Filosofie: leer zelf na te denken

/in , /door

Als we naar het nieuws kijken, leren we in ieder geval één ding: heel veel mensen (en mogelijk steeds meer mensen) kunnen niet zelf nadenken en lopen achter allerlei ideeën en meningen aan, zonder te onderzoeken of deze ideeën en meningen kloppen. We zien het met corona: de wildste complottheorieën doen de ronde en duizenden lopen er als kippen zonder kop achter aan. ‘Er wordt gezegd’, ‘het is beschreven’, ‘hij of zij heeft er een boek over beschreven’, ‘hij of zij heeft veel volgers op sociale media’ en dergelijke argumenten meer, zijn voldoende om je eigen onderscheidingsvermogen uit te schakelen. We praten elkaar na, roepen maar wat, proberen elkaar bang te maken en op te hitsen en als dat lukt: dan hebben we dus gelijk. Dit geldt niet alleen voor de coronacrisis, maar ook voor heel veel andere kwesties: milieu, vluchtelingen, schulden etc., maar ook markteers kunnen ons heel gemakkelijk beïnvloeden.

Filosofie: de kunst van het zelf kunnen nadenken

Hoe anders is dit dan waar de filosofie voor staat. Filosofie staat voor zelf leren nadenken. Een aantal jaren geleden kwam er iemand naar onze filosofiecursus. Ik stelde haar een vraag die ik heel vaak mensen stel: ‘waarom ben je gekomen en waarom wil je meedoen aan deze cursus’? Zij antwoordde: ‘ik ben al in de vijftig, maar heb nog steeds het gevoel dat ik niet zelf kan nadenken. Allerlei mensen in mijn omgeving, op mijn werk en in het nieuws ‘denken’ voor mij. Ik wil nu zelf leren nadenken’. Dit antwoord trof mij diep en ik moet er nog vaak aan denken.
.
Wat hebben de oude filosofieën met elkaar gemeen?
De oude filosofieën uit Oost en West hebben aan aantal zaken met elkaar gemeen. Allereerst leert de filosofie dat je niet een geïsoleerd wezen bent. Je leeft in een sociale en historische context. Je bent verbonden met de gehele schepping en je bent er een onderdeel van. Als ‘een deel van het geheel ziek is, is het geheel ziek’. Alles is met alles verbonden. Deze onderlinge verbondenheid wordt beheerst door een aantal ‘wetten’ of ‘principes’. We noemen ze vaak ‘universele wetten of principes’.
De filosofie leert je ook hoe mooi de schepping is en hoe delicaat het onderlinge evenwicht is tussen de verschillende wezens is en hoe sterk, maar ook hoe kwetsbaar de aarde is. De mens heeft in de schepping een speciale plaats: de mens is geen dom of zondig wezen, maar een sociaal, creatief, onderzoekend en lerend wezen.
.

De kern van de filosofie: het ‘filosofisch onderzoek’

Centraal in de oude filosofieën staat het ‘filosofisch onderzoek’. Het is niet een louter verstandelijk onderzoek, het is een onderzoek dat met ‘hoofd en hart’ gedaan moet worden. Het moet niet plaatsvinden vanuit een houding van wantrouwen of scepsis, maar vanuit een gevoel van onderlinge verbondenheid, vanuit respect en vanuit kennis, maar belangrijk is dat je zelf onderzoekt wat de waarde is in de context waarin je leeft. Er is niet één juist antwoord; de antwoorden passen zich aan aan de situatie.
.

Filosofie en psychologie

Filosofie en psychologie hebben veel met elkaar gemeen. In de oude tijden vormden filosofie, psychologie en religie één geheel. In onze cultuur is deze eenheid al heel lang geleden verbroken. Een belangrijk verschil tussen filosofie en psychologie in onze maatschappij is dat je je wendt tot de psychologie als er iets met je ‘aan de hand’ is, als er bepaalde klachten zijn, terwijl de filosofie juist uitgaat van het ‘gezonde deel’ van de mens. Zelden gaat iemand naar de psycholoog als hij zich prima voelt. Er moet iets ‘niet goed’ gaan voordat je naar de psycholoog gaat. In de filosofie wordt vaak gebruik gemaakt van de kennis uit de psychologie. Het doel is in de filosofie echter niet primair om iemand van iets te genezen of te veranderen, maar juist om iemand ‘op eigen benen te laten staan’, om ‘zelf kunnen nadenken en zelf beslissingen te kunnen nemen in het leven’. Het zet je aan om te onderzoeken, zelf ervaringen op te doen, maar wel vanuit een verbondenheid met een groter geheel.
.

Het belang van filosofie

Nog steeds kunnen heel veel mensen niet zelfstandig nadenken. Zij worden bespeeld door handige mensen, media, maar ook door marketeers die mensen verleiden om beslissingen te nemen die misschien helemaal niet verstandig zijn. Tijd dus om de filosofie wat meer naar voren te schuiven. Niet alleen voor volwassenen, maar juist ook voor jonge mensen. De boodschap van de filosofie is al eeuwen dezelfde: je bent een sociaal, creatief en lerend wezen. Neem je eigen verantwoordelijkheid en blijf onderzoeken.

.

Wil je reageren? Stuur een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl

Wat vieren we met Kerstmis?

/in , /door

In deze blog wil ik stilstaan bij het vieren van het Kerstfeest en de link die daarbij voor mij bestaat met het werk van de SFM. Dit is voor mij niet zomaar een link. Ik zal proberen uit te leggen waarom niet.

In de studies binnen de SFM bestuderen we onder meer het wordingsproces van de mens. Daarbij wordt geschetst dat dit proces er in eerste instantie een is van uiterste verfijning naar een steeds verdere verdichting. Verdichting van bewustzijn, van trilling, van substantie.

Toch kan de mens niet leven in deze steeds verdergaande verdichting en ontstaat er een heel diepe wens, een wens die steeds sterker wordt, namelijk de wens om terug te keren naar die oorspronkelijke verfijning. Naar wat we proberen te duiden met woorden als ‘de bron’, ‘het Absolute’, ‘het goddelijke’, ‘het innerlijk licht’, en nog veel meer. Ik bedacht me dat we dit misschien wel met Kerst vieren.

Met Kerst vieren we de geboorte van het kindje Jesus. Geboorte. Bij het vertalen uit het Engels, iets wat ik regelmatig gedaan heb, kwam ik soms het woordje “born” tegen. Ik verbaasde me dan over het palet van keuzemogelijkheden dat zich aandiende om als vertaling te gebruiken: geboren, voorbestemd, in de wieg gelegd, van nature, ontsproten, voorgekomen. De geboorte van een kindje is een mysterie, de belichaming van een wonder. Soms ‘met een rugzakje’, meer ‘werk in uitvoering’ dan dat het al is zoals het bedoeld was. Van het kindje Jezus wordt wel gezegd dat het ‘onbevlekt’ op aarde kwam. Ik denk dat daarmee bedoeld wordt ‘zonder dat er een vlekje aan zat’,  ‘zuiver’, ‘gaaf’, zonder dat er nog iets aan ‘op te poetsen’ viel. Zo zuiver en gaaf dat het de wereld, de aarde met zijn schijnsel iets te bieden had. Alles te bieden had: Licht.

Mehdi schetst wel eens het beeld van een kind dat bij de geboorte op aarde een soort van dooierzakje met licht mee krijgt. Daar kan het een tijdje op teren. Maar dan, geleidelijk aan raakt het voorraadje licht op, terwijl er nog geen oplaadpunt gevonden is. Dan wordt het langzaam donkerder. En in mijn eigen woorden: er doet zich een duisternis voor die ij sommigen getuigt van een verlangen naar licht, een verlangen dat geen genoegen neemt met surrogaat, met afleiding, verdoving, zinloos gepraat, zinloos geleer. Dat getuigt van een op zoek zijn naar een ziel, bezieling, een passie. Naar dat waar je ’s nachts voor wakker gemaakt kan worden. Dat wat wij onze kinderen zouden kunnen voorhouden ‘opdat zij hoopvol uitzien naar de dag van morgen’.

Deze gevoeligheid, dit zoeken, zijn mijn inziens de kenmerken van een besef dat uitkijkt naar zuiverheid, de gaafheid van als het ware de geboorte van een zuiverheid, licht, een stralend kindje als het ware.

Er was eens een man die een tijdje de Sivananda-ashram in Rishikesh, India bezocht had. Toen het tijd werd dat hij naar huis moest gaan, was hij somber gestemd. Sivananda vroeg hem wat er aan de hand was. “Ik ben bang”, zei hij “dat ik daar geen leermeester, zal kunnen vinden”. Sivananda glimlachte echter. “Wees een goede leerling” zij hij geruststellend, “en de leermeester zal zeker komen.”

Dat is in mijn ogen Kerstmis. Stil staan bij een oprecht verlangen naar licht. Laten we hier allemaal die van binnen naar licht, het Licht met een hoofdletter, verlangen, bij stil staan. Dit verlangen koesteren en leven in blazen. Opdat het geboren zal worden.

Dat is waar Kerstmis lijkt mij voor bedoeld is en waarbij de geboorte, de manifestatie van dat licht, verpersoonlijkt wordt door het kindje Jezus.

Het kindje Jezus, ik zou willen zeggen ‘het al-kindje’. Want ‘kindje Jezus’ verkleint het misschien wel tot iets wat van de Christenen is. Maar het sluit alles en iedereen in zich.

En wat is voor mij de relatie hiermee met de SFM? Laten we nog even kijken naar het logo van de SFM. Het logo staat voor een Indiase uitdrukking, die bekend is als Arundhati-Darshana-Nyaya.

Arundhati is een kleine ster. Het verhaal gaat dat het aanschouwen van deze ster geluk brengt. Deze ster is moeilijk te zien en moeilijk aan te wijzen, omdat er zoveel sterren aan de hemel staan. Door te wijzen naar een boom, naar zijn takken, naar kleine takken en uiteindelijk naar zijn twijgjes kan je de ster aanwijzen. Veel tijd en zorg wordt besteed om de boom te beschrijven, terwijl je een ster wilt aanwijzen. Er is geen relatie tussen de ster en de boom; toch helpt de bestudering van de boom om de ster te vinden …

Hetzelfde geldt voor het filosofisch onderzoek. Veel aandacht en energie wordt geschonken aan dat wat je niet bent, om uiteindelijk de vraag te kunnen beantwoorden: “Wie ben ik?” Was het niet de ster van Bethlehem die de uiteindelijk naar het kindje Jezus wees?

Mehdi noemt regelmatig het drama van de mens. De mens is iets verloren. Het drama wordt nog heftiger omdat de mens ook nog eens vergeten is wat hij verloren is. Is dat dat Licht? Vertalen we dat met Kerst niet naar het met elkaar fijn willen hebben, vrede ervaren, geluk ervaren, een ander begrijpen, met licht, heel veel lichtjes. ‘Thuis’ willen komen?

Dit is in mijn ogen ook het ‘centerpoint’, het brandpunt van elke bijeenkomst en elke retraite die wij organiseren of faciliteren. Het is mensenwerk, binnen menselijke grenzen en mogelijkheden, met elkaar en voor elkaar. Maar mèt deze focus voor ogen. Laten we elkaar herinneren aan het Licht, elkaar naar dit Licht wijzen. Juist in deze tijd. Dat is niet het Lichtfeest van alleen de Bijbel, maar ook dat van de Bhagavad Gita, de Koran, Aurobindo’s Savitri en nog veel meer. Dat is het Licht der lichten.

Ik wens u allen een Gezegende Kerst, iedere dag van het komend jaar.

Reacties op deze blog zijn welkom. U kunt mij een mailtje sturen: hans8nijs@gmail.com

De innerlijke houding

/in , /door

In mijn vorige blog, ‘De eenheid van maat voor de mens is een dag’, maakte ik bij enkele oefeningen de opmerking ‘pas op: ga niet voor het resultaat, maar voor de intentie die in de dag wordt meegenomen’. Daar kreeg ik een paar reacties op. ‘Een mens doet iets toch om iets te bereiken?’, ‘Je wilt toch een goed resultaat, dat is toch de vrucht? Dat laat je toch niet onverschillig?’ Daar wil ik in deze blog graag op reageren.

In mijn vorige blog zijn de oefeningen bedoeld om ons bewust te worden van een bepaalde houding. Om ons bewust te worden van ons eigen gedrag,  gewoon zoals het gaat, zonder daar een oordeel van ‘goed’ of ‘niet goed’, ‘mooi’ of ‘niet mooi’, aan te verbinden. Dat, er geen oordeel aan te verbinden, is al een oefening op zich. Alleen het toekijken hierop, heeft, zo heb ik gemerkt, al haast vanzelf een positieve uitwerking.

In de Bhagavad Gita wordt met enige regelmaat aangegeven dat men zich niet moet hechten aan handelingen en dan ook nog eens niet aan het resultaat, de ‘vruchten van handeling’.

Laten we eerst stil staan bij het loslaten van de gehechtheid aan handelingen zelf.

We willen allemaal vrije mensen zijn, toch? Maar zitten soms zo gevangen in het web van vele gewoonten en de druk van van alles en nog wat te  moeten. Of misschien handelen we soms niet omdat het nodig is, maar omdat we niet anders kunnen. Het grootste deel van de dag is voor de meesten van ons, en ik ben daar zeker geen uitzondering op, opgebouwd uit gewoonten, die we ons gedurende een lange periode hebben eigengemaakt. Dat kunnen goede gewoonten zijn, maar ook minder goede. Eigenlijk zegt de de Bhagavad Gita in mijn ogen dan ook: ga eens in de gaten krijgen hoe je daar in zit.  Doe je iets automatisch of vanuit iets wat ik ‘een innerlijke instemming’ zou noemen. Het laatste zal meer kleur en energie aan de handeling geven.

Ook het tijdens de handeling bezig zijn met het resultaat, in plaats van de handeling zelf, kan een dergelijke uitwerking hebben. Er kan dan een soort verkramping optreden die de kleur en energie doet vervagen. Het kan de aandacht vernauwen en veel meer energie vragen dan feitelijk nodig is.

Om deze kleur en energie optimaal te bewaren, is een verbinding met onze intentie, onze innerlijke bron nodig. Een verbinding waarvan het mooi is als die in de handeling doorklinkt. Een hulpmiddel daarbij is tijdens ons doen en laten zo af en toe stil te staan bij onze innerlijke houding, ons die te herinneren. Dat kan door voordat we de dag, of de handeling beginnen, even tijd te maken voor dat van waaruit we op weg gaan door middel van een stil moment, meditatie, mooie tekst, een mantra. En dat ‘mee te nemen in de dag, in de handeling’.

‘Ja, maar het is zo weer weg’, dacht ik zelf toen ik hiermee begon. Dat mag zo in eerste instantie lijken, maar gaandeweg merkte ik dat korte pauzes om me te herinneren, na wat oefening, haast vanzelf een uitwerking hebben. En dan ook nog het resultaat ten goede komen.

Graag vertel ik u daar nog veel  meer over tijdens de bijeenkomst over Karma Yoga op 28 november a.s. Er is dan ook gelegenheid vragen te stellen en ervaringen uit te wisselen. Vanwege de corona-maatregelen is de bijeenkomst omgezet naar een zoom-meeting van één uur, van 10 – 11 uur. Voor mij de eerste keer om dit zo te doen, maar zal er, met hopelijk een minimale gehechtheid aan het resultaat 😉, alles aan doen er wat moois van te maken.

Reacties op deze blog zijn welkom. U kunt mij een mailtje sturen: hans8nijs@gmail.com.

Aanmelden voor de bijeenkomst op 28 november kan ook via dit e-mailadres, of via de agenda op onze website: Video meeting Karma Yoga

De eenheid van maat voor de mens is een dag

/in /door

Het mooie van Karma Yoga is dat het laat zien dat als wij willen groeien, leermomenten zich in overvloed aandienen. Het is echter wel belangrijk om daar een beetje lijn in aan te brengen. Zo is het bij onze spirituele oefeningen belangrijk om een goede maat te houden. Er wordt wel eens gezegd dat de eenheid van maat voor de mens een dag is. Voor mij is dit een prachtig hulpmiddel. Wat wil het zeggen dat de eenheid van maat voor de mens een dag is? Daar wil ik in deze blog bij stilstaan.

Binnen de SFM zijn we gewend om activiteiten te beginnen met een moment stilte en ook weer af te sluiten met een moment stilte. De gedachte hierbij is dat de ene activiteit wordt afgesloten voor de volgende begint. Afsluiten wil zeggen, mentaal afronden, voelen of het echt klaar is, alle gedachten. Indrukken en meningen die daaruit naklinken loslaten, van je af laten glijden, echt afsluiten en terugkeren naar de stilte. Om daarna vanuit die stilte dan weer de volgende activiteit te beginnen. ‘Schoon’ beginnen. Daar kunnen we in de loop van een dag mee experimenteren.

In de ‘buitenwereld’ kunnen we in een dergelijke beweging meebewegen door geen fysieke sporen achter te laten van een activiteit. Door daarvan de sporen op te ruimen: de plek van de activiteit schoon achterlaten, gereedschap opruimen, de werkplek schoon achterlaten, geen afwas laten staan, etc. De precisie waarmee dit gebeurt, werkt in op met mentale opruimen en omgekeerd.

Zo ontstaat er ruimte, helderheid en creativiteit voor dat wat komen gaat en, als dit een goede gewoonte wordt, spaart hij veel energie.

Een bijzondere ervaring vind ik om dit principe toe te passen op een dag als geheel. Een dag heeft een bepaald ritme, bepaalde fasen, elk met een eigen energie. Een voor velen bekend voorbeeld daarvan is de stilte in de vroege ochtend en rond zonsondergang die in de natuur vaak bijna tastbaar is. Dit proces van ritmes, fasen, herhaalt zich elke dag weer opnieuw.

Ik heb ooit iemand op vragen over reïncarnatie horen reageren met de opmerking: ‘Volgens mij hebben jullie je handen vol aan dit leven. Laten we ons daar dan ook eerst maar mee bezighouden.’ Moet ik aan denken nu ik hierover schrijf. Tussen dit dag- en nacht ritme lijkt me wel een parallel te zitten met veel wat er over dat onderwerp wordt gedacht en gezegd.

Net zoals we een bepaalde activiteit in stilte openen, kunnen we de dag openen en zoals we een activiteit afsluiten kunnen we proberen een dag af te sluiten. In de hectiek van zo’n dag kunnen we, als we dat willen, en om het overzichtelijk en licht te houden, voor de dag één focuspunt nemen om ons te oefenen.

Dat kan door te beginnen om ons daarbij te richten op één bepaalde activiteit die zich die dag gaat voordoen. Bijvoorbeeld het voorbereiden en bereiden van een maaltijd, een afwas, lopen, opruimen. Voor het begin even stil worden, je er in alle rust op concentreren, en helemaal af te sluiten. Daarbij kun je je ook focussen op een bepaalde kwaliteit. Bijvoorbeeld: werk ik met aandacht, sta ik op zenden of ontvangen, doe ik hard of zacht etc.

Je zult zien dat dit op een gegeven moment vanzelf door gaat werken in de andere activiteiten van de dag. Het kan helpen om een dagboekje bij te houden.

Sluit iedere dag af, zonder enig oordeel. Zelf vind ik het fijn om dan alvast een focus voor de volgende dag te kiezen.

Andere mogelijke focuspunten zijn:

– luisteren we naar de geluiden die we maken?

– staan we op ‘zenden’ of ‘ontvangen’?

– ben ik hard of zacht bezig?

– laten we ons lichaam niet meer dan nodig doen?

– voelen we onze handen?

– voelen we vandaag onze voeten?

Iedereen kan voor zichzelf vast wel andere mogelijkheden voor zichzelf bedenken. Maar pas op: ga hierbij nooit voor het resultaat, maar voor de intentie die in die dag wordt meegenomen.

Ik wens ook jullie hiermee veel mooie leermomenten.

Uw reactie op deze blog is welkom. U kunt daarvoor een mailtje sturen naar: hans8nijs@gmail.com

 

Hoe draagt de filosofie bij aan de menselijke ontwikkeling?

/in , /door

Hoe draagt de filosofie bij aan menselijke ontwikkeling?

Ik denk dat iedereen zich graag wil ontwikkelen als hij of zij er de kans toe krijgt. De vraag is: ‘wat wordt bedoeld met menselijke ontwikkeling?’ Je kunt denken aan het ontwikkelen van bepaalde vaardigheden, aan het verkrijgen van kennis en inzicht, aan iemand die ‘geleerd’ is of ergens heel goed en bekwaam in is. Toch, als je het zo overweegt, dan krijg je het gevoel dat er nog iets mist. Dit is niet het complete plaatje van ‘menselijke ontwikkeling’.  Dit zijn misschien meetbare dingen en die zijn zeker belangrijk, maar er zijn nog andere. In de oude filosofieën worden vaak poëtische termen gebruikt om menselijke ontwikkeling aan te duiden, zoals ‘tot bloei komen’, je ‘innerlijke kracht vinden en laten groeien’, ‘ontdekken wie je werkelijk bent’, ‘leven vanuit een diep geloof en vertrouwen’, etc.

Op het eerste gezicht lijken de wetenschap en de wereld en de oude filosofische systemen op een verschillende manier te kijken naar menselijke ontwikkeling, maar als we even verder kijken, zijn die verschillen kleiner dan je denkt. Zowel de wetenschap, die kennis en inzicht hoog in het vaandel heeft staan, als wat in het oog van de wereld ‘succes’ wordt genoemd, hebben met elkaar gemeen dat er ‘licht komt in de duisternis’. Van duisternis naar licht. Als je geen kennis hebt over een bepaald probleem, leef je in ‘duisternis’. Als er kennis komt en je begrijpt wat er gebeurt, is er ‘licht’. Het zelfde geldt voor vaardigheden: eerst kan je het niet en weet je niet hoe je het doen moet en vervolgens leer je en ontwikkel je je verder en kan je het wel. Opnieuw een reis van duisternis naar licht.

De oude filosofische systemen spreken en zoeken ook naar dit ‘licht’. Misschien minder naar het licht buiten jezelf en meer naar het licht in jezelf, maar het gaat ook om licht. In die zin zou je menselijke ontwikkeling kunnen zien als een ‘reis van duisternis naar licht’. Een ontwikkeld mens staat volledig in zijn of haar licht en leeft en werkt vanuit deze staat. Wetenschap, maatschappij en filosofie komen zo dicht bij elkaar.

Als menselijke ontwikkeling op de een of ander manier leidt tot meer licht en dit ‘meer licht’ betekent meer inzicht, kracht, vermogen, energie, vitaliteit, innerlijke balans en minder angst, wantrouwen, onvermogen, zwakte etc. Dan is het verstandig om te kijken naar wat de filosofie ons hierover kan leren.

De grote filosofische systemen uit Oost en West spreken allemaal over de pure, ongeconditioneerde staat die de mens in werkelijkheid is. Wie ben je in werkelijkheid? Niet een naam of een lid van een familie, niet een bepaald beroep, niet een man of vrouw; wie ben je als je diep in je eigen geest schouwt, als je diep in je eigen ‘hart’ kijkt? Daar waar je zonder vorm, zonder naam, zonder beperking bent? Dat is het bewustzijn, het licht waar al deze geschriften en systemen over spreken.  Daarmee verbinding maken en van daaruit leven, is wat ze ons willen leren.

Klassiek zijn er drie wegen om tot dit licht te komen: de Weg van Kennis is de eerste. Het is een prachtige weg. Kennis verlicht. Eerst is er onwetendheid hetgeen een vorm van duisternis is. Na onderzoek en na een leerproces, ontstaat kennis en begrip. Dat is een vorm van licht. Daarom kan gezegd worden dat kennis licht brengt.

De tweede Weg is de Weg van Handeling. Door werk creëren wij. We maken dingen en krijgen dingen voor elkaar door werk. We leren vaardigheden en we krijgen inzicht hoe het werk gedaan moet worden. We zien ook onze wederzijdse afhankelijkheid. We werken en handelen niet alleen, maar in een groter verband. We werken in relatie met anderen en met de schepping als geheel. Alles is met alles verbonden. Zo brengt de Weg van Handeling licht.

De derde en zeker niet de minste, is de Weg van Toewijding of de Weg van Liefde. Door de toewijding of liefde, ervaar je hoe alles met alles verbonden is. Hoe de grote wetten in het universum ook bij onze menselijke maat werken. Het ‘kleine’ is onderdeel van het ‘grote’: de microkosmos lijkt wonderbaarlijk veel op de macrokosmos. Door deze diepe ervaring brengt de Weg van Toewijding of de Weg van Liefde “licht”.

Mensen volgen meestal niet exclusief één Weg. We maken gebruik van alle drie de Wegen. Welke Weg of Wegen wij ook bewandelen, het effect blijft hetzelfde: het brengt licht.

Er zijn vele systemen, ieder met hun eigen formuleringen en wegen, maar zij hebben alle één ding gemeen: zij wijzen de mens naar licht, het licht dat ieder mens al in zich draagt. Doordat wij zo naar buiten gericht zijn en ons succes zo vaak buiten onszelf zoeken, vergeten wij ons innerlijk licht. Filosofie helpt ons om ons dit licht weer te herinneren. En juist in deze tijd, waar zoveel onzekerheid, twijfel, angst en onzekerheid is, is het belangrijk dat wij in verbinding blijven. Het is als een onuitputtelijke bron. Daarom is het goed om af en toe je toevlucht te nemen tot de oude filosofische geschriften en je te laten inspireren door de tijdloze wijsheden die zij verkondigen.

Wil je reageren? Stuur dan een mailtje naar: info@filosofieenmeditatie.nl

Donaties zijn niet groot of klein

/in , /door

De laatste tijd krijgen we regelmatig de vraag of het nog wel goed gaat met de financiële situatie van de SFM. Wij leven tenslotte voor een groot deel van donaties en door de corona-epidemie zijn veel voorjaars- en zomerretraites niet doorgegaan. Vanaf 5 juli zijn de retraites weer begonnen, maar dan wel in ons retraitecentrum de Cynham in Egmond aan den Hoef. Vanaf 9 augustus gaan we ook weer starten met de retraites in het centrum Le Domaine St. Antoine in Brognon. Spannend om te zien hoe dit gaat nu de corona toch weer de kop op steekt.

Het is altijd onze wens geweest om van donaties te blijven leven. Om deze reden hebben wij, nu het wat moeilijker gaat, dan ook besloten om onze prijzen niet te verhogen en te blijven vertrouwen op de donaties. En… de donaties blijven komen en we draaien nog steeds zonder problemen. Ook het onderhoud aan de gebouwen gaat gewoon door en we blijven onze lange termijn visie volgen. We hoeven nog niet onze plannen bij te stellen.

Naast de retraiteprogramma’s die we aanbieden, zien we in toenemende mate mensen langs komen die korter of langer in de atmosfeer willen verblijven van de retraitecentra. Veel gehoorde uitspraken zijn ‘even in een positieve sfeer verblijven’ of ‘even weer herinnerd te worden aan iets moois’.

Er is in de oude Indiase geschriften een mooie en diepe uitspraak die ik dagelijks met mij mee draag: ‘vuur is niet groot of klein, het heeft het vermogen om te branden’. Zo is het ook met donaties: er zijn geen ‘grote’ of ‘kleine’ donaties. Donaties geven ‘leven’. En al deze donaties houden de SFM in leven. Daar vertrouwen we op.

Juist in tijden zoals deze is het belangrijk om op koers te blijven en je niet terug te trekken in je ‘kleine wereld’. Blijf op koers en wordt niet angstig. Deze tijd vraagt, meer dan ooit, om ‘oases’ waar je je even kunt terugtrekken en tot rust kunt komen in een veilige en geborgen omgeving en kan bezinnen op de vraag of je je koers in het leven nog volgt. De retraitecentra zijn geïnspireerd op het beeld van de oase: een plaats waar rust en veiligheid is en waar je gevoed wordt in de drie werelden: fysiek, mentaal en spiritueel. Van daaruit ga je weer de wereld in, zonder angst en je weet dat je altijd weer kunt terugkeren naar deze oases.

Ook al lijkt de duisternis steeds dichter te worden en zijn retraitecentra misschien maar kleine ‘lichtjes’, we mogen op de woorden vertrouwen: ‘vuur is niet groot of klein, het heeft het vermogen om te branden’.

Dank aan de oude en nieuwe donateurs die ons in deze moeilijk tijd blijven ondersteunen. Wij gaan door om de centra verder open te stellen om zoveel mogelijk mensen in deze ‘oases’ een plek aan te bieden.

Hierbij nog een paar testimonials van retraitanten die recent onze centra hebben bezocht:

Vol zelfvertrouwen, blijdschap en verbondenheid gaan we weer de wereld in en het moois verspreiden.

Een retraite om steeds weer terug te keren, voor alle leeftijden en levensomstandigheden. Een thuis voor iedereen.

Weer een stap dichterbij mijn geloof en vertrouwen gekomen.

In een liefdevolle omgeving waar je kunt en mag zijn wie je bent (her)vind je rust, inzicht en wijsheid in je zelf.

Mehdi Jiwa

Wil je reageren op deze blog? Stuur dan een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl

Waarom is het delen van vragen en ervaringen zo belangrijk?

/in , /door

Er is zoveel onrust in de wereld, zoveel angst en onzekerheid, dat het gemakkelijk is je koers kwijt te raken en uit balans te raken. Juist nu is het belangrijk om je te richten op de universele, tijdloze wetten en principes die je tot steun zijn in het leven. Hetzelfde geldt voor de meditatie, die je helpt om innerlijk in balans te blijven en deze balans te versterken.

Nu wij door de corona epidemie niet meer bij elkaar kunnen komen voor onze bijeenkomsten en meditaties, zijn we overgeschakeld naar het online contact houden. Dit kan de kracht van de bijeenkomsten, die ‘groter is dan de som der delen’, niet vervangen, maar het kan toch steun geven.
Er is echter één ding dat essentieel is bij deze manier van contact houden en dat is het blijven delen van je vragen en ervaringen. Waarom is dit zo belangrijk? Natuurlijk is het voor mij, die probeert materiaal te vinden dat geschikt is om online te delen, fijn om te weten wat er speelt. Ik kan daar bij materiaal voor de volgende keren op inspelen. Maar er is een belangrijker ding. Het zit in een heel eenvoudig principe: ‘eigen’ vragen en eigen ervaringen zijn altijd gezaghebbend! Jij hebt het tenslotte zo beleefd en je vragen spelen op dit moment in jouw leven een rol. Het zijn vragen en ervaringen die van ‘binnenuit’ komen. Het zijn geen technische vragen of ervaringen van anderen die je deelt, het zijn jouw vragen en ervaringen.

Het gaat erom dat je deze vragen en ervaringen voor je zelf probeert te formuleren. Deze poging is op zich al een groot hulpmiddel omdat aan de vraag en de ervaring die je probeert te formuleren, een herinnering vast zit. Er zit een verhaal achter en dit verhaal klinkt door in de vraag of de ervaring. De herinnering die bij het formuleren wordt opgeroepen, is eigenlijk de magische factor, niet het eventuele antwoord en de reacties die je krijgt. Het is een hele grote kracht om in verbinding te blijven met je ‘eigen’ verhaal. Dit staat bekend als het in verbinding blijven met de ‘context’ van waaruit de vraag of de ervaring voortkomt. Aan de ene kant is er input in de vorm van tekst, een video en vragen. Er zijn geen goede of verkeerde antwoorden, maar het proces werkt zo dat je door de vragen te beantwoorden, je je weer even bewust wordt van waar je zelf staat en waar je geest naar uit gaat (en waar je vandaan komt). Hetzelfde geldt voor het bestuderen van een stukje tekst: het zal bepaalde ervaringen (en herinneringen) bij je oproepen en dat helpt je om je bewust te worden van de grote kracht die altijd in je aanwezig is.

Het is een wonderlijk proces, dat je heel eenvoudig zelf kan ervaren. Om dit proces te ervaren is het echter wel nodig om interactief te blijven en je vragen en ervaringen te delen. Het is niet gemakkelijk om in deze turbulente tijd op koers te blijven. We moeten met elkaar in verbinding blijven. Het kan ook online, maar de voorwaarde is dat je je vragen en ervaringen blijft delen. Ik hoop dat je blijft volhouden en op koers blijft. Blijf mij mailtjes sturen. Het zal je zeker helpen.

Mehdi Jiwa

Mail: info@filosofieenmeditatie.nl

Opvoeding: ‘samen met kinderen groeien’

/in , /door

In 2018 hebben we besloten om ons te concentreren op de kernactiviteiten van de SFM: filosofie, meditatie en retraites. Deze onderdelen zijn tegen het licht gehouden en hebben waar nodig een ‘facelift’ gekregen. Het is nog niet klaar, maar alles staat wel in de stijgers. Het is nu tijd om het volgende thema onder handen te nemen: opvoeding.

Het opvoeden en het onderwijzen van kinderen gaat gepaard met kracht, liefde en wijsheid. Binnen de SFM is er 25 jaar nagedacht over ‘wat geef je je kinderen mee zodat zij vol verlangen uitzien naar de dag van morgen?’ Dit onderzoek heeft geleid tot 4 belangrijke thema’s:

  • Het belang van de Basic trust: welke rol speelt de opvoeding bij het ontwikkelen, ondersteunen en intact houden (heel laten) van het basale vertrouwen / zelfvertrouwen?
  • Het belang van het aanreiken van idealen, schoonheid en kunst en het leren waarderen van ‘stilte’.
  • Hoe vindt een kind zijn ‘eigen lijn’ of authenticiteit in het leven en hoe kunnen ouders en het onderwijs hierbij helpen?
  • Wat is de duisternis waar steeds meer pubers en adolescenten in terecht komen en hoe kunnen we ze helpen hier goed doorheen te komen?

De komende jaren willen wij ons op deze 4 thema’s concentreren. De filosofie die wij bestuderen benadrukt steeds weer het belang van het basale vertrouwen. Het is een fundament waar je op staat gedurende je hele leven. Studie, yoga en meditatie helpen allemaal mee om dit basale vertrouwen te vergroten, intact te houden en te laten groeien. Het is niet iets statisch, het is juist heel dynamisch en moet goed worden onderhouden. Zo wordt je als mens steeds sterker. Het proces begint al bij je geboorte, maar het stopt niet, het gaat je hele leven door.

Het belang van kunst en idealen wordt in alle grote tradities onderschreven. Het voert de mens naar zijn ‘menselijke statuur’ en brengt hem in contact met een realiteit die voorbij het alledaagse gaat. Het houdt een belofte in en brengt de mens in harmonie met het grotere of hogere en tilt hem op boven zijn egocentrische wereldbeeld.

Mensen worden meer en meer gezien als instrumenten en machines. Niet voor niets wordt de arbeid die wij verrichten steeds meer geautomatiseerd en gerobotiseerd. De mens verdwijnt steeds meer naar de achtergrond. En dan te bedenken dat alle filosofieën en religies de nadruk leggen op het belang van het vinden van de ‘eigen lijn’, de authenticiteit in je leven. Als je deze eigen lijn in je leven vindt, sta je in je kracht en ben je verbonden met je eigen creativiteit. Het helpt je om een betekenisvol leven te leiden en draagt bij aan je innerlijke balans en gezondheid. Het niet vinden van deze lijn leidt tot disharmonie, bovenmatige slijtage en klachten als depressie en burn-out.

Tot slot zien we steeds meer jongeren die door een periode van grote duisternis gaan. Veelal krijgen zij het label ‘depressie’ opgeplakt en voor een deel is dat terecht. Echter, er zijn ook jongeren die door een duisternis gaan die geen depressie is. Zij hebben niet meer de ‘stippen op de horizon’ die wij vroeger hadden: een goede opleiding, een goede baan, een leuke partner en een leuk gezin, een eigen huis etc. voldoen voor deze jongeren niet meer. Er moet iets anders zijn. Omdat de omgeving waarin zij leven veelal niet begrijpt wat hier gaande is, ervaren zij een grote eenzaamheid met alle risico’s van dien. Waar depressie veelal gepaard gaat met een ‘laag energie niveau’, hebben deze jongeren juist een heel ‘hoog energie niveau’. Over het algemeen zijn ze goed te helpen. De eerder genoemde zaken: het basale vertrouwen, het hebben van een ideaal, meditatie en het vinden van de eigen lijn en vanuit deze lijn het leven vormgeven, zijn krachtige hulpmiddelen om veilig door deze periode heen te gaan.

Deze thema’s zullen daarom in verschillende studiedagen en retraites voor ouders en voor jongeren een belangrijke plaats krijgen.

Heb je vragen of wil je deze lijn ondersteunen, stuur een mailtje:
info@filosofieenmeditatie.nl

Op 5 april wordt een studiedag rond dit thema georganiseerd in het retraitecentrum de Cynham, Egmond aan den Hoef. Interesse? Klik hier.

Er is ook een familieretraite in ons centrum in Brognon van 5-11 juli: klik hier voor meer informatie.

Wat maakt de retraites zo bijzonder?

/in , , /door

We naderen het einde van het retraiteseizoen en het is goed om even achterom te kijken en te zien hoe de retraites dit jaar zijn gewaardeerd. Opnieuw, net als in 2018, zijn ze hoog gewaardeerd, gemiddeld met 4,7 uit 5. Wat opvalt is dat alle retraites ongeveer gelijk zijn beoordeeld, onafhankelijk van het programma dat aangeboden werd. De spreiding was heel gering 4,5-4,8. Dit geeft te denken. Schijnbaar is er iets anders dan het programma dat aangeboden wordt, dat de retraite voor zoveel mensen bijzonder maakt (in totaal hebben wij 134 evaluaties ontvangen vanaf augustus 2018). We weten al lang dat retraites iets bijzonders doen met mensen, maar we hebben nooit onze vinger kunnen leggen op wat dat bijzondere is.

De wetenschap komt ons nu te hulp. Recent kreeg ik het boek van Stephen W. Porges, de polyvagaal-theorie in handen[1]. Dr. Porges is psychiater en heeft veel onderzoek gedaan naar de werking van het autonome zenuwstelsel. Dit zenuwstelsel werkt voor een groot deel onafhankelijk van ons centrale zenuwstelsel (de hersenen en ruggenmerg) en is via de orthosympaticus betrokken bij reacties van ons lichaam op onveilige situaties en bereid ons voor op vecht en vluchtreacties (hoge bloeddruk, snelle hartslag, snelle ademhaling, toename van glucose in het bloed etc.) en via de parasympathicus betrokken bij reacties die geassocieerd worden met een veilige situatie en herstelmechanismen voor het lichaam (langzame hartslag en ademhaling, vertering van voedsel etc.) activeert. Dr. Porges heeft veel onderzoek gedaan naar welke factoren betrokken zijn bij tot rust brengen van de orthosympaticus (geassocieerd met onveiligheid) en stimulering van de parasympathicus (geassocieerd met veiligheid). Centraal staat inderdaad de ervaring van veiligheid. Wat gebeurt er als we ons onveilig voelen? We zijn alert, op onze hoede voor het onverwachte, onze mimiek wordt strak, we verliezen vaak het oogcontact met anderen, de intonatie van onze stem wordt vlakker en onze sociale interactie wordt minder. Als we ons veilig voelen gebeurt het omgekeerde: we voelen ons ontspannen, rustig, onze stem wordt kleurrijker met veel verschillende intonaties, er is oogcontact tijdens het spreken met anderen, onze mimiek is levendig en er is een grote variatie in sociale interacties. Wat bevordert het gevoel van veiligheid? Er zijn vele factoren die dit kunnen bewerkstellingen, maar belangrijk zijn bijvoorbeeld dat er weinig onverwachte dingen gebeuren, geen harde en zeer hoge en lage geluiden zijn, weinig sterke prikkels en schrikeffecten.

Terug nu naar de retraites. Wat gebeurt er tijdens een retraite? Alle retraites die wij organiseren, hebben gemeen dat er weinig prikkels zijn. Natuurlijk is er een mooi programma (voldoende cognitieve prikkels en materiaal om over na te denken). Er is een vaste dagroutine. Er is meditatie in een stille ruimte met een vertrouwde sfeer. Er zijn studies met veel onderlinge interactie. Er is respect voor elkaar en geen agressie. Er is lekker eten, je hoeft je nergens zorgen om te maken. ’s Avonds is er napraten en iets drinken bij de openhaard etc. Heel veel factoren die geassocieerd zijn met veiligheid. De othosympaticus komt tot rust en de parasympaticus geeft steeds meer signalen af van veiligheid. De deelnemers gaan zich ontspannen, worden vaak in het begin moe en nemen wat extra rust en alles is verder oké. Alle seinen komen op ‘groen’ te staan. Als we dit beeld volgen, is ook te begrijpen waarom een retraite pas echt effectief wordt als we meerdere dagen verblijven in het retraitecentrum. Het duurt even voordat het gevoel van veiligheid wordt opgebouwd en alle seinen op groen komen te staan. De ervaring leert dat een week een goede maat is.

Onafhankelijk van het programma (het cognitieve deel) wordt er tijdens een retraite het gevoel van veiligheid opgebouwd. De neurofysiologie en neuropsychologie geven ons een wetenschappelijke onderbouwing voor het heilzame effect van een retraite. De verandering in ortho- en parasympatische activiteit is waarschijnlijk een goede verklaring voor het feit dat zoveel mensen de retraite als heilzaam en aangenaam ervaren. Wij zijn ervan overtuigd dat het aangeboden programma ook erg belangrijk is, maar het gevoel van veiligheid is een belangrijke succesfactor. Een stimulans om door te gaan met het organiseren van retraites !

Mehdi Jiwa

Wil je reageren? Stuur een mailtje: info@filosofieenmeditatie.nl

[1] S.W. Porges. De polyvagaal-theorie en de transformerende ervaring van veiligheid. Uitgeverij Mens!, Eerserveen, Nederland, 2019

Samen leven in vrede, is dat mogelijk?

/in , /door

Afgelopen donderdag (16 mei 2019) werd het festival: Internationale dag van het Samen Leven in Vrede georganiseerd door de School van Vrede van het Lioba klooster in Egmond Binnen en het Huis van Vrede van AISA-NGO. Een belangrijk evenement, zeker in een tijd dat verharding en grimmigheid, ook in onze samenleving, toeneemt. Vanuit de SFM hebben we een lezing mogen verzorgen over dit thema (klik hier om een samenvatting van de lezing te zien en te horen). Het festival werd slechts door enkele tientallen mensen  bezocht, maar diegenen die er waren, waren ook bijzonder gemotiveerd. Er was een krachtige sfeer en de workshops en catering waren prima.

De lezing die ik gegeven heb, benadrukte het belang van de Filosofie van de Eenheid om beter begrip te krijgen van de tijdloze en universele doelen van iedere levensfilosofie en religie (zoals vrede, gezondheid, veiligheid, goede opvoeding voor je kinderen en de mogelijkheid om je te ontwikkelen en te ontplooien etc.) en het belang van meditatie, in het bijzonder het ontdekken wat de ‘mantra’s’ (diepste drijfveren) zijn van waaruit je leeft. Het maakt een groot verschil of je leeft vanuit de innerlijke drijfveer ‘be good, do good’ of vanuit ‘hebzucht is goed’ of ‘ik eerst’. Het eerste brengt iets geheel anders voort dan de andere twee. Als derde pijler: retraites: een plek waar je tot rust en stilte kunt komen, waar je fysiek, mentaal en spiritueel gevoed wordt, waar stille hoekjes zijn voor je eigen reflectie en waar je even helemaal ‘thuis’ kunt komen. Deze momenten heb je nodig in de hectische samenleving waarin wij leven. Nagenoeg ieder mens heeft van tijd tot tijd een retraite nodig om in harmonie met zichzelf en de omliggende wereld te kunnen leven.

Wat mij het meest geraakt heeft, was de discussie tijdens en na de lezing. Velen deden hier actief aan mee. Twee vragen hebben mij niet losgelaten en die wil ik jullie, lezers van deze blog, graag voorleggen en ik hoop jullie reacties te mogen ontvangen. De eerste opmerking was: ‘zijn wij niet gewoon met te veel mensen op deze aarde om in vrede met elkaar te kunnen leven?’ Ruimte waar je goed kunt leven, wordt schaars, voeding en belangrijke mineralen en brandstoffen worden ook steeds schaarser. Overal doemt het beeld van ‘tekort’ op. Meer en meer vluchtelingen, waaronder ook klimaatvluchtelingen die geen mogelijkheden meer hebben om een bestaan op te bouwen op de plek waar ze geboren en opgegroeid zijn. Zeker, er komen steeds meer mensen bij, maar toen er veel minder mensen waren, leefden wij dan onderling wel veel meer in vrede? Als ik terugkijk op de geschiedenislessen die ik op school kreeg, dan was dit in mijn beleving een aaneenschakeling van oorlog en geweld. P.D. Ouspenski beschreef onze geschiedenis wel eens als de ‘geschiedenis van de misdaad, maar er is nog een andere geschiedenis waar niemand aandacht voor heeft’. Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat vroeger de situatie niet veel beter was. Kijken we naar mijn generatie, dan zijn wij één van de weinige generaties die (nog) geen oorlog heeft meegemaakt. En de generaties voor ons leefden met veel minder mensen op de aarde dan nu het geval is.

De tweede opmerking kwam nog dieper bij mij binnen: ‘wat als de mens eigenlijk niet in vrede kàn leven?’ Misschien is hij nog zo ‘dierlijk’ dat hij altijd in competitie is met soortgenoten: de sterkste neemt de leiding en ‘onderdrukt’ de zwakkere. De sterkere krijgt het beste voedsel en de mooiste vrouwtjes etc. Misschien zijn mensen wel altijd (bewust of onbewust) in competitie met elkaar en proberen ‘het grootste stuk van de taart’ voor zichzelf te bemachtigen, zonder oog te hebben voor de consequenties voor anderen of voor de consequenties voor de generaties die na ons komen. Wij konden tijdens de lezing de vraag niet bevestigend of ontkennend beantwoorden en zo draag ik deze vraag nog steeds in mij. Ondertussen zijn er prachtige initiatieven van de ‘groten der aarde’, zoals de Paus, de Dalai Lama, Khaled Bentounès, die landen en bevolkingen aansporen om meer te doen aan het samen leven in vrede. Dat is prachtig, maar het vraagt wel een hele grote verandering van ons om hieraan te kunnen beantwoorden.

  1. Krishnamurti benadrukte keer op keer dat als je de samenleving wil veranderen, allereerst moeten onze onderlinge relaties veranderen en dat kan alleen als onze innerlijke houding drastisch verandert. Krishnamurti staat hier niet alleen in. Er zijn vele denkers uit lang vervolgen tijden en meer recent die hun ‘gedachten aan de lucht hebben toevertrouwd en die eens als regen zullen neerdalen’. Eén daarvan, Sri Aurobindo, heeft zijn leven gewerkt aan de ontwikkeling van een ‘nieuw bewustzijn’ dat zijns inziens absoluut noodzakelijk is als wij op een andere manier willen samen leven. De bekende doelen van het menselijke bestaan, zoals materiele rijkdom en welvaart, kunnen dan niet langer het uiteindelijke doel zijn. Het kunnen samen leven in vrede, betekent niet alleen in harmonie leven met je medemens, maar ook in harmonie zijn met het milieu, met de natuur, met de hele aarde alle wezens die daar leven. Daar is een bepaald bewustzijn voor nodig. Lang dachten we dat het met onze huidige staat wel op te lossen is, maar ik denk dat we meer en meer tot de conclusie moeten komen dat dit niet mogelijk is. De tekenen dat we succes hebben bij het oplossen van de problemen, zijn er eigenlijk niet. Integendeel. Misschien een goed moment om het toch eens over een andere boeg te gooien en te kijken wat er nodig is om tot een ‘ander bewustzijn’ te komen.

Het vreemde is echter dat als het gaat om een eigen inspanning, mensen ineens veel minder actief worden. Iit je eigen comfort zone stappen, is niet altijd aangenaam. Toch is het m.i. de enige manier om werkelijk een stap te zetten en altijd weer vraagt dit om inspanning. Zonder inspanning vooruit komen is onmogelijk. De tijd dringt, het Samen Leven in Vrede staat onder druk. Het is een ijdele hoop dat onze politici, de grote ondernemingen en  onderzoeks- en onderwijsinstituten het voor ons gaan oplossen. We moeten klein beginnen en dat is bij ons zelf in onze eigen omgeving. Als we het hier niet voor elkaar krijgen, dan lukt het zeker niet op een grotere schaal. Verandering en groei van ons bewustzijn is de sleutel tot het Samen Leven in Vrede.

Ik ben benieuwd naar jullie reactie. Stuur een mailtje en ik zal het graag beantwoorden.

Heb je belangstelling voor hoe je je eigen geestelijke structuur kunt veranderen, bezoek dan de studiedag ‘De Staten van Hoger Bewustzijn’ op 1 juni in ons Retraitecentrum de Cynham in Egmond aan den Hoef, waar wij dieper op deze materie in zullen gaan. Voor informatie en opgave: klik hier