Archief voor categorie: Meditatie

Meditatie is erg belangrijk in het leven. Dat het behulpzaam is bij het tot rust brengen van de geest en dat dit veel energieverlies voorkomt, is langzamerhand algemeen bekend. Het helpt ook de geestelijke en lichamelijke balans te versterken en wordt gebruikt als techniek om stress te verminderen en beter aan te kunnen.

Deze toepassingen kunnen bereikt worden door de meditatie als techniek een plaatsje te geven in je leven en je aan te leren om regelmatig, liefst enige keren per dag, voor kortere of langere tijd te mediteren. Het effect is al snel merkbaar. Toch is er nog een hele andere wereld van de meditatie te ontdekken die achter de techniek gelegen is. De oude meesters zeiden niet voor niets dat meditatie die niet geïntegreerd wordt in de activiteiten van het dagelijks leven, weinig waarde heeft. Er is nog zoveel meer te ontdekken als we de eenvoudige discipline van meditatie uitbreiden naar de activiteit van alledag. Hoe dat moet? Om deze vraag te beantwoorden moeten we kijken hoe meditatie in de verschillende systemen verankert is en wat er mee bedoeld wordt. Meditatie is onlosmakelijk verbonden met concentratie aan de ene kant en aan de ander kant met een begrip als ‘samâdhi’. De begrippen hebben een gemeenschappelijke basis, maar er zijn ook verschillen.

Met concentratie wordt meestal bedoeld een eenpuntige gerichtheid. Hierdoor is de geest gericht op één object en verbleken de andere objecten. Zij worden als het ware vergeten.

Met meditatie worden verschillende zaken aangeduid. Meditatie in relatie met concentratie is een staat waarin de stroom van concentratie continu wordt. Je rust als het ware in je meditatie en kijkt alleen maar toe. Je bent je bewust van wat zich aandient, echter zonder daar verdere gedachtes en gevoelens over te hebben; je raakt ze als het ware niet aan. Er zijn ook methodes waarbij het toekijken zelf centraal staat, zonder de eenpuntige concentratie op een bepaald object. Dat kan, mits je als toekijker stil blijft en alleen maar de stroom gadeslaat. Je bent je bewust van de stroom, die als maar stroomt, terwijl de gedachten en gevoelens (de objecten) zelf vervagen. Het subtiele verschil tussen beide methodes kan je misschien het beste als volgt omschrijven: het is als het gadeslaan van een stromend beekje of rivier: je ziet de blaadjes en de takjes stromen op het oppervlak. Je hebt er geen oordeel of gedachten over. Het zien komen en gaan van de blaadjes en de takjes verbindt je met het stromen van het beekje of de rivier. De andere methode is dat je je bewust bent van het stromen van het beekje en de rivier. Je besteedt geen aandacht aan de blaadjes en de takjes; je bent je er nauwelijks van bewust. Dit kan genoemd worden: ‘het stromen, zonder voorbij stromen’.

Deze laatste methode is over het algemeen moeilijker dan de eerste. Het vraagt een behoorlijke training om in deze staat te kunnen verblijven. Meestal houden mensen het maar een paar minuten vol. Echter, door training kan deze staat van stille observatie verlengd worden. Veel scholen en methodes bevelen echter een object voor de concentratie en meditatie aan. Dit object kan een klank of een beeld zijn, maar het kan ook de ademhaling zijn. Het kan zelfs het diepe, stille zitten zijn. Een stil centrum van waaruit je in stilte kunt observern wat zich aandient. Dit is waarom veel systemen oorspronkelijk concentratie, meditatie en samâdhi als één geheel behandelen.

Deze stille observatie kan je meenemen in de activiteiten van het dagelijks leven. Door dit stille toekijken zul je merken dat jezelf onderdeel wordt van de handeling, of anders gezegd, het gevoel van ‘ik’ en de handeling als twee verschillende entiteiten, vervaagd. Deze vervaging gaat door tot dat er één realiteit is waarin de verschillende objecten onderdeel zijn geworden van één ‘zijn’. De grote meesters uit Oost en West hebben steeds weer benadrukt dat deze staat essentieel is. Zolang er nog ‘meditatiemomenten’ bestaan en ‘niet-meditatie momenten’, is er feitelijk geen sprake van meditatie. Meditatie is een continue flow van waarneming, aanwezigheid, bewustzijn of hoe je het maar noemen wilt. Continue flow is het essentiële kenmerk van de meditatie en hierin verschilt het van concentratie.

In de concentratie en in de meditatie blijft er vaak een bepaalde dualiteit bestaan: je neemt waar en bent je dus op een bepaalde manier bewust van jezelf en van het waarnemen. Langzaamaan vervaagd dit onderscheid echter en uiteindelijk kom je ‘achter’ dit toekijken terecht. Het lijkt wel alsof je door een spiegel stapt. Eerst kijk je naar het beeld in de spiegel. Je hebt geen mening over hetgeen je waarneemt, maar er is op de een of andere manier een spiegel en een object en er is waarneming. Als echter de waarnemer en het waarnemen in de diepe, continue flow van concentratie, die wij meditatie noemen, verdwijnen en er alleen maar een ‘zijn’ of ‘aanwezigheid’ blijft bestaan, dan spreken we over diepe concentratie of samâdhi. Het begrip samâdhi wordt tot nu toe meestal buiten beschouwing gelaten. We denken dat het iets is voor diegene die vergevorderd zijn in de meditatie. Hierdoor maken we het nodeloos moeilijk, terwijl, net als concentratie en meditatie, samâdhi een heel natuurlijk proces of natuurlijke staat is. Het punt is dat wij deze staat wel regelmatig meemaken, maar niet als zodanig herkennen. Het is waar dat deze momenten over het algemeen maar kort zijn, maar desalniettemin zijn ze er wel. Als we ze beter zouden herkennen en ze gaan waarderen, dan zullen we ze gemakkelijker gaan herkennen en zullen ze vaker voorkomen en bovendien langer gaan duren.

Wat is het belangrijkste kenmerk van de samâdhi? Het is een staat (net als meditatie) van continue, diepe concentratie, maar het karakteristieke is dat het ego verdwijnt. Vandaar dat samâdhi vaak behandeld wordt samen met de diepe slaap, een bewustzijnsstaat waarin het ego ook gedurende enige tijd verdwenen is. Er zijn wel verschillen: in de diepe slaap is er duisternis, terwijl de samâdhi een ongekende helderheid heeft. In het ‘gewone’ leven komen deze momenten regelmatig voor, bijvoorbeeld als we geconfronteerd worden met iets heel moois. Even vallen we stil; even is er geen ‘subject of object. We komen deze momenten ook tegen bij het inslapen en wakker worden. Als deze momenten herkend en gewaardeerd worden, ontwikkelen we als vanzelf een bepaalde gevoeligheid en herkennen we ze steeds vaker. Dit zijn de korte momenten van samâdhi. Door ze te herkennen, nemen ze in frequentie en duur toe. Je moet het niet zien als iets heel verhevens. Het is een natuurlijk proces. Net als meditatie: iedereen mediteert, maar herkent veelal niet het proces. Het is ongeordend, er zit meestal geen systeem in, waardoor de effectiviteit niet al te groot is.

Concentratie, meditatie en samâdhi horen bij elkaar en zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Net zoals concentratie de activiteiten in het dagelijks leven nodig heeft om zich te ontwikkelen, zo geldt dat ook voor meditatie. Het is misschien een ‘eyeopener , dat dit ook geldt voor samâdhi. Alle drie zijn het natuurlijke processen die niet alleen in de meditatieruimte thuis horen, maar juist bedoeld zijn om de mens in verbinding te brengen met zijn werkelijke natuur en zich te laten herinneren wat zijn natuurlijke staat is, namelijk puur licht. Deze herinnering is de enige mogelijkheid om te stoppen met het leven vanuit een tekort. Materiële zaken, hoeveel we er ook van kunnen verwerven in ons leven, zijn niet in staat om dit gevoel van een tekort weg te nemen. Alleen de verbinding met je eigen natuurlijke staat is hiertoe in staat. Dit is wat alle yoga- en filosofische scholen ons voorhouden. Essentieel hierbij is dat we niet denken dat meditatie en samâdhi ver van ons af staan. Het is een natuurlijke staat die wij allen verder kunnen ontwikkelen. Ontdek het in de gewone activiteiten van alledag, dan zal het zich uitbreiden en verder ontwikkelen.

Mehdi Jiwa

Heb je vragen of wil je een opmerking maken? Stuur een mailtje naar:

info@filosofieenmeditatie.nl

Het is duidelijk dat meditatie kan helpen om een betere innerlijke balans te krijgen en bijdraagt aan het beter om kunnen gaan met stress. Meditatie houdt echter veel meer in dan een techniek die een paar keer per dag beoefend wordt, het is een manier van leven. Een meditatieve levenshouding maakt dat meditatie in iedere activiteit van ons leven aanwezig is. Dit is wat de grote meesters uit Oost en West ons steeds weer voorhouden: staar je niet blind op de meditatie als techniek, vertaal de meditatie in iedere activiteit van het leven. Het is een hele natuurlijke manier van leven.

Wat veel mensen niet weten is dat meditatie ook heel effectief is bij het verwerken van groot verdriet en pijn. Hoe dit werkt? Het ligt in de natuur van de meditatie zelf besloten. Kijk nog eens goed naar wat er gebeurt in de meditatie. Je daalt a.h.w. af in je eigen geest en bereikt het eerste niveau: het in stilte toekijken op de bewegingen van de geest. Gedachten en gevoelens komen op en je kijkt vanuit een neutrale positie alleen maar toe. Je bindt je niet aan dat wat je ervaart. Gedachten komen en gedachten gaan. Je blijft innerlijk stil en kijkt alleen maar toe.

Zelfs dit stadium kan gebruikt worden bij het verwerken van verdriet. Wij maken allerlei dingen mee in het leven en niet zelden zitten daar zaken bij die ons pijn en verdriet bezorgen. De pijn en het verdriet zitten veelal niet in dat wat ons overkomt, maar in de binding die wij er mee hebben. Als iemand ons verlaat, omdat hij of zij sterft of ons om andere redenen verlaat, als wij niet meer gewenst zijn of ons niet meer geliefd voelen, kunnen wij hieronder ernstig lijden. Soms maken wij situaties mee waarin wij verlaten worden of worden afgewezen, zonder dat dit ons diep raakt, terwijl in andere situaties wij ons tot in ons hart of ziel geraakt voelen. Hoe ontstaat dit verschil? Door de binding die wij aangaan met de persoon of situatie. Als wij deze binding kunnen loslaten, verandert ook het effect dat de situatie op ons heeft. Als wij menen dat ons onrecht is aangedaan, kunnen wij hieronder lijden. Als wij het onrecht kunnen vergeven of kunnen loslaten, verzacht dit ons lijden. Ziehier hoe meditatie kan helpen. Meditatie helpt ons om een neutrale positie in te nemen en de bindingen los te laten. Het onrecht is er nog steeds, maar de binding er mee en dus de impact die het heeft op ons welbevinden neemt af. Als je voor je geluk en welbevinden afhankelijk bent van het gedrag van anderen, ben je de ene keer gelukkig en de andere keer lijdt je en ervaar je verdriet. Een meditatieve levenshouding maakt dat je stap voor stap van binnenuit gaat leven. De kracht, de energie, het licht en het geluk, zitten in jezelf en deze kwaliteiten moet je niet projecteren in uiterlijke objecten of personen. Meditatie toont je hoe je jezelf gebonden hebt, het verbreekt de bindingen stap voor stap en voert je terug naar je eigen kern.

Als de meditatie dieper wordt, wordt hij nog effectiever. Het lijden, het verdriet en de pijn zijn allen gekoppeld aan het besef van ‘ik’ of ego. Het is ‘ik’ die lijdt, ‘ik’ die afgewezen wordt, het is ‘ik’ die een dierbare kwijt is, etc. Als de meditatie dieper wordt, vervaagt het besef van ik en de ander of ik en het object steeds meer en blijft er alleen een ‘zijn’, ‘aanwezigheid’ of ‘puur gewaarzijn’ over. In deze staat is er geen pijn of verdriet, omdat degene die het beleeft en het object beide wegvallen. Als je je al verbindt, is het met een grotere harmonie die achter en voorbij de wereld der objecten ligt.

Wij krijgen heel veel in ons leven, we hebben prachtige ontmoetingen en soms hebben we succes (wat dit ook moge zijn), maar er komt ook weer een tijd dat wat wij hebben ontvangen ons weer wordt afgenomen om welke reden dan ook. Het feit dat het geluk of ongeluk niet in de fenomenen zelf zit, kan je zelf eenvoudig waarnemen. Als een persoon wegvalt, dan is dit voor de naaste een heel verdrietige gebeurtenis, maar voor iemand die deze persoon niet goed of nauwelijks kent, is de impact veel minder. Het leed zit dus niet in het wegvallen van de persoon zelf, maar in de relatie die wij zijn aangegaan met de persoon.

De meditatie maakt dat de bindingen steeds minder sterk worden. Dit betekent niet dat je niet van iemand houdt of dat een persoon niet heel belangrijk is in je leven. Maar het voorkomt wel dat je je innerlijke bron loslaat en het mandaat van je geluk of ongeluk aan iets of iemand anders geeft.

De energie en de harmonie die deze schepping doorstroomt, blijft altijd dezelfde. Het is een onuitputtelijke bron van kracht en energie. Vanuit deze kracht een ander te ontmoeten, je in te zetten voor een bepaalde zaak, is iets heel anders dan dat je vanuit een innerlijk tekort een relatie aangaat of je ergens voor inzet. Het is de natuur van de meditatie zelf om de bindingen met uiterlijke objecten of fenomenen te doorbreken en je te laten ‘dobberen’ op de innerlijke kracht die er altijd is. Door te bewerkstellingen dat wij meer en meer onze bindingen met de objecten om ons heen loslaten, helpt meditatie bij het verwerken, het doen verminderen van pijn en verdriet. Uiteindelijk zul je ontdekken dat je de binding aan van alles en nog wat niet nodig hebt voor je innerlijke balans en geluk.

Mehdi Jiwa

Over dit thema wordt een studiedag georganiseerd. Heb je interesse? Klik dan hier voor meer info en opgave.

Het heb je vragen of opmerkingen? Stuur een mailtje naar:

info@filosofieenmeditatie.nl