Het praktiseren van de Middenweg
Recent spraken we in een studiegroep waar we het Boeddhisme bestudeerde over het belang van de Middenweg. De Middenweg komt al vroeg in de leer van Boeddha voor, maar krijgt over het algemeen maar weinig aandacht. We hebben er lang over gesproken, maar ik denk toch dat nuttig is om deze blog aan dit belangrijke onderwerp te wijden.
Helder is dat de Middenweg meer is dan een zet leefregels die er voor zorgen dat je niet te veel of te weinig doet, maar het midden houdt. Op zich natuurlijk een nuttige discipline, maar de Middenweg gaat veel verder dan het aanleren van een bepaald gedrag. De Middenweg is ‘de Weg’. Als we dieper willen doordringen in wat de Middenweg nu werkelijk is, dan wordt het moeilijk.
De Middenweg is een manier van leven, een manier van ‘zijn’. In het ‘gewone’ leven stellen we onszelf meestal centraal: wij bekijken en beoordelen de dingen, personen en situaties die ons omringen. Wij vinden ze belangrijk of minder belangrijk, mooi of minder mooi, nuttig of minder nuttig en het referentiepunt dat bepaalt of het belangrijk, mooi of nuttig is, zijn wijzelf.
De Middenweg verwijst naar een geheel andere levenswijze. Niet wij zijn het referentiepunt, noch zijn wij het die bepalen of iets belangrijk, mooi of nuttig is. Alles in de schepping heeft zijn plaats en wij zijn een integraal onderdeel van deze harmonie. De Middenweg kan dus gezien worden als een manier van leven in harmonie met… Met wat dan? Met je omgeving, je cultuur, de schepping, jezelf etc.
Om de Middenweg beter te gaan begrijpen, kunnen we ons licht opsteken bij de stroming die de Weg tot het centrale thema heeft gemaakt: het Taoïsme. Het eerste vers uit de Tau-Te-Tsjing is een fundamenteel vers:
De Weg die als ware Weg kan gelden is geenszins een bestendige weg.
De termen die als ware termen kunnen gelden, zijn geenszins bestendige termen.
De term Niet-zijn duidt aan het begin van hemel en aarde;
De term Zijn duidt aan de moeder der tienduizend dingen.
Immers, het is door de bestendige wisselwerking tussen Niet-zijn en Zijn dat men van het één het wonder en van het ander de grenzen zal zien[1].
Over de Middenweg kan gezegd worden dat de Middenweg niet gezien kan worden, want hij heeft geen vorm; hij kan niet gehoord worden, want wat gehoord wordt is hij niet; er kan niet over gesproken worden, want wat gezegd wordt, is hij niet.
Als we ernaar kijken, zien wij hem niet; als wij ernaar luisteren, horen wij hem niet, maar als wij hem leven is hij onuitputtelijk!
De Middenweg is niet een ‘doen’, maar een ‘zijn’. Als onze innerlijke staat verandert, verandert de wereld om ons heen: binnen en buiten zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De Middenweg toont dit overduidelijk.
De Zenmeester Dogen Kigen (1200-1253) verwoordde het in zijn Genjo koan als volgt: ‘Er op uitgaan en alle dingen bevestigen met het eigen zelf is misleiding; wanneer alle dingen naar voren komen en we door hen bevestigd worden is dat verlichting’.
De Middenweg is een harmonie waar wijzelf zowel als alle fenomenen die ons omringen deel van uitmaken, of misschien nog beter gezegd, in opgaan. Omdat het hier over harmonie gaat, is het niet verwonderlijk dat de wereld van de muziek ons veel kan leren over de Middenweg. Het (leren) luisteren naar muziek die de geest verstilt en in een spiegelende, meditatieve staat brengt is een groot hulpmiddel om in verbinding te komen met de mysterieuze en zeer diepe Middenweg.
Hierbij een klein raadseltje:
Als je de Middenweg zoekt in de wereld, zal je hem niet vinden. Hij is dunner dan een haar.
Als je op de Middenweg zit, is hij zo breed als je maar kunt kijken in de zes richtingen.
Hoe het ook is, weet dat muziek één van de poorten van de Middenweg is. Luister naar de muziek, laat de geest stil worden, spiegel en schouw diep. Dit is een veilige methode.
Mehdi Jiwa
Wil je reageren? Stuur dan een mailtje.
[1] Tau-Te Tsjing. Het boek van weg en deugd, vertaald door Dr. J.J.L. Duyvendak, Van Loghum Slaterus – Arnhem, 1950
