij nooit meer verlaten en heeft veel onzekerheid en gevoel van onvermogen weggenomen. De mantra verwijst ook naar een andere mantra die je helpt om op een andere manier te kijken naar ‘groot’ en ‘klein’ of ‘sterk’ en ‘zwak’: ‘vuur is niet groot of klein, het heeft het vermogen om te branden’. Licht is niet groot of klein: licht is licht, daar gaat het om.
Meditatie helpt je om op het licht gericht te blijven
Meditatie helpt je om op het licht gericht te blijven. Mediteer regelmatig en mediteer waar het kan ook met elkaar. Meditatie met elkaar geeft een extra impuls aan de meditatie. Zo help je elkaar. Ook het bij elkaar komen en samen studeren, mediteren en ervaringen uitwisselen is een groot goed dat ons weer richt op het licht. Alle grote tradities onderschrijven de krachtige werking van dit bij elkaar komen, dat bekend staat als de satsang: het bij elkaar komen in veiligheid, met een focus, waar iedereen gelijkwaardig is, waar gewerkt wordt voor de ontwikkeling van iedereen (en niet alleen voor de ontwikkeling van een bepaald individu) en waar een zekere diversiteit is, zodat we van elkaars gezichtspunt kunnen leren.
We gaan weer fysieke bijeenkomsten organiseren
Door de corona-epidemie hebben we de satsangs moeten vervangen door online bijeenkomsten. Op zich geeft dat ook steun, maar het fysiek bij elkaar komen en elkaar te ontmoeten is toch anders. Gezien de huidige situatie hebben we besloten om weer snel de meditatie- en studiebijeenkomsten weer fysiek te organiseren. Voor degenen die ver weg wonen of niet kunnen komen, blijft het online volgen van de bijeenkomsten mogelijk.
Blijf op koers
Ik hoop dat iedereen op koers kan blijven. Gebruik je meditatie, niet alleen om meer energie te krijgen en beter om te kunnen gaan met stress, maar juist om je weer het licht te herinneren dat er altijd is. Zorg dat je weer gevoed wordt door bij elkaar te komen en voed ook anderen door je aanwezigheid. Je zal zien dat meditatie en de kracht van de satsang ongelooflijk veel sterker zijn dan de duisternis waar we nu in zitten.
Lopen met Thay
Thich Nhath Hanh overleden
In deze eerste blog wil ik stilstaan bij het overlijden van de boeddhistische monnik Thich Nhath Hanh. Thich Nhath Hanh overleed op 22 januari j.l. op 95-jarige leeftijd in het klooster in Vietnam waar hij als zestienjarige jongen introk om zenmonnik te worden. Zijn leven stond in het teken van vrede. Na zijn training in het klooster betrok hij een tempel in Saigon en ontwikkelde hij een geëngageerde vorm van boeddhisme. Een door hem opgerichte hulporganisatie hielp oorlogsslachtoffers van beide zijden van het conflict tussen Noord en Zuid Vietnam. Het communistisch bewind kon zijn activiteiten niet waarderen en in 1966 moest hij Vietnam ontvluchten. Hij kwam terecht in Frankrijk en stichtte daar een bloeiende gemeenschap van monniken en leken: Plum Village. In talloze ontmoetingen en via lessen, lezingen en tientallen boeken en gedichten heeft Thich Nhath Hanh wereldwijd de harten van heel veel mensen geraakt. Zijn volgelingen noemen hem liefdevol Thay. Uit zijn manier van leven en uit zijn woorden spreekt een diep gevoelde compassie met de mens en het menselijk lijden. Zijn bekende gedicht ‘Noem me bij mijn ware namen’ is hiervan een indringende uitdrukking. (De tekst van het gedicht vind je aan het eind van deze blog.). Ik heb Thay nooit zelf ontmoet, maar in de lessen van mijn leraren komt hij regelmatig voorbij.
Thich Nhath Hanh ontwikkelde het begrip ‘interbeing’. We zijn altijd ‘interbeing’, in relatie met alles wat ons omringt. Van heel dichtbij tot onvoorstelbaar veraf, van mensen, dieren, planten, de aarde, voedsel, de lucht, de wolken, de zon, de sterren tot en met de hele kosmos. Dit verbonden zijn is niet statisch, maar een proces van veranderen met alles wat voortdurend in verandering is. Deze verbondenheid kunnen we meer ervaren naar mate we stiller worden. Misschien is daarom het samen zitten in stilte zo krachtig.
De meditatiepraktijk van Thay
Als meditatiepraktijk ontwikkelde Thay, naast het zitten in stilte op een kussen (zazen), het langzaam, stapje voor stapje aandachtig buiten lopen en ademen. Over zijn leven is een prachtige documentaire gemaakt waarvan de uitnodigende titel ‘Walk with me’, verwijst naar dit meditatieve lopen in de natuur.
Om conflicten tussen mensen in zijn gemeenschap te helpen oplossen, ontwikkelde hij een methode waarbij je elkaar een zogenaamde vredesnotitie stuurt en uitnodigt voor een ontmoeting waarbij je niet met elkaar praat, maar om beurten naar elkaar luistert. Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat het wonderlijk goed werkt.
Hoe zag Thay zijn eigen sterven?
Over hoe Thay zijn eigen sterven zag, is een grappige anekdote. Een volgeling van Thay, wilde in haar tempel in Vietnam voor hem een stupa (Boeddhistisch grafmonument) bouwen. Thay vond het niet nodig, maar ze had de stupa al gebouwd. “In dat geval” zei Thay, “maak dan voor de stupa een inscriptie die zegt ‘Ik ben niet hierbinnen.’ En als mensen dit niet begrijpen,” vervolgde hij, ”voeg dan nog een zinnetje toe: ‘Buiten ben ik ook niet.’ Als mensen het dan nog steeds niet begrijpen, voegen we nog een derde regel toe: ‘Als er iets is, dan kun je het vinden in je manier van ademen en lopen.’” Zo kunnen we nu allemaal nog lopen met Thay, zelfs al hebben we hem niet in levende lijve ontmoet. Hoe wonderlijk! Laten we zo nu en dan aandachtig lopen en ademen met Thay.
Zenmeditatie op de Cynham is wekelijks op donderdagavond van 20.00 uur tot 21.30 uur. Samen in stilte zitten, staat centraal. Je bent van harte welkom. Aanmelden kan via 06-47 09 89 50 of bgfaber@gmail.com.
Noem me bij mijn ware namen
Zeg niet dat ik morgen zal vertrekken,
want zelfs vandaag kom ik voortdurend aan.
Kijk goed: ik arriveer elke seconde
als een knop aan een lentetak,
als een jong vogeltje met tere vleugels,
dat leert zingen in zijn nieuwe nest,
als een rups in het hart van een bloem,
als een juweel verborgen in een steen.
Ik blijf komen om te lachen en te huilen,
te vrezen en te hopen.
Het kloppen van mijn hart is de geboorte en de
dood van al wat leeft.
Ik ben het eendagsvliegje dat zich aan het oppervlak van de rivier ontpopt
en ik ben de vogel die, als de lente komt, precies op tijd is
om het vliegje op te eten.
Ik ben de kikker die vrolijk rondzwemt in het heldere water van
de vijver en ik ben de ringslang die onhoorbaar nadert en zich
met de kikker voedt.
Ik ben het kind in Oeganda, vel over been,
mijn benen zo dun als bamboestokjes
en ik ben de wapenhandelaar
die moordwapens aan Oeganda verkoopt.
Ik ben het twaalfjarige meisje,
vluchteling op een klein bootje,
dat zich in zee werpt,
nadat ze verkracht is door een zeepiraat.
En ik ben de zeepiraat, mijn hart nog niet in staat tot
begrijpen en liefhebben.
Ik ben een lid van het Politbureau,
met onbeperkte macht in mijn handen.
En ik ben de man die,
langzaam stervend in een heropvoedingskamp,
zijn ‘bloedschuld’ aan zijn volk moet betalen.
Mijn vreugde is als de lente, zo warm
dat zij bloemen doet bloeien langs alle paden van het leven.
Mijn pijn is als een rivier van tranen, zo vol
dat zij de vier oceanen vult.
Alsjeblieft, noem me bij mijn ware namen
zodat ik al mijn huilen en lachten tegelijk kan horen,
zodat ik kan zien dat mijn vreugde en pijn één zijn.
Alsjeblieft, noem me bij mijn ware namen,
zodat ik kan ontwaken
en de deur van mijn hart open kan blijven,
de deur van mededogen.
Uit het boek ‘Iedere stap is vrede’ van Thich Nhath Thanh
(Bron: mindfulcommuniceren.nl)
Bernard Faber
Wie deed het licht aan en zette de thee?
Vidya-meditatie
We hebben al een aantal keren de nadruk gelegd op het belang van de Vidya meditatie in onze moderne tijd. Een meditatievorm waarbij je van de oppervlakkige lagen van kennis (die gekleurd worden door je persoonlijke interpretatie, en onder invloed staan van tijd, plaats en cultuur) stapje voor stapje steeds dieper gaat om verbinding te maken met de essentie die voorbij de invloeden van persoon, tijd en cultuur gelegen zijn en voorbij naam en vorm. Deze vorm van meditatie is bijzonder behulpzaam om zelf te leren nadenken. Het helpt je om je eigen beslissingen te nemen en heel diep te voelen wat echt bij je hoort en waar je voor staat en wat op dit moment in jouw leven van toepassing is en waar je naar moet luisteren.
Het belang van de voorbereiding van je meditatie
Ik wil in deze blog een voorbeeld geven van hoe dit werkt in de praktijk in het retraite centrum Le Domain Saint Antoine waar we nu op dit moment zoveel retraites hebben lopen. Prachtige retraites. Bijna alle retraites beginnen met een ochtendmeditatie.
De meeste mensen komen zo uit hun bed en gaan naar de meditatieruimte voor de gezamenlijke meditatie. Iedereen heeft hier zijn of haar eigen methode. We hebben ook methodes die we kunnen aanbieden maar de meeste mensen hebben al een methode. En dat is helemaal prima. Maar als iedereen komt in de meditatieruimte dan zie je dat de meeste mensen nog in hun eigen wereldje zitten. Als je ziet hoe iedereen gaat zitten bij de meditatie dan zie je weinig energie, weinig schittering. De meesten zitten daar stil te zitten zijn, in hun eigen wereldje met de ogen dicht, gaan mediteren en het lijkt erop alsof iedereen in zijn eigen cocon zit.
Meditatie is meer dan met gesloten ogen te zitten
Maar meditatie is zoveel meer. En het is zo belangrijk om juist te voelen hoe je zit in de ruimte, hoe deze ruimte ingericht is, hoe warm het is, of er gelucht is. Dit zijn allemaal voorwaarden die de meditatie echt tot meditatie maken. Zoals al zo vaak gezegd: voorbereiding is meer dan het halve werk. Heel veel wordt bepaald door de intentie waarmee iets wordt voorbereid. Die maakt uit of een handeling succesvol is of niet. Niet het resultaat van de handeling bepaalt het succes maar de intentie waarmee de handeling wordt verricht. En die intentie is al voelbaar, is al zichtbaar, vaak al gemanifesteerd in de fase van voorbereiding. En dat geldt ook voor de meditatie.
Als we kijken naar de meditatie dan zijn we zelden goed voorbereid om te gaan mediteren. Mensen komen uit bed, drinken eventueel een kopje thee, misschien hebben ze zich nog een klein beetje gewassen maar dat is niet eens zeker. En vervolgens gaan de ogen weer dicht en zitten de mensen, vaak met een niet al te vrolijk gezicht, in stilte te mediteren.
Wees je gewaar van dat wat je niet ziet
Maar in plaats van te mediteren op een mantra of op je adem of stil toe te kijken op je eigen geest of in diepe stilte te verblijven, zou het misschien ook goed zijn om je eens af te vragen: wie heeft hier het licht heeft aan gedaan? Wie heeft ervoor gezorgd dat de ruimte warm is en aangenaam en klaar om iedereen te ontvangen? Dat zijn essentiële onderdelen en iemand moet dat hebben gedaan.
Meestal ben jij dat niet want jij lag nog in bed op dat moment. Toch is het zo belangrijk dat die persoon er is of personen er zijn en dat je ze meeneemt in je gedachten. Of dat je er zelf ook een keer bij bent om mee te helpen om de ruimtes klaar te maken, thee te zetten, het licht aan te doen. Dat zijn essentiële delen van de meditatie. Als je alleen maar komt als alles klaar is, je bedje gespreid is en je daar gaat zitten in je eigen wereldje en je alleen gericht bent op je eigen meditatie, dan ben ik bang dat je aan de essentie van meditatie voorbij gaat. Ik durf te stellen dat je meditatie pas echt meditatie wordt als je je openstelt voor vragen zoals: wie deed het licht aan en wie zette de thee?