Berichten

Een hindernis in de yoga van handeling

/in , /door

De yoga van handeling

De yoga van handeling is voor ons mensen een onuitputtelijke bron van inspiratie. Handelen zit in ons bloed. We zijn de hele dag bezig met de handelingen van het dagelijkse leven, maar we zijn ook een ‘lerend’ en ‘onderzoekend’ wezen en daarnaast zit een mens vol met creativiteit die zich wil uiten. Kortom: ieder mens is een ‘handelend’ wezen en juist deze handelingen kunnen worden omgetoverd tot een volledige yoga. Yoga wordt hier gebruikt in de betekenis van  ‘weg tot eenheid’ of ‘weg tot menselijke ontwikkeling’.

Er zijn vele aspecten in de yoga van handeling die het waard zijn om nader te bestuderen. Er zijn verschillende methodes om deze aspecten nader te bestuderen, maar hier wil ik opnieuw een lans breken voor de vidya-methode die we gebruiken in de videolezingen over ‘De Verborgen Kennis in de Bhagavad Gita’. Het is een krachtige meditatiemethode die verbinding maakt met kennis die voorbij de woorden en fenomenen is gelegen (als je meer wil weten over de vidya-meditatie, klik dan hier).

‘Hobbels’ op de weg van handeling

Hoewel de yoga van handeling heel toegankelijk is voor Westerse mensen en heel goed harmonieert met onze manier van denken en werken, zijn er wel een paar belangrijke ‘hobbels’ op de weg. Het gaat om beelden en ideeën die bij veel mensen weerstand oproepen en als zodanig ‘schuren’.

Eén van de belangrijkste ‘hobbels’ is het begrip ‘offer’ dat een centrale plaats inneemt in de yoga van handeling. De uitspraak, of beter gezegd de mantra die hierbij hoort is: ‘offer is de hoogste vorm van handeling’. Steeds weer krijg ik terug dat mensen moeite hebben met het begrip ‘offer’ omdat het geassocieerd wordt met ‘jezelf wegcijferen’ of ‘je te kort moeten doen’. Het wordt vaak in verbinding gebracht met een ‘assepoester-rol’ en die wil niemand op zich nemen.

Het begrip ‘offer’ in de yoga van handeling

Laten we eens kijken welke beweging we kunnen krijgen in het begrip ‘offer’.  Het Sanskriet woord dat veelal gebruikt wordt is ‘yajna’.  Hiermee worden verschillende vormen van offer aangeduid. Het denkbeeld dat hierbij hoort is dat in de schepping alles met alles verbonden is en niets op zichzelf staat. We ontvangen in ons leven heel veel: de aarde brengt het voedsel voort dat we nodig hebben om te overleven en ook de bouwstoffen voor onze huizen en de andere materiële dingen die we nodig hebben. We krijgen liefde en aandacht van onze ouders en de mensen om ons heen en we krijgen inspiratie om mooie werken uit te voeren. Als je hier eens rustig op ‘dobbert’ zal je ontdekken dat je heel veel krijgt waar je zelf niet veel voor gedaan hebt. Je krijgt veel, maar de spelregel is dat je dat wat je ontvangen hebt ook weer doorgeeft in de schepping. Zo blijft de cyclus van ontvangen en geven in tact. Als we dingen exclusief voor onszelf gaan houden en ze als het ware uit de cyclus van de schepping wegnemen, dan ziet de yoga van handeling dit als diefstal. Het is niet van jou, het behoort toe aan de gehele schepping. Je mag het gebruiken, dat is prima, maar alles wat je ontvangt moet weer teruggegeven worden aan de stroom van de schepping. Deze gedachte ligt besloten in het begrip ‘yajna’ of ‘offer’.

Het gevoel van een tekort

De reden dat wij dingen willen achterhouden komt voort uit een gevoel van een tekort. We hebben zo gauw het gevoel dat we iets tekort komen: geld, aandacht, liefde, etc. Doordat zoveel mensen dingen beginnen achter te houden, komt er een scheve verdeling. Sommige mensen hebben veel te veel terwijl vele anderen echt te weinig krijgen. De scheve verdeling tussen arm en rijk is hier voor een groot deel op gebaseerd. Het idee van een tekort werkt als een mantra: het infecteert ieder aspect van ons leven en vergiftigt ons systeem. Het begrip ‘yajna’ verwijst niet naar een alternatieve manier van leven, maar is eigenlijk een medicijn voor de venijnige ziekte die we hebzucht noemen. Dit is een mooi denkbeeld voor je meditatie: ‘offer is een medicijn voor egoïstische motieven, voor hebzucht, angst voor een tekort, etc.’ Yajna wil je juist in je kracht zetten, maar niet in een gewelddadige kracht. Het zet je in je innerlijke kracht en sluit je aan op de continue stroom van ontvangen en geven die in de schepping aanwezig is.

De drie aspecten van het woord ‘yaj’

We kunnen nog een beetje verder gaan: het woord ’yajna’ heeft een wortel die ‘yaj’ is. Deze wortel wijst drie richtingen aan. De eerste is ‘eren’ en het uiten van dankbaarheid voor…. Voor wat? Voor het feit dat je leeft, een lichaam hebt gekregen, dat er grotere krachten en machten zijn dan jijzelf die maken dat het leven voortgaat, dat er een schepping is om in en voor te leven etc.

Het tweede aspect heeft betrekking op het vinden van de juiste leefomgeving: de plek waar je woont en de mensen waarmee je mee omgaat. De plek en de omgang moet zodanig zijn dat je helemaal tot bloei kunt komen.

Het derde aspect verwijst naar ‘vrijgevigheid’.  Het is een kunst om het juiste te geven. Niet voor niets is dit één van de hoogste vormen van yajna. De kunst van het geven is vijfvoudig: je moet leren het juiste te geven, in de juiste mate, aan de juiste persoon, op de juiste tijd en op de juiste plek.

De drie aspecten of richtingaanwijzers kan je meenemen in je meditatie. Kijk wat boven komt. Yajna is niet ‘jezelf wegcijferen, kleinmaken of vernederen’. Het is een medicijn dat je verbindt met de stroom van geven en ontvangen die de gehele schepping ondersteunt en bij elkaar houdt.

Het belang van het offer in de yoga van handeling

Ik hoop dat je voelt dat ‘offer’ niet iets is om je ‘klein’ te maken, maar het je helpt om in harmonie te komen met de schepping als geheel. Het helpt je ook in die omstandigheden te komen waarin je helemaal kunt zijn wie je in werkelijkheid bent en je in een conditie komt van waaruit je met vertrouwen en een gevoel van overvloed (i.p.v. een tekort) kunt geven en op die manier helpen we eraan mee dat iedereen in harmonie kan leven.

Wil je reageren? Stuur een mailtje naar: info@filosofienmeditatie.nl

Handeling en speciale handeling in de yoga van handeling

/in /door

Tijdens de videostudie over vidya’s in de yoga van handeling kwamen we de volgende vidya in de Bhagavad Gita tegen:

Je moet de aard kennen van handeling (karma), speciale handeling (vikarma) en niet-handelen (akarma); want zeer diepzinnig is de weg van handeling. (B.G. IV, 17)

Wat is een ‘speciale handeling’?

Er werd een vraag gesteld over wat speciale handeling nu precies is. Een mooie vraag en ik heb geprobeerd er een antwoord op te geven. Op zich sta ik nog achter mijn antwoord, maar toch had ik na afloop van de studie het gevoel dat het antwoord wat ‘vlak’ was. Er ontbrak iets. Het was bijna te voorspelbaar. Dit is iets wat we goed kennen in de muziek. Je hoort een bepaalde harmonie en je weet eigenlijk al hoe de melodie zich gaat ontwikkelen. Het is een beetje voorspelbaar. En dan gebeurt er iets onverwachts. Een vreemde wending in de harmonie.  Een wending die de muziek ineens, vaak onverwacht, in een andere richting stuurt. Dat geeft het gevoel van iets onverwachts en maakt je extra alert. Dit laatste ontbrak in mijn antwoord. Toen ik vanochtend wakker werd, juist bij het ontwaken, zag ik wat er ontbrak.

Vandaar dat ik nu deze blog schrijf om de ingeving met jullie te delen. De vraag die voor ons ligt, is: ‘wat maakt een handeling tot een speciale handeling?’ Wij hebben meningen over welke handelingen ‘belangrijker’, ‘groter’ en ‘specialer’ zijn. Er lijkt een hiërarchie  te bestaan tussen de verschillende handelingen. Maar de vraag is of dat waar is. Waarom vinden wij een altaar in een kerk of tempel ‘specialer’ dan het aanrecht in ons huis? Waarom is de ene maaltijd een ‘gewone, doordeweekse’ maaltijd en een maaltijd bij een verjaardag of bij kerst, speciaal? Omdat de laatste twee uitgebreider zijn of omdat je er meer ‘werk’ van hebt gemaakt? Is dat het verschil?

Het lijkt er dus op dat de context waarin de handeling plaatsvindt voor een belangrijk deel bepaalt of een handeling speciaal is of niet. Maar dat is niet waar de vidya naar toe wil. Een vidya verwijst naar de diepe, verborgen kennis die context onafhankelijk is.

Overweeg eens het volgende: je kunt iedere handeling transformeren tot een ‘speciale’ handeling. Maar hoe gaat dat dan in zijn werk?

Wat maakt de retraites van de SFM zo bijzonder?

Ik neem je even mee naar iets anders. Het organiseren van retraites zijn binnen de Stichting Filosofie en Meditatie een kernactiviteit. We hebben verschillende soorten: we gebruiken verschillende thema’s (meditatie, filosofie, Zang, Dans en Bezinning, kunst, yoga etc.) en we hebben individuele retraites. Al een paar jaar evalueren wij de retraites en laten onze retraites door de deelnemers beoordelen. Wat opvalt is dat de retraites over het algemeen altijd hetzelfde hoge ‘cijfer’ krijgen. De beoordeling lijkt onafhankelijk te zijn van het programma, de plaats waar de retraite gehouden wordt (in ons centrum in Brognon, Noord-Frankrijk of in Egmond aan den Hoef) en ook de individuele en groep retraites krijgen dezelfde beoordeling. Wat is het dan dat de retraites zo bijzonder maakt. We hebben het nog verder geëvalueerd en denken dat het de ‘zuivere, liefdevolle aandacht’ is die de mensen ontvangen en ervaren als ze naar een retraite komen.

Deze ‘zuivere, liefdevolle’ aandacht heeft een transformerend vermogen en kan iedere handeling transformeren tot een ‘speciale’ handeling.

Het overwegen van de transformerende kracht van ‘zuivere, liefdevolle’ aandacht roept heel veel beelden op. Eén daarvan is dat het je brengt bij een vers uit een bekende Boeddhistische Sutta (essentiële tekst in het Boeddhisme): de Metta Sutta. Dit is een kleine sutta die aangeduid wordt met ‘de sutta van de liefdevolle vriendelijkheid’ of ‘de sutta van de ultieme liefde’. Een van de verzen uit deze sutta beschrijft de transformatie van een handeling tot een ‘speciale’ handeling heel mooi. Neem het eens mee in je meditatie en kijk wat bovenkomt.

Of je nu op één plek verblijft, of rondreist,
Of je nu zit of in bed ligt,
In de uren dat je wakker bent, verblijf in deze zuivere, liefdevolle aandacht,
Die men het Verheven Leven noemt.

Ik denk dat het nuttig is om deze woorden mee te nemen in je meditatie en te kijken wat ze doen en hoe ze iedere handeling transformeren tot speciale handeling.

Wil je je ervaringen delen en wil je reageren op deze blog, stuur dan een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl

 

 

Hoe kan je met ‘de verborgen kennis in de Bhagavad Gita’ in contact komen?

/in , , /door

Een paar weken geleden zijn we begonnen met de videolezingen over ‘de verborgen kennis in de Bhagavad Gita’ en maken we gebruik van een bijzondere meditatievorm: de vidya-meditatie. In een eerdere blog ben ik uitgebreid ingegaan op de vraag ‘wat zijn vidya’s en hoe kan je ze gebruiken’(klik hier om deze blog te lezen).

Nu we een paar weken verder zijn, heb ik al veel reacties gekregen. Door de COVID-19 epidemie moet alles online. Dat heeft nadelen, maar ook voordelen. Ik krijg nu prachtige beschrijvingen per mail en daarmee nemen de deelnemers aan de videocursus en degenen die naar de video’s op YouTube hebben gekeken de moeite hun ervaringen met mij te delen. Veel dank hiervoor.

Vidya-meditatie

Hoewel we nog maar net begonnen zijn, beginnen zich al een paar zaken af te tekenen en die wil ik graag in deze blog beschrijven en met jullie delen. De vidya-meditatie leid je stap voor stap richting de diepste, tijdloze kennis en wijsheid die ‘achter en voorbij de woorden’ ligt. Dit proces is nu al in veel mails beschreven, misschien zonder dat degenen die mij de mails gezonden hebben, het zelf door hebben.

Hoe werkt de vidya-meditatie? Het is eigenlijk eenvoudig te beschrijven. Vidya betekent ‘kennis’ en de meditatievorm die erbij hoort gebruikt drie aspecten: ten eerste is het nodig om een ‘neutrale’ positie in te nemen, d.w.z. geen meningen, ideeën of conclusies te trekken. Laat alles open en kijk alleen maar toe vanuit de neutrale positie. Vervolgens is er de kunst van leren ‘dobberen op’. Je neemt een vers of een stuk tekst, leg die als het ware diep in jezelf neer en doet er verder niets mee. Kijk en ervaar wat er gedurende je meditatie of tijdens de activiteiten van de dag bovenkomt.

En opnieuw: raak het niet aan. Geen conclusies, niet denken ‘nu is het klaar’, maar gewoon blijven dobberen, net zoals een bootje op het water blijft dobberen. Het derde aspect van de vidya-meditatie is om geen bindingen aan te gaan. Niet iets willen vasthouden. Laat het zijn zoals het is en ga door met je meditatie. Interessant is om te zien dat deze meditatievorm heel gemakkelijk kan worden meegenomen in de activiteiten van de dag. Je kunt hem tijdens je meditatieoefening gebruiken, maar hij blijft als het ware ‘actief’ tijdens je gewone werkzaamheden.

Wat in de rapportages duidelijk naar voren komt, is de ontdekking dat de eerste fase van deze meditatie ‘context gebonden’ is. Hiermee wordt bedoeld dat de kennis ‘gekleurd’ is door de taal waarin het geschreven is, door de cultuur waaruit hij voortkomt en gekleurd wordt door onze eigen staat en ons begripsvermogen. Kortom: alle invloeden van tijd, plaats en omstandigheden bepalen mede de kennis. Als je de moeite neemt om te blijven dobberen en niets aanraakt merk je dat de tijdelijke elementen in de vidya beginnen te verbleken. Je houdt steeds meer een tijdloos en cultuurloos stuk kennis over. Op een gegeven moment gaat het niet meer om jouw begripsvermogen, jouw kennis en weet je ook niet meer waar deze kennis vandaan komt. Hij komt niet meer uit een bepaalde tijd of cultuur, religie of filosofie. Hij is alleen maar.

Wat is het doel van kennis?

In de videostudie over ‘vidya’s in de yoga van kennis’ hebben velen al iets geproefd van dit proces. De vidya kan je op vele manieren beginnen: je kunt je afvragen ‘wat is het doel van kennis?’, ‘wat is wijsheid?’, ‘wat is diepe, doorleefde kennis?’, etc. Allemaal goede vragen. Maar je kunt ook kiezen voor een andere route: blijf eens rusten op de uitspraak: ‘In vrede houdt lijden op omdat het onderscheidingsvermogen (buddhi) van iemand met een stille geest onmiddellijk standvastig wordt’ (B.G. II, 65)

Je meditatie kan nu de richting opgaan om te doorvoelen hoe je onderscheidingsvermogen (buddhi) standvastig wordt. Een prima benadering, maar je kan ook blijven dobberen op ‘in vrede houdt lijden op’. De eerste benadering neemt het begrip ‘onderscheidingsvermogen’ mee en afhankelijk van de cultuur of filosofie van waaruit je kijkt, kan het verschillende betekenissen hebben. Daarnaast kan je nog je eigen ideeën hebben over wat ‘onderscheidingsvermogen’ precies is. Misschien herken je zelf nog een beetje de taal van de Bhagavad Gita in deze formulering.

Een andere benadering: Waar lost de kennis in op?

De tweede benadering gaat over het ‘einde’ van de kennis; daar waar de kennis als het ware ‘oplost’.  Waarin lost het dan op? In vrede en in vrede is geen lijden. Mediteer hier eens op en kijk wat het doet. Deze uitspraak komt al dichterbij een ‘tijdloze’ en ‘cultuurloze’ uitspraak. Deze uitspraak is niet gebonden aan de Bhagavad Gita en had evengoed kunnen komen uit het Boeddhisme, Christendom, Soefisme, Sikhisme of een andere stroming. De uitspraak gaat niet meer over een speciaal mens of voor mensen in het algemeen. Het heeft ook betrekking op de natuur en de aarde zelf. Blijf maar dobberen; wees niet te snel tevreden, er is nog zoveel meer te ontdekken in deze uitspraak. Het is een bijzondere reis.

Het is verheugend dat, ondanks dat we net begonnen zijn met de studie van de vidya’s in de Bhagavad Gita, er al veel mensen zijn die iets hebben geproefd van dit mooie proces.

Ik ben heel benieuwd hoe het verder zal gaan met de videostudies. Binnenkort kom ik er zeker op terug als we meer ervaringen hebben opgedaan met deze vorm van meditatie.

Wil je de videostudies zelf een keer zien en horen? Ze staan op ons YouTube kanaal (filosofie en meditatie) en je kan ze vinden op onze pagina ‘media’.

Als je op deze blog wil reageren, stuur dan een mail naar
info@filosofieenmeditatie.nl

 

Een belangrijke meditatievorm die veel mensen niet kennen

/in , /door

Deze blog is een goede introductie voor de videolezingen ‘Vidya’s in de Bhagavad Gita’ die dinsdag 19 januari van start gaat.

Meditatie

De populariteit van meditatie neemt sterk toe en dat is belangrijk, zeker in een tijd met zoveel spanning en onzekerheden. Er zijn vele vormen van meditatie en ze hebben een gemeenschappelijke ‘stam’, maar ze hebben ook hun eigen, specifieke kenmerken.

Helaas hebben wij in onze taal maar één of enkele woorden voor ‘meditatie’: natuurlijk het begrip meditatie, maar soms wordt ook ‘reflectie’ en ‘contemplatie’ gebruikt. In de Indiase traditie zijn er veel woorden die in hun hoofdbetekenis of bijbetekenis naar meditatie verwijzen. Hierbij enkele voorbeelden:

Dhyana: meditatie.
Nididhyâsana: diepe meditatie die volgt op niet aflatende, diepe reflectie.
Yoga (éénwording) heeft als bijbetekenis ‘meditatie’ evenals dharma (wet, plicht), vijnana (doorleefde kennis) en tapas (versterving, sterke discipline). Ook stotra (het zingen van mantra’s) en japa (het stil herhalen van mantra’s) worden gebruikt om meditatie aan te duiden.

Vidya- meditatie

Waar ik nu speciale aandacht voor wil vragen, is voor de ‘vidya’-vorm van meditatie. Vidya betekent meestal ‘kennis’ of ‘wetenschap’, maar het is ook een bijzondere vorm van meditatie. Deze  vorm wordt veel gebruikt om bepaalde Indiase geschriften te bestuderen, zoals de Upanishads en de Yoga Vasishtha, maar ook heel goed werkt bij het bestuderen van bepaalde boeddhistische sutra’s zoals de Hart sutra en Diamant sutra en bij werken zoals Sri Aurobindo’s Savitri en de gedichten van Johan Andreas dèr Mouw en Friedrich Rückert en vele anderen.

Hoe werkt vidya-meditatie?

Deze vorm van meditatie bestaat uit het ‘overwegen van’ of continu ‘reflecteren op’ een fenomeen of concept om vervolgens tot totale stilte (leegte) te komen en dan het fenomeen of de woorden te overstijgen. Deze vorm van meditatie doet recht aan de uitspraak: ‘sutra’s kan je niet met inkt op papier schrijven’ of zoals de componist Claude Debussy het zei: ‘muziek vind je tussen de noten’. Niet de noten zijn de muziek; de muziek ligt ‘achter’ of ‘voorbij’ de noten. Om met deze realiteit verbinding te maken (of beter nog: er mee te versmelten) is de vidya-meditatie bijzonder geschikt.

Vidya-meditatie is nauw verbonden met upâsanâ. Upâsanâ betekent: ‘aanbidding, dicht zitten bij’. Het is ook een vorm van meditatie. ‘Dicht zitten’ bij wat? Bij het hoogste Ideaal, de Geliefde, de Godheid etc. Het verschil tussen upâsanâ en vidya is dat upâsanâ primair de fysieke vorm gebruikt in de meditatie en vidya de realiteit achter of voorbij de vorm neemt voor de meditatie. Het zijn echter broertjes of zusjes van elkaar.

Vidya brengt hoofd en hart samen

Wonderlijk is dat vidya op het eerste gezicht een cognitieve, verstandelijke vorm van meditatie lijkt, maar als je hem beoefent is het een hele devote vorm. Je kunt zeggen dat vidya ‘hoofd en hart’ bij elkaar brengt. Het is voor onze eigen ontwikkeling en voor de ontwikkeling van onze maatschappij van het grootste belang dat wij ‘hoofd en hart’ als een eenheid gaan ervaren. Vandaar dat ik denk dat het een groot hulpmiddel is als wij deze vorm van meditatie beter gaan verstaan. Het zal ons en de wereld waarin we leven zeker helpen.

Als je meer wil weten over deze vorm van meditatie, kan je meedoen met een korte serie videostudies die gegeven worden over ‘de verborgen kennis in de Bhagavad Gita’ die vanaf dinsdag 19 januari van 20.00-21.30 uur wordt gegeven. Klik hier voor meer informatie.

Wil je reageren: stuur een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl

De yoga van meditatie in de Bhagavad Gita

/in , /door

Tegenwoordig is meditatie erg populair in het Westen. Het wordt gebruikt om je energiehuishouding en innerlijke balans te verbeteren. Het helpt je om beter om te gaan met stress en stress gerelateerde klachten. Wat eigenlijk gebeurt is dat op het moment dat wij uit balans zijn, somber worden en lijden aan stress, wij meditatie aangeboden krijgen om ‘beter’ te worden. Het is dus een soort ‘medicijn’.

Laten we eens kijken hoe meditatie in een aantal grote tradities gebruikt wordt. We zien grote overeenkomsten in de boeddhistische en yoga traditie van Patanjali en komen hetzelfde tegen in de Bhagavad Gita. In al deze tradities wordt de meditatie aangeboden aan mensen die een groot deel van het filosofische systeem hebben doorlopen. Er gaat heel wat aan vooraf.

De Bhagavad Gita begint met de ‘yoga van wanhoop’. Prins Arjuna staat op het punt om een leidende rol te nemen in een grote oorlog. Hij is een strijder, een generaal en heeft vele oorlogen aangevoerd. Nu weet hij niet meer wat zijn taak is en wat juist en onjuist is. Krishna staat naast hem en er ontstaat een dialoog tussen deze twee. Arjuna is wanhopig; Krishna wil hem helpen, maar op dat moment reikt hij hem niet de meditatie aan. We mogen er vanuit gaan dat Arjuna, als prins en super opgeleid man, heel goed bekend is met meditatie, maar toch wordt dit middel niet ingezet.

Krishna slaat een andere weg is. Hij geeft Arjuna kennis en besteedt maar liefst drie hoofdstukken aan de ‘yoga van handeling’. Arjuna komt uit zijn diepe put en begint vragen te stellen en wordt nieuwsgierig. Tijdens deze dialoog raakt Arjuna steeds meer geïnteresseerd in wat ‘voorbij de menselijke maat’ ligt: wat is het ‘universele plan’; welke wetten en regels gelden daar?

Krishna wil hem graag introduceren in deze universele kennis, maar weet ook dat dit niet vanuit de ‘menselijke maat’ kan. Pas nu introduceert hij bij Arjuna de ‘yoga van meditatie’.

De meditatie is hier geen techniek; het is een ‘poort’ waar je doorheen kan gaan. Om voorbij de ‘menselijke maat’ te kunnen kijken, om het ‘verhaal achter het verhaal’ te kunnen doorvoelen, moet je één ding achter je laten: je ego, je individualiteit. In de soefi-traditie is dit thema bijzonder mooi uitgewerkt. Daar heet het: ‘tot waar kun je op je sandalen gaan’? Er komt een punt waarop je je ‘sandalen uit moet doen’ en op je ‘blote voeten’ verder moet gaan. Die voeten moeten bovendien ook nog ‘schoon’ zijn. Het verhaal wil dat Mozes de berg op ging om God te ontmoeten en de Aartsengel Gabriel hem begeleidde. Op een zeker moment zei de Aartsengel Gabriel tegen Mozes dat hij niet verder kon op zijn sandalen en dat hij ze af moest binden. Ook zei hij dat hij dat hijzelf niet verder mocht en dat Mozes alleen, op zijn blote voeten, door moest gaan. Het is poëtisch omschreven. Ik hoop dat je voelt wat hier speelt: het is de poort van de meditatie. Als je door deze poort gaat, ben je in staat om een ander type kennis en bewustzijn te ervaren, namelijk het bewustzijn dat hoort bij de universele maat en niet bij de individuele maat. De regel is simpel: laat je ego achter bij de ‘poort’. Hij zal goed bewaard worden en als je terugkeert kan je hem weer komen ophalen. Echter, als je eenmaal door deze ‘poort’ gaat, keer je nimmer terug.

De ‘yoga van meditatie’ wordt beschreven in het 6e hoofdstuk dat tevens het einde is van het eerste deel van de Bhagavad Gita dat gaat over ‘de mens’. Het 7e hoofdstuk is het begin van de tweede sectie die gaat over de universele maat. Om daar toegang toe te krijgen, is de meditatie onontbeerlijk.

De meditatie wordt in de Bhagavad Gita dus niet gebruikt om iemand uit zijn benarde positie te halen. Het is zelfs maar de vraag of dat effectief zou zijn, maar het wordt gebruikt om iemand klaar te maken om op een hele andere manier naar de werkelijkheid te kijken. Dit proces wordt niet voltooid in het 6e hoofdstuk, maar gaat door in het 12e hoofdstuk. Beide hoofdstukken horen bij elkaar. Hoe dit zit? Eenvoudig: het 6e hoofdstuk is het einde van het eerste deel, de ‘menselijke maat’ van de Bhagavad Gita; het 12e hoofdstuk is het einde van de ‘universele maat’ en dan volgt de verbinding tussen beide ‘werkelijkheden’. Opnieuw is het de meditatie die het mogelijk maakt om het ‘oude’ te verlaten en het ‘nieuwe’ welkom te heten. M.a.w.: meditatie in de Bhagavad Gita (en in de boeddhistische traditie en de yoga van Patanjali) wordt gebruikt om helemaal ‘nieuw’ naar de realiteit waarin wij leven, te kunnen kijken.

Wil je reageren? Stuur een mailtje naar: info@filosofieenmeditatie.nl

Bhagavad Gita: gewone kennis en hogere kennis

/in , , /door

In de vorige blog over de Bhagavad Gita ben ik ingegaan op hoe het komt dat de Bhagavad Gita al eeuwen lang zoveel mensen heeft geïnspireerd en steun heeft gegeven. We hebben toen de eerste drie domeinen van de Gita behandeld: de Gita geeft kennis die je gemakkelijk kan gebruiken, de Gita geeft oefeningen en aanwijzingen die in het dagelijkse leven goed gebruikt kunnen worden en het geeft ook hoop. Hoop dat je verbinding kunt maken met je eigen innerlijke kracht en licht en verbinding maakt met je eigen ‘lijn’ in het leven of anders gezegd met je authenticiteit.

In deze blog zal ik ingaan op het vierde aspect: de Gita leert dat er verschillende soorten kennis en bewustzijn zijn. Normaal gesproken zijn er vier ‘bronnen’ voor kennis: directe waarneming, gevolgtrekking, aanname en (logische) redenatie. Iedereen kan deze bronnen gebruiken, maar er is meer. De Bhagavad Gita wijst erop dat er ook nog andere ‘hogere’ vormen van kennis bestaan. Echter, daar hebben de meesten van ons niet direct toegang toe. Toch is het goed om er gebruikt van te maken, maar dat vergt wel wat inspanning en training. De ‘hogere’ vormen staan bekend als: inspiratie, intuïtie, openbaring en profetie. Helaas verstaat iedereen iets anders onder deze begrippen en van alles en nog wat wordt inspiratie of intuïtie genoemd. De eerste drie zijn toegankelijk voor ons, de vierde is een bijzondere vorm die ik voor nu maar even buiten beschouwing laat.

Bepaalde mensen zijn gevoelig voor inspiratie en intuïtie. De beschrijvingen zijn tamelijk eenduidig: er wordt je iets ‘ingefluisterd’, er komen beelden of klanken (woorden, muziek) tot je, veelal in een ogenschijnlijke ongeordende vorm en je hebt het gevoel dat er een grote stroom van energie door je heen gaat. De momenten waarop dit plaats vindt, zoals bij het overgaan van slapen naar waken, in de meditatie en als je in stilte wandelt, hebben met elkaar gemeen dat je geest ‘stil’ is en het ego (ik-besef) naar de achtergrond verdwijnt. Dan, plotseling, zonder dat je hier enige grip op hebt, stroomt de energie en tonen zich beelden, denkbeelden, geluid of iets anders. Het gaat razendsnel; het lijkt wel op een explosie. Als je voor dit soort impulsen gevoelig bent of wordt, dan ga je ze steeds meer herkennen (en waarderen).

De bestudering van de Bhagavad Gita helpt ons om ontvankelijk te worden voor deze ‘krachten’. Hoe doet de Bhagavad Gita dit? Op verschillende plaatsen in dit boek wordt hierover geschreven, maar het wordt prachtig samengevat in hoofdstuk 2 in de verzen 55-58. In deze vier verzen wordt een ‘geheim’ onthuld. Wat zou je moeten leren? Hier volgt een lijstje:

– leer je wensen en verlangens tot rust te brengen
– leer je terug te trekken en verbinding te maken met je diepste, innerlijke kern
– blijf stabiel, ook bij tegenslag
– hunker niet naar genot en ga geen bindingen aan en blijf neutraal
– let op: angst en woede zijn bewustzijnsvernauwers en stoten je, zelfs als je het niet wil, uit je balans
– Zorg voor een stabiele meditatie. Al het bovenstaande valt je heel natuurlijk toe als je meditatie een integraal onderdeel (een fundament) is van je leven.

Als je dit zou leren, wordt je automatisch, d.w.z. zonder een verdere ‘eigen’ inspanning gevoelig voor impulsen die ‘van buiten’ lijken te komen en je energie ‘inblazen’. Dit proces is de basis van alle vormen van wat genoemd wordt, ‘hogere’ vormen van kennis. Hoe dieper je je kunt terugtrekken en stiller je geest wordt, hoe gevoeliger je wordt voor deze vormen van kennis. Uiteindelijk worden ze je ‘dagelijks brood’ en wil je niets anders meer. Dit is wat je hoort van mensen die om welke reden dan ook, gevoelig zijn voor inspiratie: ‘dit is het belangrijkste, allermooiste, in mijn leven’.

In deze tijd van de corona epidemie is het van het grootste belang dat wij niet verzanden in de ‘duisternis’ en ons blijven richten op  ‘licht’. Daarom hebben we de komende weken video meetings rond de Bhagavad Gita georganiseerd. De meetings zijn op dinsdagavond van 20.00-21.00 uur. Als je mee wil doen, stuur een mailtje, dan krijg je de link toegestuurd.

Het adres is: info@filosofieenmeditatie.nl

 

 

 

Hoe komt het dat de Bhagavad Gita zoveel mensen steun en troost heeft geven (en nog steeds geeft)?

/in , /door

In deze tijd van de corona epidemie is het van het grootste belang dat wij niet verzanden in de ‘duisternis’ en ons blijven richten op ‘licht’. Daarom hebben we de komende weken video meetings rond de Bhagavad Gita georganiseerd. De meetings zijn op dinsdagavond van 20.00-21.00 uur. Als je mee wil doen, stuur een mailtje, dan krijg je de link toegestuurd.

Hierbij alvast een tekst ter overweging:

Het is inderdaad merkwaardig dat de Bhagavad Gita, een belangrijk Indiaas geschrift al eeuwen lang zoveel mensen steun en troost biedt, ook aan hen die helemaal niet uit de Indiase traditie komen en ook aan mensen die niet of nauwelijks bezig zijn met religie. Ook in het Westen is de Bhagavad Gita erg populair. Het is misschien wel een van de meest vertaalde geschriften. Hoe komt dit?

Ik denk dat dit voornamelijk komt omdat de Bhagavad Gita vier domeinen bestrijkt: het geeft kennis, en aanwijzingen en oefeningen die je in de praktijk van het dagelijks leven kunt gebruiken, het bestuderen van de Bhagavad Gita doet hoop groeien en leidt je naar een andere vorm van kennis die voorbij onze ‘gewone’ kennis gaat. Bovendien doet de Bhagavad Gita dit op een manier die niet gebonden is aan een bepaalde cultuur en religie. Het gaat over de essentie van de mens, wie ben je? Waarom leef je? Wat is je ‘taak’ in dit leven? Hoe verhoudt de individuele (de menselijke) maat zich tot de universele maat en welke wetten gelden op beide niveau’s?

De Bhagavad Gita beschrijft een dialoog tussen de prins Arjuna en Sri Krishna die hier de universele, goddelijk maat vertegenwoordigt. Het is een dialoog tussen de mens en God. Arjuna staat op het punt een grote oorlog te voeren, en heeft veel twijfels of dit wel juist is. Hij weet eigenlijk niet meer wat zijn taak in het leven is en is hierdoor helemaal verward. Het is een thema dat niet alleen Arjuna raakt, maar waar veel mensen, uit iedere cultuur en tijd, mee te maken krijgen.

Krishna begint met te luisteren en zegt in eerste instantie niets. Vervolgens spreekt hij Arjuna aan in een taal en met argumenten die Arjuna gewend is: ‘je moet niet zo laf zijn’; ‘het is je taak’; ‘als je wegloopt, wat zullen de anderen daar wel niet van zeggen’?, enz. Maar vervolgens gaat hij op een andere manier verder: ‘alles wat geboren wordt, zal eens vergaan en sterven. Het leven is tijdelijk en alles wat wij waarnemen, is tijdelijk’. Het is hetzelfde thema dat Boeddha gebruikt in zijn leer en dat bekend staat als de Drie Kenmerken van het Bestaan: één daarvan is ‘de tijdelijkheid van het bestaan’. Het drama is dat wij proberen de tijdelijkheid op te rekken tot eeuwigdurend: we willen blijven leven, mooie dingen mogen niet voorbijgaan en geliefde mensen mogen niet sterven. Ons bezit moet als maar groter worden en mag niet verdwijnen enz. Teleurstelling en verdriet zijn onvermijdelijk het gevolg van een dergelijke levenshouding.

De Bhagavad Gita toont ons dat het niet zinvol is om het onvergankelijke, eeuwige en oneindige te zoeken in de wereld die gebonden is aan tijd en plaats. Daar moet je het niet zoeken. Maar waar dan wel? Als we het onvergankelijke echt willen vinden, zullen we ons leven moeten veranderen en verbinding moeten maken met een andere vorm van kennis en bewustzijn. We zullen allereerst een aantal dingen moeten leren. De belangrijkste zijn: leer wat je svadharma, je eigen lijn, je diepste authenticiteit is en volg die in je leven. Leer vervolgens je eigen natuur kennen (svabbhava) en volg ook die en tot slot: vind het werk dat bij je svadharma hoort en voer dat uit op een manier die past bij je eigen natuur. Deze drie: het volgen van je eigen lijn en je eigen natuur en het doen van je eigen werk, verbinden je met je eigen kern.

Vervolgens biedt de Bhagavad Gita je vele oefeningen die je op een andere manier doen leven. Bijvoorbeeld: je hebt ‘recht’ op het werk, maar niet op de ‘vruchten’ of resultaten ervan. En: het gaat om de zuivere intentie waarmee je iets doet en niet om het resultaat. Werk en handelingen komen in een heel ander licht te staan als je leeft vanuit je eigen authentieke kern. Deze kern is een ‘rots’ en als je daarop gaat ‘staan’, hoeft je steeds minder steun te zoeken bij tijdelijke dingen die buiten je zelf gelegen zijn. Je kan van deze dingen gebruik maken, je kan van ze genieten, maar je kan ze ook weer loslaten, zonder uit balans te raken.

Dit te leren, is al een groot goed in het leven. Maar er is meer: we moeten niet alleen stoppen met het tijdelijke ‘op te rekken’ tot het tijdloze, maar we zouden ook moeten weten wat het is dat niet gebonden is door tijd en plaats. Dat wat niet verandert en niet vergaat. Nadat de Bhagavad Gita je erop gewezen heeft dat steun zoeken in de tijdelijke wereld je uiteindelijk pijn en verdriet zal bezorgen en vervolgens gewezen heeft op een veel sterker fundament, dat je in je zelf kunt vinden en vele aanwijzingen en oefeningen heeft gegeven om op een andere manier te gaan te leven, toont de Bhagavad Gita tevens dat er een andere vorm van kennis en bewustzijn bestaat die onze bekende manier van kennis vergaren en ons ‘gewone’ bewustzijn te boven gaat. De belofte wordt gedaan dat de mens zich verder kan ontwikkelen en dat er nog heel veel is te ontdekken in dit leven.
De Bhagavad Gita geeft ons dus kennis, vele aanwijzingen en oefeningen en het geeft hoop. Volgende keer zal ik een stukje schrijven over de ‘hogere’ kennis waartoe de Bhagavad Gita ons uitnodigt. Het is dichterbij en minder moeilijk dan je denkt!

Wil je reageren of deelnemen aan de meetingen op disdagavond: stuur dan een mailtje naar: info@filosofieenmeditatie.nl

Vervolg op een zomer in Brognon

/in /door

Stilte, rust, harmonie en aandacht. Dit zijn kenmerken van de sfeer die in Brognon worden  aangetroffen. Zij maken deze plek voor velen een oase om weer tot zichzelf te komen, weer bij te tanken om daarna weer de reis door het ‘gewone’ dagelijkse leven te vervolgen.

In mijn vorige blog schreef ik al dat ik dit afgelopen zomer op een bijzondere wijze kon beleven omdat het mij gegeven was gedurende een langere tijd in deze oase te vertoeven. Na deze mooie ervaring wil ik stil staan bij de factoren die hieraan hebben bijgedragen. En of die in de hectiek van het dagelijkse leven in stand gehouden kunnen worden.

Kijkend naar het Indiase epos de Mahabharata, dat het conflict tussen twee takken van een koninklijke familie beschrijft en waarvan de Bhagavad Gita een onderdeel, zo niet de spil is, zien we iets gebeuren dat een zekere overeenkomst met een retraite heeft. Dat is wanneer de Pandava’s, de vijf broers, ‘de goeden’ in het conflict zich voor een periode van twaalf jaar in ballingschap moeten begeven. Ze laten alles achter: bezittingen, familie, vrienden, onderdanen. En zo trekken ze de bossen in. Daar zijn ze op zichzelf aangewezen. Ze spreken en discussiëren veel met elkaar over wezenlijke zaken, waarvan in het epos uitvoerig verslag wordt gedaan. Soms worden ze belaagd door hun vijandige neven, maar ze ontmoeten ook vele wijzen die hun raad geven. Steeds weer als de broers tegen de oudste onder hen, die de leiding heeft, in opstand komen, en tot de aanval willen overgaan om hun neven een les te leren, geeft deze aan dat ze daarvoor nog niet klaar zijn. Ze beschikken nog niet over die kracht die ze nodig zullen hebben.

Alles achter laten, de stilte van de natuur opzoeken, spreken over wezenlijke zaken, samen studeren, in veel situaties leermomenten ontdekken als dat zij onze leraren zijn …. Zo bezien kunnen we in het verlengde van het voorgaande wel over Brognon spreken als over een verbanningsoord, zij het in een luxe versie.

Aan het einde van zo’n retraite keren we weer terug naar het dagelijkse leven. Net zoals in de hierboven beschreven ballingschap gebeurde, kunnen we ons afvragen in hoeverre we tijdens de retraite ‘voldoende kracht’ hebben verzameld om het ‘gewone’ dagelijks leven weer het hoofd te kunnen bieden.
Een week, enkele weken zijn wellicht over het algemeen kort om ons in die mate kwaliteiten eigen te maken, dat zij een blijvende kracht of energie kunnen zijn waarover wij na afloop kunnen beschikken. Dit is althans mijn ervaring. In mijn volgende blog zal ik iets schrijven over hoe ik deze kracht, energie de komende tijd denk te gaan onderhouden.

Aan het einde van een retraite-week wordt, als die door de SFM georganiseerd is, bij de afsluiting gevraagd naar wat men zoal van de week mee naar huis neemt.
Dan klinken vaak vormen van herinneringen aan opgedane ervaringen tijdens de week, goede voornemens voor het invoeren of hernieuwen van bepaalde disciplines en nog veel meer.
Zaken waarvan we wensen en hopen dat we ze na de retraite-periode vorm kunnen geven en kunnen onderhouden.

Nou, die had ik ook na afloop van mijn verblijf daar:
Op de eerste plaats: zien hoe stilte, rust en harmonie ook in het dagelijks leven buiten Brognon beter bewaard kunnen blijven.
Vervolgens mijn gewoonte om te studeren door vele, overigens boeiende, commentaren van met name de Bhagavad Gita te vertalen en te lezen, om te buigen naar mij te laten inspireren door het dagelijks leven, en daar lering uit te trekken. Dat voltrok zich in de eerste weken dat ik daar was haast vanzelf. Verschillende gesprekken die ik over deze vorm van studie had deden mij besluiten deze verandering in mijn leven voort te zetten.

Hierbij zal ik mij zeker laten inspireren door woorden uit de Bhagavad Gita, de vertaling ervan in het dagelijks leven en omgekeerd.

Deze zaken zullen mij wellicht de komende tijd een positief, inspirerende tijd geven. Ik hou u op de hoogte. En u begrijpt het al: wordt in een volgend blog vervolgd. Tot dan.

Hans Nijs

Wilt u reageren:fam.nijs@quicknet.nl 

Waar gaat de Bhagavad Gita over?  (Deel 2)

/in /door

Dit is de tweede blog over de vraag waar de Gita over gaat. Was de vorige blog geschreven naar aanleiding van het eerste en het laatste woord van de gehele tekst van de Gita, nu zullen we ons richten op het stukje tekst waar ieder hoofdstuk mee afsluit, de colofon, zoals dat genoemd wordt. Tenminste, als het in de vertaling is opgenomen. Sommige vertalers doen dat niet omdat deze stukjes, waarin ook de titels van de hoofdstukken worden benoemd, later aan de oorspronkelijke tekst zijn toegevoegd. Jammer, want hoewel ze later zijn toegevoegd, is het prachtig gedaan.

De colofon aan het einde van elk hoofdstuk luidt telkens in de meest volledige vorm:

AUM TAT SAT

Aldus eindigt in de Upanishaden van de prachtige Bhagavad Gita, de wetenschap van het eeuwige Brahman, het heilige boek van yoga, de samenspraak tussen Krishna en Arjuna, het …e

hoofdstuk, genaamd … ( deze titels verschillen natuurlijk per hoofdstuk).

Hier wordt de inhoud, de boodschap, de strekking van het werk op een haast mysterieuze wijze aangeduid.

AUM TAT SAT: Dit is een uitspraak, een mantra als het ware, die traditioneel voorafgaat aan deze tekst en die bij een spirituele activiteit in het algemeen wordt uitgesproken. Hij bestaat uit drie woorden met elk een diepgaande betekenis. Kort en bondig staat hier ‘Alleen Brahman is werkelijk’ Brahman duidt op het Absolute, God de Schepper, de Opperste Geest (Aan het einde van het zeventiende hoofdstuk spreekt Shri Krishna over deze uitspraak).

In de Upanishaden van de prachtige Bhagavad Gita:

De Upanishaden kunnen we aanduiden als Indiase ‘wijsheidsboeken’ met meditatieve teksten (In het tweede deel van de ‘Leerweg’ van de Stichting Filosofie en Meditatie komen er hier enkele van aan de orde).

Van de Upanishaden wordt gezegd dat ze aspecten van de Vedas, de oudste spirituele verhandelingen die de mens tegenwoordig nog kent, uitwerken. Als ik het in mijn eigen woorden probeer te omschrijven zijn het geen teksten waarin even wordt uitgelegd hoe het zit. Zo van: aha, opslaan en doorgaan. Het zijn teksten die een diepere betekenis hebben dan in eerste instantie lijkt. Die betekenis onthult zich geleidelijk aan, na het overwegen, het rusten op, het laten bezinken van de tekst. Ze doen geen beroep op het rationele deel van de geest maar op de diepere lagen van het aanvoelen en inzicht. De een zegt dat de Gita een samenvatting van deze werken is, de ander dat hiermee de lading van dit werk aangeduid wordt en dat ieder hoofdstuk als een Upanishad gezien kan worden. Of het als een samenvatting gezien kan worden kan ik niet zeggen. Daarvoor is mijn kennis van deze werken niet volledig genoeg. Dat de lading van de hoofdstukken een soortgelijke inhoud hebben als die van de Upanishads, spreekt mij aan.

De wetenschap van het eeuwige Brahman. Brahma- vidya in het Sanskriet.  Hiermee wordt aangegeven dat de Gita uiteindelijk alle wijsheid in Brahman, het Absolute, God de Schepper, de Opperste Geest bevat en verschaft.

Het heilige boek van yoga. Hier in het Westen kennen wij yoga veelal als een stelsel van lichaamshoudingen en oefeningen. Het begrip yoga omvat echter veel meer dan dat. Het staat voor verbinding met ons eigen zelf, ons diepste wezen, het leren kennen van Brahman en daar uiteindelijk één mee worden. Daarvoor worden in de Gita verschillende vormen van yoga aangereikt: de karma yoga, de yoga van handeling, de yoga van kennis, die van meditatie, toewijding etc.

De samenspraak van Krishna en Arjuna.

De essentie van de colofons komt misschien wel in de samenspraak naar voren.

Ik zou het volgende zelf niet goed kunnen verwoorden, maar laat dat over aan de door mij zeer hoog geachte Swami Krishnananda van de Divine Life Society in Rishikesh, India:

“Het was niet de historische Krishna die tot Arjuna sprak (…) God sprak tot de mens, niet Krishna tot Arjuna. Het Universele sprak tot het afzonderlijke. Het Al-omvattende begon woorden van wijsheid te spreken tot dat wat geplaatst is in ruimte en tijd. Menselijkheid stond oog in oog met het Absolute. Met dit begrip als achtergrond, zullen we ons het belang van dit geschrift kunnen realiseren.”[1]

Zo schetst de colofon aan het einde van elk hoofdstuk op mysterieuze wijze de peilloze potentie van wat de Bhagavad Gita te bieden heeft. Dat komt wellicht wat ongemakkelijk over maar houdt tevens een grote belofte in. Zo wijst de Gita zelfs ergens aan “Ik zal je deze kennis (jnâna) en hoe je die kunt ervaren (vijnâna) volledig onderwijzen. Als je dit eenmaal weet, valt er niets meer te kennen.”

Te beginnen met het onderzoeken van onze dagelijkse activiteiten, de eigen natuur, svabhava uit de vorige blog, stap voor stap,  belooft de Gita, leidt ik je, naar het hoogste inzicht.

Het bijzondere hiervan is dat we als het ware een flauw vermoeden van een mysterie krijgen of het lijken te benaderen maar wellicht nooit kunnen zeggen dat we het kennen. Daar is het een mysterie voor. Te groot voor onze geest.

Een diepe buiging voor Dat.

Hans Nijs

Vragen of opmerkingen? Stuur mij gerust een mailtje: fam.nijs@quicknet.nl

 

[1] Swami Krishnananda, The Gospel of the Bhagavad Gita, blz. 3.

Waar gaat de Bhagavad Gita over? (Deel 1)

/in /door

In vervolg op mijn voorgaande blogs zou een logische vraag kunnen zijn: Waar gaat die Bhagavad Gita eigenlijk over? Ik hoop dat u begrijpt dat de gehele omvang, inhoud, diepte, van een werk als de Gita niet in één of twee blogs is samen te vatten. Toch zijn er een paar aanwijzingen om in grote lijnen de inhoud weer te geven. Daar zal ik nu in deze en de volgende blog bij stil staan.

Van oude Indiase geschriften wordt gezegd dat het eerste en het laatste woord de sleutel zijn om het betreffende geschrift te openenen. Het eerste woord van de Bhagavad Gita is dharm het laatste woord mama. Dharm, dharma is een veelomvattend begrip in het Sanskriet, maar in dit verband heeft het de betekenis van ‘dat wat gedaan moet worden’. Vaak wordt dit vertaald als plicht, een woord dat vaak een negatieve gevoelswaarde heeft, maar wat hier zeker niet de bedoeling is. Mama is Sanskriet voor ‘mijn’. De Gita heeft zo betrekking op ‘mijn dharma’.

In het tweede hoofdstuk van de Gita geeft Arjuna, als de dialoog met Krishna net van start is gegaan, aan dat hij niet meer weet wat hij moet doen: ‘Mijn eigen natuur (svabhâva) is verduisterd door zelfmedelijden; ik ben verward en weet niet meer wat mijn plicht (dharma) is. Onderricht mij, bid ik U’ (vers 2.7). Deze constatering en vraag van Arjuna vormen de opening van het onderricht dat Krishna hem, en ons, gaat geven.

Op een gegeven moment ontdekte ik dat Arjuna hier in dit vers in de oorspronkelijke taal, het Sanskriet, de omschrijving ‘svabhâva’ gebruikt. Daarvan kwam ik vervolgens de volgende mooie uitleg tegen: “Svabhâva is een samengesteld woord van de wortel bhû, ‘worden’ en sva, ‘zelf’. Letterlijk dus: ‘zelfwording’. De betekenis ervan is dat elk wezen zijn eigen karakteristieke kenmerk tot uitdrukking brengt; zichzelf wordt. Dit kenmerk komt tot stand door handelen en denken, waardoor leven na leven elk wezen een eigen karakter opbouwt, dat van andere wezens verschillend is.” [1] Toen deze betekenis tot mij begon door te dringen, maakte dit grote indruk op mij.  ‘Zelfwording’ komt voort uit de verbinding met je eigen diepere zelf. Wat dient zich in jou aan, wat leeft in je, wat spreekt je aan, waar liggen je mogelijkheden, je talenten. Die basis vormt voor een groot deel datgene wat jou in dit leven te doen staat.

In mijn eigen jeugd en opvoeding lag het accent op ‘plicht’ in de zin dat er iets van mij gevraagd werd wat ik eigenlijk niet wilde, waar ik de zin niet van inzag en wat misschien niet bij mij paste. ‘Zelfwording’ werd niet aangemoedigd. Dat had flinke gevolgen: een beroepsopleiding die niet bij mij paste, talenten die niet ontwikkeld werden en het onvermogen om een passende relatie te kiezen, met een scheiding als gevolg.

En dan komen we bij een aantal begrippen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn en regelmatig in de Gita terugkeren. Begrippen die alle drie met ‘sva’ beginnen ‘zelf’,  ‘eigen’, ‘mijn’:

  • sva-bhâva zelf-wording
  • sva-dharma dat wat mij / jou te doen staat
  • sva-karma de activiteiten die bij jouw dharma, jouw svadharma passen

Toen ik deze betekenissen in de Gita las, zat ik midden in een ‘wederopbouwproces’ en vormde dit zeker een bijzondere stimulans om met de studie van juist dit werk door te gaan.

Je eigen svabhâva, svadharma en svakarma volgen houdt niet in dat je alleen maar doet wat ‘leuk’ is. Het is doen wat bij je past. Daar zit een nuanceverschil tussen.

Zoals je bij svabhâva, svadharma en svakarma dingen volgt, ten uitvoering brengt, die je als het ware gegeven zijn of worden,  zo geldt dat ook voor situaties waarin je geplaatst wordt.

Om deze rol zo goed mogelijk te vervullen doet Krishna er alles aan ons aanwijzingen te geven om onze manier van kijken zo breed en precies mogelijk te maken. Dat onderricht duurt 18 hoofdstukken lang en 18 hoofdstukken diep. Want, zoals mij ooit werd voorgehouden: de Gita is geen boek wat je uitleest, je leest het. Aan de hand van toetsing en overweging in het dagelijks leven, dienen zich steeds weer nieuwe zaken aan.

Deel 2 van ‘Waar gaat de Bhagavad Gita over’ volgt binnenkort.

Vragen of opmerkingen? Stuur mij gerust een mailtje: fam.nijs@quicknet.nl

[1] De Bhagavad Gîtâ, het boek van Yoga, Stichting I.S.I.S. Den Haag blz. 100. toelichting bij 5.14.

Events

Videostudies ‘De verborgen kennis’ van de Bhagavad Gita

/in , /door

De Bhagavad Gita heeft ons heel veel te bieden. Er worden 18 verschillende ‘yoga’s’ beschreven. Daarnaast zijn er veel verzen die het waard zijn om te overwegen en plekje een te geven in je leven. Maar er is ook kennis in te vinden die ‘verborgen’ is. Deze kennis kan je niet alleen met je verstand benaderen. Ze worden ‘vidya’s’ genoemd. ‘Vidya’ betekent kennis, maar daarnaast is het ook vorm van meditatie. Door deze vorm van meditatie kan je ‘voorbij de woorden en voorbij de vorm’ komen en verbinding maken met de verborgen kennis die in de Bhagavad Gita te vinden is.

In deze videoserie gaan we op zoek naar de ‘verborgen kennis in de Bhagavad Gita’. Daarvoor moeten we de vidya’s vinden en de bijbehorende meditatie vorm leren. Dit is niet moeilijk, maar heeft wel oefening en een beetje hulp nodig.

In deze  videoserie komen de volgende aan de orde:

19 jan Vidya’s: precies zijn en hoe we deze ‘vorm’ van meditatie kunnen leren?
26 jan Wat is nodig om en wat is de  ‘juiste voorbereiding’ om het pad van de vidya’s: te kunnen betreden?
2 febr Vidya’s: in de yoga van kennis
9 febr Vidya’s in de yoga van handeling deel 1
16 febr Vidya’s in de yoga van handeling deel 2
23 febr Vidya’s in de yoga van meditatie
2 maart Vidya’s in de yoga van de liefde (bhakti yoga)

Als je mee wil doen, geef je op en je ontvangt de link voor deze videostudie.

De Stichting Filosofie en Meditatie leeft voornamelijk van donaties. We verzoeken jullie vriendelijk om een donatie over te maken op onze bankrekening NL79 INGB 0000 1917 25 als je meedoet aan deze videostudie.

 

Bhagavad Gita studie (video meeting)

/in /door

Nu de corona epidemie langer aanhoudt zien we dat de onzekerheid, somberheid en frustratie toeneemt. We willen hier graag iets tegenover stellen.

Sinds jaar en dag is er een Indiaas geschrift dat mensen uit Oost en West door moeilijke perioden heeft geloodst, de Bhagavad Gita. Dit kleine geschrift heeft zeer veel te bieden en haalt je iedere keer weer uit de ‘duisternis’ en plaatst je in je ‘licht’.

De Bhagavad Gita kent 18 hoofdstukken. Ieder hoofdstuk is een yoga. Yoga betekent hier een ‘weg om verbinding te maken met je diepste, innerlijke Zelf’.

Omdat we door de corona epidemie niet bij elkaar kunnen komen, willen we voorlopig wekelijks een Zoom meeting houden op dinsdagavond van 20.00-21.00 uur. Het programma is:

– Meditatie van 10 minuten
– Kijken of er vragen of opmerkingen zijn m.b.t. de meditatie
– Een korte studie uit de Bhagavad Gita. Deze verzen spiegelen we vervolgens in de actualiteit van het dagelijks leven.
– Het stellen van vragen en het delen van ervaringen.

Leuk als jullie meedoen. Het zal je zeker helpen om in je kracht te blijven staan.

In deze studie kijken we naar hoofdstuk 9, de yoga van de koninklijke kennis en het koninklijke geheim.  Dit hoofdstuk verbindt de hoofdstukken 7, 8 en 9 met elkaar. Het laat zien (en ervaren) wat het allermooiste, allerbelangrijkste in het leven is en hoe daar verbinding mee te maken. Het is een bijzonder troostrijk hoofdstuk dat je veel kracht en licht geeft. Het tilt je op en helpt je om op een andere manier te leven en werken. Hoe dat gaat? Daar gaat deze videostudie over. Wil je mee doen met deze videostudie?

Geef je op door een mailtje te sturen naar info@filosofieenmeditatie.nl en je ontvangt de link voor de Zoom meeting voor dinsdagavond.

Dit is voorlopig de laatste videolezing in deze cyclus. Hierna begint voor ons het retraiteseizoen. Medio september willen we (bij voldoende belangstelling) de lezingen voortzetten.

Bhagavad Gita studie (video meeting)

/in /door

Nu de corona epidemie langer aanhoudt zien we dat de onzekerheid, somberheid en frustratie toeneemt. We willen hier graag iets tegenover stellen.

Sinds jaar en dag is er een Indiaas geschrift dat mensen uit Oost en West door moeilijke perioden heeft geloodst, de Bhagavad Gita. Dit kleine geschrift heeft zeer veel te bieden en haalt je iedere keer weer uit de ‘duisternis’ en plaatst je in je ‘licht’.

De Bhagavad Gita kent 18 hoofdstukken. Ieder hoofdstuk is een yoga. Yoga betekent hier een ‘weg om verbinding te maken met je diepste, innerlijke Zelf’.

Omdat we door de corona epidemie niet bij elkaar kunnen komen, willen we voorlopig wekelijks een Zoom meeting houden op dinsdagavond van 20.00-21.00 uur. Het programma is:

– Meditatie van 10 minuten
– Kijken of er vragen of opmerkingen zijn m.b.t. de meditatie
– Een korte studie uit de Bhagavad Gita. Deze verzen spiegelen we vervolgens in de actualiteit van het dagelijks leven.
– Het stellen van vragen en het delen van ervaringen.

Leuk als jullie meedoen. Het zal je zeker helpen om in je kracht te blijven staan.

In deze studie kijken we naar hoofdstuk 8, de yoga van het onvergankelijke Brahman.  Dit hoofdstuk gaat dieper in op de meditatie en op dat wat niet aan tijd of plaats gebonden is. We leven in een realiteit die vergankelijk is en zoeken dat wat onvergankelijk is.  Hoe is het mogelijk om contact te maken met het onvergankelijke? Is het mogelijk of is het een illusie? Dit hoofdstuk behandelt ook de voorbereiding op het sterven. Dit heeft niet alleen betrekking op het sterven van het fysieke lichaam, maar ook op het ‘sterven voor het sterven’. Waarom besteedt de Bhagavad Gita zoveel aandacht aan dit onderwerp? Daar gaat deze videostudie over. Wil je mee doen met deze videostudie?

Geef je op door een mailtje te sturen naar info@filosofieenmeditatie.nl en je ontvangt de link voor de Zoom meeting voor dinsdagavond.

Bhagavad Gita studie (video meeting)

/in /door

Nu de corona epidemie langer aanhoudt zien we dat de onzekerheid, somberheid en frustratie toeneemt. We willen hier graag iets tegenover stellen.

Sinds jaar en dag is er een Indiaas geschrift dat mensen uit Oost en West door moeilijke perioden heeft geloodst, de Bhagavad Gita. Dit kleine geschrift heeft zeer veel te bieden en haalt je iedere keer weer uit de ‘duisternis’ en plaatst je in je ‘licht’.

De Bhagavad Gita kent 18 hoofdstukken. Ieder hoofdstuk is een yoga. Yoga betekent hier een ‘weg om verbinding te maken met je diepste, innerlijke Zelf’.

Omdat we door de corona epidemie niet bij elkaar kunnen komen, willen we voorlopig wekelijks een Zoom meeting houden op dinsdagavond van 20.00-21.00 uur. Het programma is:

– Meditatie van 10 minuten
– Kijken of er vragen of opmerkingen zijn m.b.t. de meditatie
– Een korte studie uit de Bhagavad Gita. Deze verzen spiegelen we vervolgens in de actualiteit van het dagelijks leven.
– Het stellen van vragen en het delen van ervaringen.

Leuk als jullie meedoen. Het zal je zeker helpen om in je kracht te blijven staan.

In deze studie kijken we naar hoofdstuk 7, de yoga van kennis en wijsheid.  Met dit hoofdstuk begint het 2e deel van de Bhagavad Gita. Het behandelt een aantal belangrijke en diepe thema’s: het grondpatroon van zowel de microkosmos als de macrokosmos; het begrip purusha wordt geïntroduceerd en het begrip mâyâ, de kosmische illusie. We kunnen ons niet zomaar vrij maken van deze illusie. Het 7e hoofdstuk geeft je een ‘sleutel’ om toch uit deze gebondenheid te komen. Wil je mee doen met deze videostudie?

Geef je op door een mailtje te sturen naar info@filosofieenmeditatie.nl en je ontvangt de link voor de Zoom meeting voor dinsdagavond.

Bhagavad Gita studie (video meeting)

/in /door

Nu de corona epidemie langer aanhoudt zien we dat de onzekerheid, somberheid en frustratie toeneemt. We willen hier graag iets tegenover stellen.

Sinds jaar en dag is er een Indiaas geschrift dat mensen uit Oost en West door moeilijke perioden heeft geloodst, de Bhagavad Gita. Dit kleine geschrift heeft zeer veel te bieden en haalt je iedere keer weer uit de ‘duisternis’ en plaatst je in je ‘licht’.

De Bhagavad Gita kent 18 hoofdstukken. Ieder hoofdstuk is een yoga. Yoga betekent hier een ‘weg om verbinding te maken met je diepste, innerlijke Zelf’.

Omdat we door de corona epidemie niet bij elkaar kunnen komen, willen we voorlopig wekelijks een Zoom meeting houden op dinsdagavond van 20.00-21.00 uur. Het programma is:

– Meditatie van 10 minuten
– Kijken of er vragen of opmerkingen zijn m.b.t. de meditatie
– Een korte studie uit de Bhagavad Gita. Deze verzen spiegelen we vervolgens in de actualiteit van het dagelijks leven.
– Het stellen van vragen en het delen van ervaringen.

Leuk als jullie meedoen. Het zal je zeker helpen om in je kracht te blijven staan.

In deze studie kijken we naar hoofdstuk 6, de yoga van meditatie.  De hoofdstukken 2 t/m 5 gaan over de yoga van kennis en de yoga van handeling. Het is echter niet een aanleren van bepaalde kennis en vaardigheden, maar een manier van leven die van heel diep komt. Het is met recht een manier van leven die ieder aspect van je leven doordringt . Om dit ‘levenskunst’ maken, moet je heel verbinding kunnen maken met dat wat diep in je leeft en zich wil manifesteren. De methode van meditatie en de weg van meditatie helpen om ‘in de wereld te leven en te werken, zonder dat je gebonden en gevangen wordt door dat wat je waarneemt en doet. Hoe je dat kan bereiken, wordt in het 6e hoofdstuk behandeld.

Geef je op door een mailtje te sturen naar info@filosofieenmeditatie.nl en je ontvangt de link voor de Zoom meeting voor dinsdagavond.

Bhagavad Gita studie (video meeting)

/in /door

Nu de corona epidemie langer aanhoudt zien we dat de onzekerheid, somberheid en frustratie toeneemt. We willen hier graag iets tegenover stellen.

Sinds jaar en dag is er een Indiaas geschrift dat mensen uit Oost en West door moeilijke perioden heeft geloodst, de Bhagavad Gita. Dit kleine geschrift heeft zeer veel te bieden en haalt je iedere keer weer uit de ‘duisternis’ en plaatst je in je ‘licht’.

De Bhagavad Gita kent 18 hoofdstukken. Ieder hoofdstuk is een yoga. Yoga betekent hier een ‘weg om verbinding te maken met je diepste, innerlijke Zelf’.

Omdat we door de corona epidemie niet bij elkaar kunnen komen, willen we voorlopig wekelijks een Zoom meeting houden op dinsdagavond van 20.00-21.00 uur. Het programma is:

– Meditatie van 10 minuten
– Kijken of er vragen of opmerkingen zijn m.b.t. de meditatie
– Een korte studie uit de Bhagavad Gita. Deze verzen spiegelen we vervolgens in de actualiteit van het dagelijks leven.
– Het stellen van vragen en het delen van ervaringen.

Leuk als jullie meedoen. Het zal je zeker helpen om in je kracht te blijven staan.

In deze studie kijken we naar hoofdstuk 5, de yoga van het afstand doen van handeling.  Samen met de hoofdstukken 3 en 4 zijn dit misschien wel de meest populaire hoofdstukken. In het derde hoofdstuk hebben we al gezien dat ‘niet-handelen’ niet betekent ‘het niet uitvoeren van een handeling’. Zo simpel is het niet. Het vierde hoofdstuk ging diep in op het mysterie van handelen en niet-handelen. In het vijfde hoofdstuk worden aanwijzingen geven om vanuit vrijheid te handelen en je niet te laten binden door de resultaten die de handelingen voortbrengen. Hoe kan je deze vrijheid bereiken? Hoe zorg je ervoor dat je niet ‘gevangen’ wordt door je eigen handelingen of die van anderen? Daar gaat dit hoofdstuk over.

Geef je op door een mailtje te sturen naar info@filosofieenmeditatie.nl en je ontvangt de link voor de Zoom meeting voor dinsdagavond.

Bhagavad Gita studie (video meeting)

/in /door

Nu de corona epidemie langer aanhoudt zien we dat de onzekerheid, somberheid en frustratie toeneemt. We willen hier graag iets tegenover stellen.

Sinds jaar en dag is er een Indiaas geschrift dat mensen uit Oost en West door moeilijke perioden heeft geloodst, de Bhagavad Gita. Dit kleine geschrift heeft zeer veel te bieden en haalt je iedere keer weer uit de ‘duisternis’ en plaatst je in je ‘licht’.

De Bhagavad Gita kent 18 hoofdstukken. Ieder hoofdstuk is een yoga. Yoga betekent hier een ‘weg om verbinding te maken met je diepste, innerlijke Zelf’.

Omdat we door de corona epidemie niet bij elkaar kunnen komen, willen we voorlopig wekelijks een Zoom meeting houden op dinsdagavond van 20.00-21.00 uur. Het programma is:

– Meditatie van 10 minuten
– Kijken of er vragen of opmerkingen zijn m.b.t. de meditatie
– Een korte studie uit de Bhagavad Gita. Deze verzen spiegelen we vervolgens in de actualiteit van het dagelijks leven.
– Het stellen van vragen en het delen van ervaringen.

Leuk als jullie meedoen. Het zal je zeker helpen om in je kracht te blijven staan.

In deze studie kijken we naar hoofdstuk 4, de yoga van het afstand doen van handeling door kennis.  Samen met de hoofdstukken 3 en 5 zijn dit misschien wel de meest populaire hoofdstukken. In het derde hoofdstuk hebben we al gezien dat ‘niet-handelen’ niet betekent ‘het niet uitvoeren van een handeling’. Zo simpel is het niet. Het vierde hoofdstuk gaat diep in op het mysterie van handelen en niet-handelen. Hier heb je alvast een mantra die we zullen overwegen:

Je moet de aard kennen van handeling, van speciale handeling en van niet-handelen; want zeer diepzinnig is de weg van handeling.
Hij die niet-handelen ziet in handelen en handelen in niet-handelen, is een wijze onder de mensen.
(B.G. IV, 17-18)

Geef je op door een mailtje te sturen naar info@filosofieenmeditatie.nl en je ontvangt de link voor de Zoom meeting voor dinsdagavond.

Bhagavad Gita studie (video meeting)

/in /door

Nu de corona epidemie langer aanhoudt zien we dat de onzekerheid, somberheid en frustratie toeneemt. We willen hier graag iets tegenover stellen.

Sinds jaar en dag is er een Indiaas geschrift dat mensen uit Oost en West door moeilijke perioden heeft geloodst, de Bhagavad Gita. Dit kleine geschrift heeft zeer veel te bieden en haalt je iedere keer weer uit de ‘duisternis’ en plaatst je in je ‘licht’.

De Bhagavad Gita kent 18 hoofdstukken. Ieder hoofdstuk is een yoga. Yoga betekent hier een ‘weg om verbinding te maken met je diepste, innerlijke Zelf’.

Omdat we door de corona epidemie niet bij elkaar kunnen komen, willen we voorlopig wekelijks een Zoom meeting houden op dinsdagavond van 20.00-21.00 uur. Het programma is:

– Meditatie van 10 minuten
– Kijken of er vragen of opmerkingen zijn m.b.t. de meditatie
– Een korte studie uit de Bhagavad Gita. Deze verzen spiegelen we vervolgens in de actualiteit van het dagelijks leven.
– Het stellen van vragen en het delen van ervaringen.

Leuk als jullie meedoen. Het zal je zeker helpen om in je kracht te blijven staan.

In deze studie kijken we naar het derde hoofdstuk. Samen met de hoofdstukken 4 en 5 zijn dit misschien wel de meest populaire hoofdstukken. Het derde hoofdstuk gaat over de ‘yoga van handeling‘. Iedereen verricht handelingen of werk. Maar wanneer wordt dit een yoga? Daar gaat dit hoofdstuk en deze studie over.

Geef je op door een mailtje te sturen naar info@filosofieenmeditatie.nl en je ontvangt de link voor de Zoom meeting voor dinsdagavond.

Bhagavad Gita studie (video meeting)

/in /door

Nu de corona epidemie langer aanhoudt zien we dat de onzekerheid, somberheid en frustratie toeneemt. We willen hier graag iets tegenover stellen.

Sinds jaar en dag is er een Indiaas geschrift dat mensen uit Oost en West door moeilijke perioden heeft geloosd, de Bhagavad Gita. Dit kleine geschrift heeft zeer veel te bieden en haalt je iedere keer weer uit de ‘duisternis’ en plaatst je in je ‘licht’.

De Bhagavad Gita kent 18 hoofdstukken. Ieder hoofdstuk is een yoga. Yoga betekent hier een ‘weg om verbinding te maken met je diepste, innerlijke Zelf’.

Omdat we door de corona epidemie niet bij elkaar kunnen komen, willen we voorlopig wekelijks een Zoom meeting houden op dinsdagavond van 20.00-21.00 uur. Het programma is:

– Meditatie van 10 minuten
– Kijken of er vragen of opmerkingen zijn m.b.t. de meditatie
– Een korte studie uit de Bhagavad Gita. Deze verzen spiegelen we vervolgens in de actualiteit van het dagelijks leven.
– Het stellen van vragen en het delen van ervaringen.

Leuk als jullie meedoen. Het zal je zeker helpen om in je kracht te blijven staan.

In deze studie kijken we nogmaals naar het tweede hoofdstuk. De Bhagavad Gita heeft een hele grote rol gespeeld in het leven van Gandhi. In de vele moeilijke tijden die Gandhi heeft meegemaakt, was de Bhagavad Gita steeds weer een troost en bron van inspiratie. We gaan deze studie kijken naar de verzen uit het tweede hoofdstuk die een bijzondere rol in het leven van Gandhi hebben gespeeld.

Geef je op door een mailtje te sturen naar info@filosofieenmeditatie.nl en je ontvangt de link voor de Zoom meeting voor dinsdagavond.

Bhagavad Gita studie (video meeting)

/in /door

Nu de corona epidemie langer aanhoudt zien we dat de onzekerheid, somberheid en frustratie toeneemt. We willen hier graag iets tegenover stellen.

Sinds jaar en dag is er een Indiaas geschrift dat mensen uit Oost en West door moeilijke perioden heeft geloosd, de Bhagavad Gita. Dit kleine geschrift heeft zeer veel te bieden en haalt je iedere keer weer uit de ‘duisternis’ en plaatst je in je ‘licht’.

De Bhagavad Gita kent 18 hoofdstukken. Ieder hoofdstuk is een yoga. Yoga betekent hier een ‘weg om verbinding te maken met je diepste, innerlijke Zelf’.

Omdat we door de corona epidemie niet bij elkaar kunnen komen, willen we voorlopig wekelijks een Zoom meeting houden op dinsdagavond van 20.00-21.00 uur. Het programma is:

– Meditatie van 10 minuten
– Kijken of er vragen of opmerkingen zijn m.b.t. de meditatie
– Een korte studie uit de Bhagavad Gita. Deze verzen spiegelen we vervolgens in de actualiteit van het dagelijks leven.
– Het stellen van vragen en het delen van ervaringen.

Leuk als jullie meedoen. Het zal je zeker helpen om in je kracht te blijven staan.

In deze studie kijken we naar het tweede hoofdstuk. Het is een groot en complex hoofdstuk. Allereerst zal de opbouw van het hoofdstuk besproken worden en daarna gaan we diep in op de verzen die de componist Beethoven troost en inspiratie hebben geven. Beethoven had geen gemakkelijk leven: zijn vroeg optredende doofheid, hij had vaak financiële problemen en zijn liefdesleven was alles behalve gelukkig. Wat is de magie van de Bhagavad Gita dat het zo veel mensen steun en richting in hun leven heeft gegeven?

Geef je op door een mailtje te sturen naar info@filosofieenmeditatie.nl en je ontvangt de link voor de Zoom meeting voor dinsdagavond.

Portfolio Items