Handelen in vrijheid

/in , /door

Uit het derde vers van het zesde hoofdstuk van de Bhagavad Gita begreep ik dat handelen een middel was om innerlijke rust te bereiken, om vervolgens met dat als middel het pad te vervolgen:

Voor de wijze (muni) die verlangt op te gaan in yoga is handeling het middel; voor hem die yoga bereikt heeft, is innerlijke rust (sama) het middel, zo wordt gezegd. (vers 6.3)

Er zouden in de voorgaande hoofdstukken dus aanwijzingen moeten staan om tot die innerlijke rust, sama te komen. Met dat in gedachte ging ik de voorgaande hoofdstukken nog eens lezen.

Handelen in overeenstemming met de eigen natuur leek mij een eerste aspect dat hiertoe bijdraagt.

Verder wordt er in deze hoofdstukken veel aandacht besteed aan ‘het niet gehecht zijn aan handelingen op zich en/of de resultaten ervan’. En, zoals ik al eerder opmerkte, gaat het om handelen in de ruimste zin van het woord: niet alleen fysieke handelingen maar ook die van spraak en geest.

Laten we, voordat we verder bij de Gita te rade gaan, eerst eens kijken wat we er zelf al van weten. Wanneer verstoort gehechtheid aan handeling bij ons de innerlijke rust, kalmte, gelijkmoedigheid en vrede?

Ik heb bij dit soort vragen de gewoonte de vraag zoals hierboven te formuleren en hem mij enkele malen per dag te herinneren en er even bij stil te staan. En als er iets te binnen schiet, of er iets voorvalt dat hier mee van doen heeft, dit te noteren. Altijd heel verrassend.

Er sprong rond deze vraag ook weer een heleboel in het visnet om zo maar te zeggen. Ik pak er maar een uit:

Al heel lang weet ik dat ik mij weinig echte rust gun. Mijn energie bevindt zich door een chronische ziekte regelmatig op een laag pitje en dan doe ik het wat rustiger aan of ‘neem even rust’. Ja, fysiek. Maar dan spookt er van alles door mijn hoofd. Wat ik dan straks als eerste ga doen en hoe dan. Wat er allemaal nog ligt te wachten. Wat die gezegd of gedaan heeft … Even op de mobiel of tablet kijken. Ogenschijnlijk zit ik rustig, maar echte rust …? Dit is een vorm van gehechtheid. Niet alles even los kunnen laten, niet vrij zijn. Echte rust is even uit de stroom stappen iets te willen, iets te moeten. Niet allen fysiek, maar ook mentaal. Gewoon even te-vrede kunnen zijn, kunnen rusten in wat is. Niet induttend, maar heel aanwezig. Alleen maar getuige zijn. Even alleen maar zijn. Het klinkt eenvoudig, maar in de praktijk is het vaak lastiger.

Observeren wat er gebeurt, regelmatig beoefenen van de stilteoefening zoals wij die binnen de SFM kennen en meditatie brengen dit echter zeker binnen bereik.

Dan hebben we nog de vruchten van onze handelingen. Hoe gehecht zijn we daar aan? Hoe vrij zijn we daar van?

Denken over een probleem, dat dan wel het antwoord móét opleveren, ‘we moeten er uitkomen, en wel nù’. Een klusje dat wel af moet. Als we iets doen, moeten we er wel iets aan hebben. Het moet wel ergens goed voor zijn etc. etc. Allemaal voorbeelden hiervan. We kennen het vast allemaal.

Als ik de eerste hoofdstukken van de Gita er op nasla, vallen mij een paar dingen op.

  • Handelen wordt aangemoedigd, niet het stil in een hoekje gaan zitten
  • Ongehechtheid in handelen wordt regelmatig gekoppeld aan een gedisciplineerde geest, of iets dat daaruit voortvloeit, zoals het voorbij gaan aan de paren van tegenstellingen.
  • Het handelen als een offer wordt regelmatig geprezen.

Aan ‘hoofd in de wolken, handen in de zakken’ hebben we niet veel, kon Swami Sivananda, stichter van de Divine Life Society in Rishikesh zeggen.

Discipline is niet voor iedereen een prettig woord. Wanneer we meer zicht krijgen op de mate hoe onvrij we zijn omdat onze geest meer voor ons bepaalt dan ons lief is en we zelf meer invloed op onze koers willen hebben en diepere rust willen ervaren, zal discipline een nuttig hulpmiddel blijken.

Zelf kan ik er intens van genieten om met deze verschillende aspecten van handelen te experimenteren. En dan vooral in de hiervoor zo bijzonder geschikte omgeving van ons retraitecentrum in Brognon. In de week ‘De transformerende kracht van aandacht’ doen we dat weer in een ontspannen sfeer met elkaar. Een aanrader! Klik hier voor meer informatie over deze week.

Het offer wordt wel de hoogste vorm van handeling genoemd. Als we hier bij stil staan zal blijken dat dit deze tijd een heel actueel item is. Meer hierover in mijn volgende blog.

Wilt u reageren op deze blog? Dat kan met een mailtje naar: fam.nijs@quicknet.nl

Wat mij van blijvende waarde lijkt

/in , /door

Ik krijg regelmatig leuke reacties op mijn blogs. Ook die vragen soms weer om een reactie. Die reacties geef ik, al kan dat niet altijd direct. In ieder geval hartelijk dank hiervoor, ik waardeer dat zeer.

Toen ik voor het eerst de Leerweg bij de SFM volgde, werd ons op een gegeven moment gevraagd te onderzoeken wat ons diepste verlangen was. Dan volgde de vraag wat dan het diepste verlangen zou zijn dat verlangen eerdere vervuld zou zijn, etc. Ik weet nog goed dat ik daar een tijd mee bezig was. Steeds kwam er iets op en veranderde dat weer, maar uiteindelijk kwam ik uit bij ‘innerlijke vrede’. Innerlijk tevreden zijn. In vrede, in harmonie zijn. En hier kom ik steeds weer op terug als deze vraag weer aan de orde komt. Ook nu weeral ik overweeg wat voor mij van blijvende waarde zou zijn.

En ik hoor sommigen onder u al denken: ja, goh, wie wil dat nou niet? Ga je daar nu een blog over schrijven? Leuk als je met pensioen bent, de kinderen de deur uit. Leuk om eens over te filosoferen, op de Cynham en in Brognon, maar zo zit het echte leven niet in elkaar.

Daar gaat het mij nu juist om. Het gaat mij niet om een innerlijke vrede in afzondering of als een idee buiten het leven van alle dag om. Het gaat om een diep verlangen dat ik een prominentere plaats in mijn dagelijks leven wil geven.

Het is misschien wel het realiseren van dat wat uitgebeeld wordt met het Chong-teken, (soms ook als ‘chu’ geschreven) dat op een wandkleed in de yogazaal in Brognon wordt uitgebeeld. Het is een teken waarin zenmeester Hakuin zijn levensuitspraak vatte: een reusachtig karakter voor ‘temidden’, met het opschrift “Meditatie TEMIDDEN van activiteiten is een biljoen maal meer waard dan meditatie in stilte.”

Maar ja, hoe dat te realiseren? Als u nu een pasklare oplossing van mij verwacht, moet ik u helaas  teleurstellen. Wel kan ik u meenemen op mijn eigen zoektocht.Ik denk dat het op de eerste plaats belangrijk is om de herinnering aan dat diepe verlangen een prominente plaats in het dagelijks leven te gegeven, en de oplossing maar even te laten rusten.

Het is als met bijzondere, vaak heftige omstandigheden, waarbij we ineens de betrekkelijkheid van veel dingen inzien. Dat maakt dan indruk op ons. Maar zodra de omstandigheden zich weer normaliseren, lijkt het vaak dat we deze ervaring weer vergeten. We pakken de draad van ons ‘gewone’ leven weer vrijwel automatisch op. Het zou toch jammer zijn als we ons telkens bij een volgende gelegenheid weer realiseren dat we iets van ons innerlijk al weer een tijd uit het oog verloren zijn.

Je diepe wens aldus te leven, levend te houden tijdens de dagelijkse gebeurtenissen, de gesprekken, het doen van boodschappen doen, het klussen, studiebijeenkomsten, thuis, in de auto, in de stad, in het bos, bij onverwachte dingen.

Ik doe dat door meditatie, deel te nemen aan activiteiten en studiebijeenkomsten binnen de SFM, studie van de Bhagavad Gita en … er blogs over te schrijven!

In de volgende wil ik u meenemen naar een bijzonder vers in de Bhagavad Gita, vers 6.3 dat mijn inziens hier betrekking op heeft:

6.3    Voor de wijze (muni) die verlangt op te gaan in yoga is handeling het middel; voor hem die yoga bereikt heeft, is innerlijke rust (sama) het middel, zo wordt gezegd.

Als u in de gelegenheid bent zou u it vers zelf intussen kunnen overwegen.

Tot een volgende keer

Hans Nijs

(NB: Bovenaan de blogs staat altijd ‘door Mehdi Jiwa’. Dit gebeurt automatisch binnen het systeem waar we gebruik van maken en waarvoor we nog geen oplossing hebben gevonden. Mocht de auteur een ander zijn, dan staat dat altijd onderaan de blog.)

Wilt u reageren op deze blog? Mail dan naar fam.nijs@quicknet.nl

 

Verslag van de retraite The next step (September 2018, Brognon)

/in /door

De gezichten om me heen zijn vol aandacht bij de studie. Er wordt gesproken over idealen, passie en wat dat voor ons betekent. ‘Hoe kan ik aan mijn collega’s vertellen wat ik geleerd heb?’ vraagt iemand. ‘Passie staat hier in een heel ander licht.’

‘Passie is een van de meest uitgeholde woorden’. ‘Passie is niet leuk. ‘Het is schoonheid, maar vaak is het ook lijden’. Het gaat erom dat je in lijn bent met je eigen natuur, dan is passie iets wat energie geeft. Dat moet je niet vertellen, dat moet je laten zien. Als iemand ernaar vraagt, vraag je dan eerst af wat de intentie van die vraag is.’

Ik zie instemmend geknik en zelf ben ik ook blij dit te horen. Hoe kan ik vertellen welke inzichten ik deze week heb opgedaan? Elk antwoord klinkt als een cliché antwoord, wat totaal geen recht doet aan de resonantie die ik van binnen voel. Voor mezelf kan ik het inzicht niet eens in woorden vangen en toch weet ik zeker dat het zijn werk heeft gedaan.

Zes jaar geleden ben ik op zoek gegaan naar inspiratie en heb daarvoor succesvolle Nederlanders gesproken als Dolf Jansen en Antoine Bodar. Iemand vroeg of ik daar iets over wilde vertellen en dat wilde ik graag, Als voorbereiding las ik een paar stukken nog eens door en op elke bladzijde werd ik verrast door uitspraken die ze deden.  Natuurlijk herinnerde ik me dat ze mooie dingen vertelden, maar het was zo illustratief voor deze week. Zij hebben de theorie tot levenshouding gemaakt en ineens zag ik de link met mijn eigen leven.

‘Doe de dingen die je echt leuk vindt, dan komt de rest vanzelf.’ ‘Stap voor stap. De tijd leert dat je sommige stappen moet zetten voor de volgende.’ ‘Regelmatig vraag ik me af waarom doe ik wat doe?’ ‘Zorg dat je los bent en geconcentreerd tegelijk.’ ‘Sta open voor alles wat je tegenkomt.’ ‘De stroom gaat altijd door, ook in vakanties, altijd.’ ‘Waarom interesseert me dat en staat het voor iets groters dan zichzelf?’

‘Je moet eerlijk tegenover jezelf zijn als je een opdracht aanneemt, anders keert het tegen je.’ ‘Bereid je voor.’ ‘Zoek niet de gunst van het publiek, maar wees kwetsbaar.’ ‘Wees alert, heb er zin in.’

De gezichten kijken dit keer mij aandachtig aan, het vuur gloeit door me heen. Ik was vergeten hoe graag ik hierover vertel, hoe graag ik aan deze verhalen werk. Deze week heeft het stof van mijn vergeten passie afgeblazen, mijn ideaal glanst weer.

Inge Stolzenbach

Evaluaties van de retraites

/in , /door

Het organiseren van retraites is één van de kernactiviteiten van de SFM. Deelnemers waarderen deze retraites zeer, maar steeds weer komt de vraag terug: ‘hoe kan ik iemand uitleggen wat een retraite is en wat het met je doet’? Op de een of andere manier is het heel moeilijk te vertellen aan iemand die zelf een dergelijke ervaring niet heeft meegemaakt.
Deze zomer zijn wij gaan kijken of wij de beleving van een retraite iets duidelijker konden maken. De suggestie was: kan je niet een evaluatie aan het einde van iedere retraite houden en hier weer verbeterpunten uit halen? Een goed idee. In augustus en september hebben wij 4 retraites geëvalueerd. We hebben veel (voornamelijk hele positieve) feedback gekregen en ook enkele punten ter verfijning. We hebben de retraites op verschillende punten laten beoordelen: het programma dat aangeboden werd, de accommodatie en de overall beoordeling van de retraite. Het programma hebben wij gedetailleerd laten beoordelen: de meditatie, het studieprogramma, het middagprogramma, bodywork en het avond programma/activiteit (maximaal mogelijke waardering was 5.0; 48 reacties).
N.B. ‘Alle retraites zijn de 4 beoordeelde retraites tesamen’.

Hoge cijfers die weerspiegelen dat de retraites breed gewaardeerd worden. De volgende vraag was: kunnen we ook iets zeggen over het effect van de retraites? Een moeilijk vraag, omdat een retraite eigenlijk een ‘kijken in je eigen spiegel’ is en een omgeving biedt om stil te spiegelen en te reflecteren op een aspect van je eigen situatie of proces. Eén retraite leek echter zich wel te lenen voor een nadere bestudering: de retraite ‘Ontwikkel je zelf verder’ deel 2: the NEXT STEP. Deelnemers werd gevraagd aan het begin een korte vragenlijst in te vullen over thema’s die relevant waren voor deze retraite en aan het einde nogmaals deze lijst in te vullen. Hiervan zijn radardiagrammen gemaakt, zowel individueel als voor de hele groep. Deze diagrammen zijn teruggekoppeld aan de deelnemers en hopelijk helpt het hen bij om hun ‘next step’ te concretiseren. Uit de eerste analyse blijkt dat wel degelijk een stukje bewustwording en/of verdieping heeft plaatsgevonden. Hieronder het groepsprofiel

Tot slot hebben wij de deelnemers uitgenodigd om zelf iets te schrijven over hun bevindingen van de retraite. Mooie testimonials kregen wij terug, die ik graag wil delen:

– Een hele mooie en leerzame week, ga vooral zo door.
– Een prachtige retraite. Het is net als een reis die je vaker gemaakt hebt en telkens nieuwe beelden oplevert.
– Een unieke kans voor iedereen die de behoefte heeft de hectiek van het dagelijkse leven even los te laten om met zichzelf in verbinding te komen
– Een uniek plaats om echt tot je kern te komen (Inge)
– De filosofie is in alles verweven, dat maakt het oprecht en echt
– Wat een cadeau is dit geweest. De inhoud en de verpakking gaat mij heel lang vreugde geven en brengen. Thanks.
– “Fascinerend: meditatie die bedrijfskunde inspireert.” Wim (Docent Hoger Onderwijs).
– Een retraite bij de SFM is een groot cadeau aan jezelf! (Pascale)
– “De studies die bij de stichting worden gegeven zijn diepgaand en reflectief. Ze zijn toepasbaar voor je dagelijks leven. Ze hebben mij, in de loop der jaren, gevormd tot wie ik nu ben. Ik ben een stabiel persoon en in balans, ik laat mij niet meer zo snel uit mijn evenwicht halen. Ga voor mijn passies en dromen. De studies helpen je die te verwezenlijken. Je dagelijkse voeding voor de rest van je leven. Een aanrader voor ieder mens”. (Marianne)

Het blijft moeilijk om in woorden uit te drukken wat een retraite met je doet, maar ik hoop dat bovenstaande iets van de waarde en het belang van de retraites weergeeft. Wij gunnen iedereen in deze hectische samenleving van tijd tot tijd een retraite om weer even bij te tanken, te spiegelen, tot rust te komen om dan weer je eigen pad te vervolgen.