Filosofie: leer zelf na te denken

/in , /door

Als we naar het nieuws kijken, leren we in ieder geval één ding: heel veel mensen (en mogelijk steeds meer mensen) kunnen niet zelf nadenken en lopen achter allerlei ideeën en meningen aan, zonder te onderzoeken of deze ideeën en meningen kloppen. We zien het met corona: de wildste complottheorieën doen de ronde en duizenden lopen er als kippen zonder kop achter aan. ‘Er wordt gezegd’, ‘het is beschreven’, ‘hij of zij heeft er een boek over beschreven’, ‘hij of zij heeft veel volgers op sociale media’ en dergelijke argumenten meer, zijn voldoende om je eigen onderscheidingsvermogen uit te schakelen. We praten elkaar na, roepen maar wat, proberen elkaar bang te maken en op te hitsen en als dat lukt: dan hebben we dus gelijk. Dit geldt niet alleen voor de coronacrisis, maar ook voor heel veel andere kwesties: milieu, vluchtelingen, schulden etc., maar ook markteers kunnen ons heel gemakkelijk beïnvloeden.

Filosofie: de kunst van het zelf kunnen nadenken

Hoe anders is dit dan waar de filosofie voor staat. Filosofie staat voor zelf leren nadenken. Een aantal jaren geleden kwam er iemand naar onze filosofiecursus. Ik stelde haar een vraag die ik heel vaak mensen stel: ‘waarom ben je gekomen en waarom wil je meedoen aan deze cursus’? Zij antwoordde: ‘ik ben al in de vijftig, maar heb nog steeds het gevoel dat ik niet zelf kan nadenken. Allerlei mensen in mijn omgeving, op mijn werk en in het nieuws ‘denken’ voor mij. Ik wil nu zelf leren nadenken’. Dit antwoord trof mij diep en ik moet er nog vaak aan denken.
.
Wat hebben de oude filosofieën met elkaar gemeen?
De oude filosofieën uit Oost en West hebben aan aantal zaken met elkaar gemeen. Allereerst leert de filosofie dat je niet een geïsoleerd wezen bent. Je leeft in een sociale en historische context. Je bent verbonden met de gehele schepping en je bent er een onderdeel van. Als ‘een deel van het geheel ziek is, is het geheel ziek’. Alles is met alles verbonden. Deze onderlinge verbondenheid wordt beheerst door een aantal ‘wetten’ of ‘principes’. We noemen ze vaak ‘universele wetten of principes’.
De filosofie leert je ook hoe mooi de schepping is en hoe delicaat het onderlinge evenwicht is tussen de verschillende wezens is en hoe sterk, maar ook hoe kwetsbaar de aarde is. De mens heeft in de schepping een speciale plaats: de mens is geen dom of zondig wezen, maar een sociaal, creatief, onderzoekend en lerend wezen.
.

De kern van de filosofie: het ‘filosofisch onderzoek’

Centraal in de oude filosofieën staat het ‘filosofisch onderzoek’. Het is niet een louter verstandelijk onderzoek, het is een onderzoek dat met ‘hoofd en hart’ gedaan moet worden. Het moet niet plaatsvinden vanuit een houding van wantrouwen of scepsis, maar vanuit een gevoel van onderlinge verbondenheid, vanuit respect en vanuit kennis, maar belangrijk is dat je zelf onderzoekt wat de waarde is in de context waarin je leeft. Er is niet één juist antwoord; de antwoorden passen zich aan aan de situatie.
.

Filosofie en psychologie

Filosofie en psychologie hebben veel met elkaar gemeen. In de oude tijden vormden filosofie, psychologie en religie één geheel. In onze cultuur is deze eenheid al heel lang geleden verbroken. Een belangrijk verschil tussen filosofie en psychologie in onze maatschappij is dat je je wendt tot de psychologie als er iets met je ‘aan de hand’ is, als er bepaalde klachten zijn, terwijl de filosofie juist uitgaat van het ‘gezonde deel’ van de mens. Zelden gaat iemand naar de psycholoog als hij zich prima voelt. Er moet iets ‘niet goed’ gaan voordat je naar de psycholoog gaat. In de filosofie wordt vaak gebruik gemaakt van de kennis uit de psychologie. Het doel is in de filosofie echter niet primair om iemand van iets te genezen of te veranderen, maar juist om iemand ‘op eigen benen te laten staan’, om ‘zelf kunnen nadenken en zelf beslissingen te kunnen nemen in het leven’. Het zet je aan om te onderzoeken, zelf ervaringen op te doen, maar wel vanuit een verbondenheid met een groter geheel.
.

Het belang van filosofie

Nog steeds kunnen heel veel mensen niet zelfstandig nadenken. Zij worden bespeeld door handige mensen, media, maar ook door marketeers die mensen verleiden om beslissingen te nemen die misschien helemaal niet verstandig zijn. Tijd dus om de filosofie wat meer naar voren te schuiven. Niet alleen voor volwassenen, maar juist ook voor jonge mensen. De boodschap van de filosofie is al eeuwen dezelfde: je bent een sociaal, creatief en lerend wezen. Neem je eigen verantwoordelijkheid en blijf onderzoeken.

.

Wil je reageren? Stuur een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl

Een belangrijke meditatievorm die veel mensen niet kennen

/in , /door

Deze blog is een goede introductie voor de videolezingen ‘Vidya’s in de Bhagavad Gita’ die dinsdag 19 januari van start gaat.

Meditatie

De populariteit van meditatie neemt sterk toe en dat is belangrijk, zeker in een tijd met zoveel spanning en onzekerheden. Er zijn vele vormen van meditatie en ze hebben een gemeenschappelijke ‘stam’, maar ze hebben ook hun eigen, specifieke kenmerken.

Helaas hebben wij in onze taal maar één of enkele woorden voor ‘meditatie’: natuurlijk het begrip meditatie, maar soms wordt ook ‘reflectie’ en ‘contemplatie’ gebruikt. In de Indiase traditie zijn er veel woorden die in hun hoofdbetekenis of bijbetekenis naar meditatie verwijzen. Hierbij enkele voorbeelden:

Dhyana: meditatie.
Nididhyâsana: diepe meditatie die volgt op niet aflatende, diepe reflectie.
Yoga (éénwording) heeft als bijbetekenis ‘meditatie’ evenals dharma (wet, plicht), vijnana (doorleefde kennis) en tapas (versterving, sterke discipline). Ook stotra (het zingen van mantra’s) en japa (het stil herhalen van mantra’s) worden gebruikt om meditatie aan te duiden.

Vidya- meditatie

Waar ik nu speciale aandacht voor wil vragen, is voor de ‘vidya’-vorm van meditatie. Vidya betekent meestal ‘kennis’ of ‘wetenschap’, maar het is ook een bijzondere vorm van meditatie. Deze  vorm wordt veel gebruikt om bepaalde Indiase geschriften te bestuderen, zoals de Upanishads en de Yoga Vasishtha, maar ook heel goed werkt bij het bestuderen van bepaalde boeddhistische sutra’s zoals de Hart sutra en Diamant sutra en bij werken zoals Sri Aurobindo’s Savitri en de gedichten van Johan Andreas dèr Mouw en Friedrich Rückert en vele anderen.

Hoe werkt vidya-meditatie?

Deze vorm van meditatie bestaat uit het ‘overwegen van’ of continu ‘reflecteren op’ een fenomeen of concept om vervolgens tot totale stilte (leegte) te komen en dan het fenomeen of de woorden te overstijgen. Deze vorm van meditatie doet recht aan de uitspraak: ‘sutra’s kan je niet met inkt op papier schrijven’ of zoals de componist Claude Debussy het zei: ‘muziek vind je tussen de noten’. Niet de noten zijn de muziek; de muziek ligt ‘achter’ of ‘voorbij’ de noten. Om met deze realiteit verbinding te maken (of beter nog: er mee te versmelten) is de vidya-meditatie bijzonder geschikt.

Vidya-meditatie is nauw verbonden met upâsanâ. Upâsanâ betekent: ‘aanbidding, dicht zitten bij’. Het is ook een vorm van meditatie. ‘Dicht zitten’ bij wat? Bij het hoogste Ideaal, de Geliefde, de Godheid etc. Het verschil tussen upâsanâ en vidya is dat upâsanâ primair de fysieke vorm gebruikt in de meditatie en vidya de realiteit achter of voorbij de vorm neemt voor de meditatie. Het zijn echter broertjes of zusjes van elkaar.

Vidya brengt hoofd en hart samen

Wonderlijk is dat vidya op het eerste gezicht een cognitieve, verstandelijke vorm van meditatie lijkt, maar als je hem beoefent is het een hele devote vorm. Je kunt zeggen dat vidya ‘hoofd en hart’ bij elkaar brengt. Het is voor onze eigen ontwikkeling en voor de ontwikkeling van onze maatschappij van het grootste belang dat wij ‘hoofd en hart’ als een eenheid gaan ervaren. Vandaar dat ik denk dat het een groot hulpmiddel is als wij deze vorm van meditatie beter gaan verstaan. Het zal ons en de wereld waarin we leven zeker helpen.

Als je meer wil weten over deze vorm van meditatie, kan je meedoen met een korte serie videostudies die gegeven worden over ‘de verborgen kennis in de Bhagavad Gita’ die vanaf dinsdag 19 januari van 20.00-21.30 uur wordt gegeven. Klik hier voor meer informatie.

Wil je reageren: stuur een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl

Wat vieren we met Kerstmis?

/in , /door

In deze blog wil ik stilstaan bij het vieren van het Kerstfeest en de link die daarbij voor mij bestaat met het werk van de SFM. Dit is voor mij niet zomaar een link. Ik zal proberen uit te leggen waarom niet.

In de studies binnen de SFM bestuderen we onder meer het wordingsproces van de mens. Daarbij wordt geschetst dat dit proces er in eerste instantie een is van uiterste verfijning naar een steeds verdere verdichting. Verdichting van bewustzijn, van trilling, van substantie.

Toch kan de mens niet leven in deze steeds verdergaande verdichting en ontstaat er een heel diepe wens, een wens die steeds sterker wordt, namelijk de wens om terug te keren naar die oorspronkelijke verfijning. Naar wat we proberen te duiden met woorden als ‘de bron’, ‘het Absolute’, ‘het goddelijke’, ‘het innerlijk licht’, en nog veel meer. Ik bedacht me dat we dit misschien wel met Kerst vieren.

Met Kerst vieren we de geboorte van het kindje Jesus. Geboorte. Bij het vertalen uit het Engels, iets wat ik regelmatig gedaan heb, kwam ik soms het woordje “born” tegen. Ik verbaasde me dan over het palet van keuzemogelijkheden dat zich aandiende om als vertaling te gebruiken: geboren, voorbestemd, in de wieg gelegd, van nature, ontsproten, voorgekomen. De geboorte van een kindje is een mysterie, de belichaming van een wonder. Soms ‘met een rugzakje’, meer ‘werk in uitvoering’ dan dat het al is zoals het bedoeld was. Van het kindje Jezus wordt wel gezegd dat het ‘onbevlekt’ op aarde kwam. Ik denk dat daarmee bedoeld wordt ‘zonder dat er een vlekje aan zat’,  ‘zuiver’, ‘gaaf’, zonder dat er nog iets aan ‘op te poetsen’ viel. Zo zuiver en gaaf dat het de wereld, de aarde met zijn schijnsel iets te bieden had. Alles te bieden had: Licht.

Mehdi schetst wel eens het beeld van een kind dat bij de geboorte op aarde een soort van dooierzakje met licht mee krijgt. Daar kan het een tijdje op teren. Maar dan, geleidelijk aan raakt het voorraadje licht op, terwijl er nog geen oplaadpunt gevonden is. Dan wordt het langzaam donkerder. En in mijn eigen woorden: er doet zich een duisternis voor die ij sommigen getuigt van een verlangen naar licht, een verlangen dat geen genoegen neemt met surrogaat, met afleiding, verdoving, zinloos gepraat, zinloos geleer. Dat getuigt van een op zoek zijn naar een ziel, bezieling, een passie. Naar dat waar je ’s nachts voor wakker gemaakt kan worden. Dat wat wij onze kinderen zouden kunnen voorhouden ‘opdat zij hoopvol uitzien naar de dag van morgen’.

Deze gevoeligheid, dit zoeken, zijn mijn inziens de kenmerken van een besef dat uitkijkt naar zuiverheid, de gaafheid van als het ware de geboorte van een zuiverheid, licht, een stralend kindje als het ware.

Er was eens een man die een tijdje de Sivananda-ashram in Rishikesh, India bezocht had. Toen het tijd werd dat hij naar huis moest gaan, was hij somber gestemd. Sivananda vroeg hem wat er aan de hand was. “Ik ben bang”, zei hij “dat ik daar geen leermeester, zal kunnen vinden”. Sivananda glimlachte echter. “Wees een goede leerling” zij hij geruststellend, “en de leermeester zal zeker komen.”

Dat is in mijn ogen Kerstmis. Stil staan bij een oprecht verlangen naar licht. Laten we hier allemaal die van binnen naar licht, het Licht met een hoofdletter, verlangen, bij stil staan. Dit verlangen koesteren en leven in blazen. Opdat het geboren zal worden.

Dat is waar Kerstmis lijkt mij voor bedoeld is en waarbij de geboorte, de manifestatie van dat licht, verpersoonlijkt wordt door het kindje Jezus.

Het kindje Jezus, ik zou willen zeggen ‘het al-kindje’. Want ‘kindje Jezus’ verkleint het misschien wel tot iets wat van de Christenen is. Maar het sluit alles en iedereen in zich.

En wat is voor mij de relatie hiermee met de SFM? Laten we nog even kijken naar het logo van de SFM. Het logo staat voor een Indiase uitdrukking, die bekend is als Arundhati-Darshana-Nyaya.

Arundhati is een kleine ster. Het verhaal gaat dat het aanschouwen van deze ster geluk brengt. Deze ster is moeilijk te zien en moeilijk aan te wijzen, omdat er zoveel sterren aan de hemel staan. Door te wijzen naar een boom, naar zijn takken, naar kleine takken en uiteindelijk naar zijn twijgjes kan je de ster aanwijzen. Veel tijd en zorg wordt besteed om de boom te beschrijven, terwijl je een ster wilt aanwijzen. Er is geen relatie tussen de ster en de boom; toch helpt de bestudering van de boom om de ster te vinden …

Hetzelfde geldt voor het filosofisch onderzoek. Veel aandacht en energie wordt geschonken aan dat wat je niet bent, om uiteindelijk de vraag te kunnen beantwoorden: “Wie ben ik?” Was het niet de ster van Bethlehem die de uiteindelijk naar het kindje Jezus wees?

Mehdi noemt regelmatig het drama van de mens. De mens is iets verloren. Het drama wordt nog heftiger omdat de mens ook nog eens vergeten is wat hij verloren is. Is dat dat Licht? Vertalen we dat met Kerst niet naar het met elkaar fijn willen hebben, vrede ervaren, geluk ervaren, een ander begrijpen, met licht, heel veel lichtjes. ‘Thuis’ willen komen?

Dit is in mijn ogen ook het ‘centerpoint’, het brandpunt van elke bijeenkomst en elke retraite die wij organiseren of faciliteren. Het is mensenwerk, binnen menselijke grenzen en mogelijkheden, met elkaar en voor elkaar. Maar mèt deze focus voor ogen. Laten we elkaar herinneren aan het Licht, elkaar naar dit Licht wijzen. Juist in deze tijd. Dat is niet het Lichtfeest van alleen de Bijbel, maar ook dat van de Bhagavad Gita, de Koran, Aurobindo’s Savitri en nog veel meer. Dat is het Licht der lichten.

Ik wens u allen een Gezegende Kerst, iedere dag van het komend jaar.

Reacties op deze blog zijn welkom. U kunt mij een mailtje sturen: hans8nijs@gmail.com

De innerlijke houding

/in , /door

In mijn vorige blog, ‘De eenheid van maat voor de mens is een dag’, maakte ik bij enkele oefeningen de opmerking ‘pas op: ga niet voor het resultaat, maar voor de intentie die in de dag wordt meegenomen’. Daar kreeg ik een paar reacties op. ‘Een mens doet iets toch om iets te bereiken?’, ‘Je wilt toch een goed resultaat, dat is toch de vrucht? Dat laat je toch niet onverschillig?’ Daar wil ik in deze blog graag op reageren.

In mijn vorige blog zijn de oefeningen bedoeld om ons bewust te worden van een bepaalde houding. Om ons bewust te worden van ons eigen gedrag,  gewoon zoals het gaat, zonder daar een oordeel van ‘goed’ of ‘niet goed’, ‘mooi’ of ‘niet mooi’, aan te verbinden. Dat, er geen oordeel aan te verbinden, is al een oefening op zich. Alleen het toekijken hierop, heeft, zo heb ik gemerkt, al haast vanzelf een positieve uitwerking.

In de Bhagavad Gita wordt met enige regelmaat aangegeven dat men zich niet moet hechten aan handelingen en dan ook nog eens niet aan het resultaat, de ‘vruchten van handeling’.

Laten we eerst stil staan bij het loslaten van de gehechtheid aan handelingen zelf.

We willen allemaal vrije mensen zijn, toch? Maar zitten soms zo gevangen in het web van vele gewoonten en de druk van van alles en nog wat te  moeten. Of misschien handelen we soms niet omdat het nodig is, maar omdat we niet anders kunnen. Het grootste deel van de dag is voor de meesten van ons, en ik ben daar zeker geen uitzondering op, opgebouwd uit gewoonten, die we ons gedurende een lange periode hebben eigengemaakt. Dat kunnen goede gewoonten zijn, maar ook minder goede. Eigenlijk zegt de de Bhagavad Gita in mijn ogen dan ook: ga eens in de gaten krijgen hoe je daar in zit.  Doe je iets automatisch of vanuit iets wat ik ‘een innerlijke instemming’ zou noemen. Het laatste zal meer kleur en energie aan de handeling geven.

Ook het tijdens de handeling bezig zijn met het resultaat, in plaats van de handeling zelf, kan een dergelijke uitwerking hebben. Er kan dan een soort verkramping optreden die de kleur en energie doet vervagen. Het kan de aandacht vernauwen en veel meer energie vragen dan feitelijk nodig is.

Om deze kleur en energie optimaal te bewaren, is een verbinding met onze intentie, onze innerlijke bron nodig. Een verbinding waarvan het mooi is als die in de handeling doorklinkt. Een hulpmiddel daarbij is tijdens ons doen en laten zo af en toe stil te staan bij onze innerlijke houding, ons die te herinneren. Dat kan door voordat we de dag, of de handeling beginnen, even tijd te maken voor dat van waaruit we op weg gaan door middel van een stil moment, meditatie, mooie tekst, een mantra. En dat ‘mee te nemen in de dag, in de handeling’.

‘Ja, maar het is zo weer weg’, dacht ik zelf toen ik hiermee begon. Dat mag zo in eerste instantie lijken, maar gaandeweg merkte ik dat korte pauzes om me te herinneren, na wat oefening, haast vanzelf een uitwerking hebben. En dan ook nog het resultaat ten goede komen.

Graag vertel ik u daar nog veel  meer over tijdens de bijeenkomst over Karma Yoga op 28 november a.s. Er is dan ook gelegenheid vragen te stellen en ervaringen uit te wisselen. Vanwege de corona-maatregelen is de bijeenkomst omgezet naar een zoom-meeting van één uur, van 10 – 11 uur. Voor mij de eerste keer om dit zo te doen, maar zal er, met hopelijk een minimale gehechtheid aan het resultaat 😉, alles aan doen er wat moois van te maken.

Reacties op deze blog zijn welkom. U kunt mij een mailtje sturen: hans8nijs@gmail.com.

Aanmelden voor de bijeenkomst op 28 november kan ook via dit e-mailadres, of via de agenda op onze website: Video meeting Karma Yoga

Het transformerend vuur van de keuken

/in , , /door

‘Alleen het fysieke deel van het voedsel toont zich, het spirituele deel blijft verborgen’

(Rumi)

Steeds meer mensen zijn bezig met bewuster eten. Op zich een mooie ontwikkeling. Er is een toenemende belangstelling voor natuurlijke voeding.  ‘Bio-producten’, vegetarisch en veganistisch voedsel: het zijn normale begrippen geworden. Ook zijn we ons meer bewust van toegevoegde smaakstoffen, conserveringsmiddelen en de hoeveelheid zout en suiker etc. Een prima ontwikkeling, maar het verhaal is hiermee niet af.

Waar m.i. meer aandacht voor mag zijn, is de ‘innerlijke houding’ waarmee het voedsel bereid wordt. De innerlijke houding, de bhavana, wordt gezien als één van de belangrijkste onderdelen van een handeling. De innerlijke houding waarmee de handeling wordt verricht, bepaalt of een handeling ‘mooi’, ‘fijn’ of liefdevol is.

Hier een paar woorden ter overweging die jaren geleden door Swami Shantananda Saraswati zijn gesproken:

Wij dienen een handeling niet te beoordelen naar de grootheid en de omvang daarvan of naar de mate van doeltreffendheid in het verrichten daarvan, maar naar de geest, het motief, de emotie, de bhâvanâ daarachter. Die moet zuiver zijn…….
De nadruk moet dus niet zozeer gelegd worden op het niveau van vakmanschap of doeltreffendheid, maar op de bhâvanâ.

Stel je voor dat je prachtige en gezonde ingrediënten hebt gekocht om een maaltijd te maken, maar je hebt geen zin en tijd om te koken. Als er geen aandacht is, geen liefde, dan blijf je steken op het fysieke, mechanische niveau van ‘voedsel bereiden’. Als je jezelf afvraagt hoe yoga, meditatie en spirituele oefeningen in het algemeen werken, dan zal je ontdekken dat ‘zuivere, liefdevolle aandacht’ een transformerend vermogen heeft. Het is een mooie uitspraak: ‘zuivere, liefdevolle aandacht transformeert iedere handeling tot een spirituele handeling’ en dit geldt zeker voor het koken. Zuivere, liefdevolle aandacht, transformeert het fysieke voedsel tot spiritueel voedsel. Ik denk dat iedereen wel eens het verschil heeft kunnen ervaren tussen een maaltijd die met tegenzin of boosheid is gemaakt en een maaltijd die liefdevol bereid is.

Tegenzin, onvoldoende tijd hebben en nemen om de maaltijd te maken, heeft een groot effect op de mensen die het eten. Als we kijken hoe dit werkt in onze retraitecentra waar jaarlijks veel mensen en die de maaltijden erg waarderen, komen, dan komt dat niet zozeer door de bijzondere ingrediënten of de bijzondere kookkunst van degenen die de maaltijd maken (hoewel die best goed is), maar voornamelijk door de liefde, aandacht en de tijd die genomen wordt om de maaltijd te maken.

Als je voedsel tot spiritueel voedsel wil transformeren, zal je tijd moeten vrij maken, liefde moeten voelen en zuivere aandacht moeten hebben voor de producten, het recept, het keukengerei en de uiteindelijke maaltijd. Dat maakt het verschil. Een kleine oefening kan hierbij misschien helpen: neem, als je gaat koken ook even tijd om de ingrediënten te bekijken en te voelen. Er gaat al zoveel schoonheid van de ingrediënten uit. Meestal beginnen we meteen met snijden, wassen en koken, zonder dat we werkelijk even contact hebben gemaakt met de verschillende producten. Producten die ons door de aarde zijn gegeven en die getransformeerd worden tot gezond voedsel waardoor wij in staat zijn en blijven om ons werk en onze taak in het leven uit te voeren. Daar mag best wat meer aandacht en liefde voor zijn.

Aandacht voor de kwaliteit van het voedsel is belangrijk, maar zuivere en liefdevolle aandacht transformeert zelfs de meest eenvoudige maaltijd tot spiritueel voedsel. Kook met liefde en aandacht, neem de tijd voor dit prachtige proces en ervaar de uitwerking bij jezelf en bij de mensen waarvoor je de maaltijd gemaakt hebt.

Wil je reageren? Stuur dan een mailtje naar: info@filosofieenmeditatie.nl

 

Nieuwbouw en verbouw van het retraitecentrum in Brognon fase 1 van start.

/in , /door

Dit jaar is nog duidelijker geworden hoe belangrijk de retraites zijn. We hebben alles geëvalueerd en besloten om Brognon behoorlijk uit te breiden. Recent hebben we de opdracht gegeven om 5 extra slaapkamers met eigen badkamer te realiseren in het nachtverblijf. We hopen dat ze in mei 2021, voordat ons retraiteseizoen weer gaat beginnen, klaar zijn.

Het is een behoorlijke operatie waarbij ook de mooie meditatieruimte plaats moet maken voor 3 van de 5 slaapkamers. Het is niet gemakkelijk om van de meditatieruimte afscheid te nemen, maar er komt een nieuwe! In fase 2 van de verbouw/nieuwbouw komt er een nieuw meditatiepaviljoen dat gebouwd gaat worden naast de yogazaal. De tekeningen worden nu gemaakt en hopelijk kan het aanvragen van een bouwvergunning nog dit jaar plaats vinden.  Zodra er meer duidelijkheid is over de kosten, gaat de aanbesteding lopen.

Behalve het meditatiepaviljoen zal er ook een nieuwe parkeerplaats komen. De huidige is vaak te klein en de auto’s staan te dicht op het nachtverblijf. Verschillende opties voor de nieuwe parkeerplaats worden nu uitgewerkt en binnenkort besluiten we waar de nieuwe parkeerplaats zal komen. Gelukkig hoeven we in Frankrijk geen vergunning voor de nieuwe parkeerplaats aan te vragen.

Het zal duidelijk zijn dat de kosten die met alle verbouw en nieuwbouw gemoeid gaan, behoorlijk zijn. Dat heeft ertoe geleid dat wij (met veel pijn in ons hart) hebben besloten om ons studiecentrum ‘de Koningslaan 6’ in Amstelveen te verkopen. Een zware beslissing die niet lichtvaardig is genomen, maar noodzakelijk is om het retraitecentrum in Brognon uit te breiden.

We houden jullie natuurlijk, in woord en beeld, op de hoogte van de ontwikkelingen.

Hebben jullie vragen of opmerkingen? Stuur mij een mailtje, ik ontvang ze graag. info@filosofieenmeditatie.nl

 

 

 

25 jaar Stichting Filosofie en Meditatie: waar staan we en waar gaan we heen?

/in /door

De SFM bestaat dit jaar 25 jaar. Ons 5e lustrum. Het was de bedoeling om dit uitgebreid te vieren. Frédéric Voorn heeft op teksten van Sri Aurobino’s Savitri pianomuziek gecomponeerd. Samen met de gesproken tekst (door Jaqueline Elemans) is hier een prachtige CD van gemaakt.

Het was de bedoeling om een feestelijk concert te organiseren waar de tekst en muziek gesproken en gespeeld zouden worden. Echter, de corona-epidemie heeft hier vooralsnog een stokje voor gestoken. Natuurlijk gaan wij ons 5e lustrum zeker vieren als de omstandigheden het weer toelaten. Vooralsnog moeten we geduld hebben.

De Filosofie

Toch is het goed om alvast even terug te blikken op de 25 jaar dat we bestaan en meteen vooruit te kijken naar wat de toekomst voor ons in petto heeft. De kernactiviteiten van de SFM zijn al die jaren hetzelfde gebleven: de Filosofie van de Eenheid, de Meditatie en de Retraites.

De Filosofie van de Eenheid is voor ons erg belangrijk. Het is het resultaat van een lange zoektocht naar het gemeenschappelijke in de grote filosofische en religieuze systemen.

Wat verbindt het Christendom, het Soefisme, de Boeddhistische filosofie en de Indiase Vedanta en Yoga met elkaar en wat hebben wij, als moderne mensen aan deze eeuwenoude kennis? De diepste wensen van de mens zijn van alle tijden en plaatsen en zijn ook nu nog springlevend: we willen allemaal gelukkig en gezond zijn, we willen leven in een veilige wereld, zonder geweld en angst, we willen een goede opvoeding voor onze kinderen, we willen de vrijheid hebben onszelf te kunnen ontplooien en onze diepste ambities en wensen vorm te kunnen geven.

Deze en andere wensen leven bij mensen uit het verleden, het heden en gelden ook voor de generaties na ons. De oude filosofische kennis, toont ons tijdloze wegen en mogelijkheden om ze te vervullen.

Het spreekt vanzelf dat waarden zoals geweldloosheid, in harmonie leven met mensen en met de natuur als geheel, niet meer nemen dan nodig is en zorg hebben voor anderen die onder moeilijke omstandigheden leven, hiervoor essentieel zijn. Deze waarden staan op gespannen voet met de waarden die nu in de wereld gangbaar zijn: ‘hebzucht is goed’, ‘ik eerst’, onderdrukking en onvrijheid.

Het wordt ook steeds duidelijker dat de wereld niet in staat is om de problemen op te lossen. De economische ongelijkheid neemt alleen maar toe, de milieuproblemen en ook de problematiek rond ouderenzorg en gezondheidszorg lijken onoplosbaar. De tijd is rijp om de filosofie te hulp te roepen.

Het is wonderlijk om te zien hoe de afgelopen 25 jaar er verschillend werd gedacht over het werk dat wij doen: in 1995 waren we een ‘vreemde’ club die naar ‘vreemde filosofieën’ keek en vage dingen deed, zoals meditatie. Vervolgens werden we gezien als ‘new age’, iets dat zich kenmerkte als ‘zweverig’ en vaag. Daarna werd we steeds serieuzer genomen. Het was mooi en belangrijk, maar dan wel voor die mensen die er tijd voor hadden. Het was een soort luxe product.

En nu? Nu zien steeds meer mensen dat de filosofie essentieel en waardevol is om te komen tot een ‘nieuwe’ manier van denken en leven en dat de uitdagingen waar we ons voor geplaatst zien niet kunnen worden opgelost met de manier van het denken en leven zoals we dat op school en van huis uit geleerd hebben. Er moet echt iets nieuws komen.

De filosofische wetten en principes zijn door de eeuwen heen hetzelfde gebleven en hebben velen geholpen. Wij gaan door met het beschikbaar maken van deze kennis voor iedereen die op een andere, nieuwe manier wil denken en leven.

 

De Meditatie

De ontwikkeling van de meditatie en hoe er de afgelopen 25 jaar naar gekeken is, volgt min of meer hetzelfde patroon als dat van de filosofie. Eerst was het iets vreemds en velen stonden er zelfs vijandig tegenover. Daarna werd het gezien als iets om te ‘ontsnappen aan de werkelijkheid’ en je terug te trekken in je ‘eigen wereld’. Nu wordt het steeds duidelijker dat het waardevol is om in de hectische, stressvolle maatschappij te overleven zonder burn-out te raken.

De toekomst zal ons leren dat er nog veel meer domeinen zijn waar de meditatie van groot belang is, zoals het leren ‘verteren van stenen’ (het oplossen van diep verdriet en pijn dat je met je meedraagt en voor je gevoel niet meer kan worden opgelost), het leren om ‘vragen heel te laten’ en de kunst van het ‘niet aanraken’. En er is nog meer. Zeker in combinatie met de filosofie zal de meditatie je meer en meer gevoelig maken voor de fijne energie van inspiratie en intuïtie en je tonen waartoe je allemaal in staat bent.

De Retraites

Tot slot de retraites: ook hier is men heel anders naar gaan kijken. Eerst was het een soort ‘weglopen van je verantwoordelijkheden’, daarna werd het een ‘luxeproduct’ om even bij te tanken en nu is het steeds meer een essentieel hulpmiddel om contact te maken met jezelf en te ontdekken hoe je je leven ten volle kan leven.

Steeds meer mensen ontdekken dat ze voor een deel aan het ‘overleven’ zijn en dat ze voornamelijk hun leven aan het ‘managen’ zijn, maar aan ‘echt’ leven en contact maken met hun diepste wensen en ambities maar weinig toekomen. Dat is jammer en niet nodig. Retraites zijn bijzonder geschikt om je te tonen hoe je je leven echt kan leven, in harmonie met je omgeving en met de natuur. Je zal zien dat retraites de komende jaren alleen maar belangrijker zullen worden.

Kortom: 25 jaar SFM. De ‘magische’ combinatie van Filosofie, Meditatie en Retraites heeft zijn waarde al bewezen, maar zal de komende jaren alleen maar belangrijker worden. We willen ons 5e lustrum graag vieren, maar we moeten nog even geduld hebben. Nog belangrijker dan het vieren van ons lustrum, is dat het werk dat wij doen nuttig en essentieel blijft voor mensen om in balans te komen en te blijven in tijden dat wij ons geplaatst zien voor grote uitdagingen. Wij gaan door en zullen helpen waar wij kunnen.

Mehdi Jiwa, voorzitter SFM

Wil je reageren: stuur een mailtje naar: info@filosofieenmeditatie.nl

Hoe draagt de filosofie bij aan de menselijke ontwikkeling?

/in , /door

Hoe draagt de filosofie bij aan menselijke ontwikkeling?

Ik denk dat iedereen zich graag wil ontwikkelen als hij of zij er de kans toe krijgt. De vraag is: ‘wat wordt bedoeld met menselijke ontwikkeling?’ Je kunt denken aan het ontwikkelen van bepaalde vaardigheden, aan het verkrijgen van kennis en inzicht, aan iemand die ‘geleerd’ is of ergens heel goed en bekwaam in is. Toch, als je het zo overweegt, dan krijg je het gevoel dat er nog iets mist. Dit is niet het complete plaatje van ‘menselijke ontwikkeling’.  Dit zijn misschien meetbare dingen en die zijn zeker belangrijk, maar er zijn nog andere. In de oude filosofieën worden vaak poëtische termen gebruikt om menselijke ontwikkeling aan te duiden, zoals ‘tot bloei komen’, je ‘innerlijke kracht vinden en laten groeien’, ‘ontdekken wie je werkelijk bent’, ‘leven vanuit een diep geloof en vertrouwen’, etc.

Op het eerste gezicht lijken de wetenschap en de wereld en de oude filosofische systemen op een verschillende manier te kijken naar menselijke ontwikkeling, maar als we even verder kijken, zijn die verschillen kleiner dan je denkt. Zowel de wetenschap, die kennis en inzicht hoog in het vaandel heeft staan, als wat in het oog van de wereld ‘succes’ wordt genoemd, hebben met elkaar gemeen dat er ‘licht komt in de duisternis’. Van duisternis naar licht. Als je geen kennis hebt over een bepaald probleem, leef je in ‘duisternis’. Als er kennis komt en je begrijpt wat er gebeurt, is er ‘licht’. Het zelfde geldt voor vaardigheden: eerst kan je het niet en weet je niet hoe je het doen moet en vervolgens leer je en ontwikkel je je verder en kan je het wel. Opnieuw een reis van duisternis naar licht.

De oude filosofische systemen spreken en zoeken ook naar dit ‘licht’. Misschien minder naar het licht buiten jezelf en meer naar het licht in jezelf, maar het gaat ook om licht. In die zin zou je menselijke ontwikkeling kunnen zien als een ‘reis van duisternis naar licht’. Een ontwikkeld mens staat volledig in zijn of haar licht en leeft en werkt vanuit deze staat. Wetenschap, maatschappij en filosofie komen zo dicht bij elkaar.

Als menselijke ontwikkeling op de een of ander manier leidt tot meer licht en dit ‘meer licht’ betekent meer inzicht, kracht, vermogen, energie, vitaliteit, innerlijke balans en minder angst, wantrouwen, onvermogen, zwakte etc. Dan is het verstandig om te kijken naar wat de filosofie ons hierover kan leren.

De grote filosofische systemen uit Oost en West spreken allemaal over de pure, ongeconditioneerde staat die de mens in werkelijkheid is. Wie ben je in werkelijkheid? Niet een naam of een lid van een familie, niet een bepaald beroep, niet een man of vrouw; wie ben je als je diep in je eigen geest schouwt, als je diep in je eigen ‘hart’ kijkt? Daar waar je zonder vorm, zonder naam, zonder beperking bent? Dat is het bewustzijn, het licht waar al deze geschriften en systemen over spreken.  Daarmee verbinding maken en van daaruit leven, is wat ze ons willen leren.

Klassiek zijn er drie wegen om tot dit licht te komen: de Weg van Kennis is de eerste. Het is een prachtige weg. Kennis verlicht. Eerst is er onwetendheid hetgeen een vorm van duisternis is. Na onderzoek en na een leerproces, ontstaat kennis en begrip. Dat is een vorm van licht. Daarom kan gezegd worden dat kennis licht brengt.

De tweede Weg is de Weg van Handeling. Door werk creëren wij. We maken dingen en krijgen dingen voor elkaar door werk. We leren vaardigheden en we krijgen inzicht hoe het werk gedaan moet worden. We zien ook onze wederzijdse afhankelijkheid. We werken en handelen niet alleen, maar in een groter verband. We werken in relatie met anderen en met de schepping als geheel. Alles is met alles verbonden. Zo brengt de Weg van Handeling licht.

De derde en zeker niet de minste, is de Weg van Toewijding of de Weg van Liefde. Door de toewijding of liefde, ervaar je hoe alles met alles verbonden is. Hoe de grote wetten in het universum ook bij onze menselijke maat werken. Het ‘kleine’ is onderdeel van het ‘grote’: de microkosmos lijkt wonderbaarlijk veel op de macrokosmos. Door deze diepe ervaring brengt de Weg van Toewijding of de Weg van Liefde “licht”.

Mensen volgen meestal niet exclusief één Weg. We maken gebruik van alle drie de Wegen. Welke Weg of Wegen wij ook bewandelen, het effect blijft hetzelfde: het brengt licht.

Er zijn vele systemen, ieder met hun eigen formuleringen en wegen, maar zij hebben alle één ding gemeen: zij wijzen de mens naar licht, het licht dat ieder mens al in zich draagt. Doordat wij zo naar buiten gericht zijn en ons succes zo vaak buiten onszelf zoeken, vergeten wij ons innerlijk licht. Filosofie helpt ons om ons dit licht weer te herinneren. En juist in deze tijd, waar zoveel onzekerheid, twijfel, angst en onzekerheid is, is het belangrijk dat wij in verbinding blijven. Het is als een onuitputtelijke bron. Daarom is het goed om af en toe je toevlucht te nemen tot de oude filosofische geschriften en je te laten inspireren door de tijdloze wijsheden die zij verkondigen.

Wil je reageren? Stuur dan een mailtje naar: info@filosofieenmeditatie.nl

De transformerende kracht van retraites

/in , , /door

Het retraiteseizoen loopt voor ons ten einde. Een goed moment om even terug te blikken. Het was een bijzonder jaar: door de corona-epidemie konden de retraites in mei en juni niet doorgaan, de retraites van juli moesten we verplaatsen van ons centrum in Brognon (Noord-Frankrijk) naar ons retraitecentrum ‘de Cynham’ in Egmond aan den Hoef. Pas in augustus konden we weer retraites organiseren in Brognon. Wel een hele bijzondere situatie. Wij evalueren al sinds eind 2018 al onze retraites en door de omstandigheden konden we nu voor het eerst onderzoeken hoe mensen retraites beleven en beoordelen in Brognon en in Egmond aan den Hoef waar we normaliter nooit retraites van een week houden.

In het verleden hadden we al iets vreemds ontdekt: de retraites werden (en worden) over het algemeen gelijk beoordeeld: 4,7 (max. 5). Een mooi, hoog cijfer, maar hoe komt het dat alle retraites toch steeds weer hetzelfde cijfer krijgen? De programma’s zijn verschillend en de deelnemers ook (van tieners tot ouderen, van mensen die graag meedoen aan Zang, Dans en Bezinning of aan een Familieweek of meedoen aan meditatie, studie of yoga-programma’s etc.). Diverse programma’s, verschillende groepen mensen en toch min of meer dezelfde beoordeling. En dit jaar kregen we de gelegenheid om de Cynham te vergelijken met Brognon. Je raadt het al: opnieuw gelijke beoordelingen. Er is dus iets anders aan de hand. De groep respondenten is ook behoorlijk groot aan het worden: tot nu toe hebben 216 mensen de enquêtes ingevuld en testimonials achtergelaten.

We zijn dieper gaan kijken en er zijn twee dingen die boven komen drijven: de eerste factor die mensen hoog waarderen, zou je misschien het beste kunnen omschrijven als ‘zuivere, liefdevolle aandacht’. Iedereen die bij ons werkt en ondersteunt, doet dit geheel pro Deo. Niemand wordt betaald. Er is veel aandacht voor de gebouwen, het eten (vegetarisch) en het welzijn van de mensen die de centra bezoeken. Dat is één van de redenen dat mensen graag komen en terug blijven komen. Deze ‘zuivere en liefdevolle zorg’ kennen we uit bepaalde filosofische systemen, zoals de zen-traditie. Hij is op een gegeven moment bijna zintuiglijk waar te nemen. Het lijkt erop dat dit één van de factoren is die de retraites zo bijzonder maakt en bijdraagt aan het hoge beoordelingscijfer.

Daarnaast is er nog een factor die erg belangrijk is: de transformerende kracht van de Sanga. Al onze retraites volgen het format van de Sanga. Wat is een Sanga? Het is niet gemakkelijk te definiëren, maar ik zal de criteria geven die wij hanteren. Een Sanga is een groep mensen die bij elkaar komen om een bepaalde reden. In ons geval kent een Sanga 5 kenmerken:

– er moet een gemeenschappelijk focuspunt zijn (bijv. meditatie, yoga, filosofie, jezelf willen leren kennen etc.)
– de Sanga moet veilig zijn
– de Sanga moet gelijkwaardig zijn (iedereen die deelneemt is gelijkwaardig)
– een Sanga werkt altijd voor de ontwikkeling van het geheel en niet primair voor de ontwikkeling van een individu
– een Sanga mag niet te homogeen zijn. Diversiteit is noodzakelijk om te zorgen dat wij niet allemaal dezelfde ‘blinde vlek’ hebben.

Iedereen die de mysterieuze werking heeft ervaren van het deelnemen aan een Sanga, zal erkennen dat de kracht van de Sanga groter is dan de som van de kracht van de individuele deelnemers. Het mediteren, studeren of werken in een Sanga is heel anders en niet goed te vergelijken met individuele meditatie of studie. Je van tijd tot tijd even kunnen ‘onderdompelen’ in een Sanga tijdens een retraite is dan ook een  belangrijke factor die de retraites zo bijzonder maakt.

Het is niet moeilijk uit te leggen waarom een retraite zo heilzaam voor je is. Ten eerste: je kan je helemaal ontspannen. Er is geen stress. Er wordt niet geoordeeld en je bent goed zoals je bent. De ‘maskers’ die je gewoonlijk op hebt om in de grote wereld te kunnen overleven en je rollen goed te vervullen, heb je tijdens een retraite niet nodig. Die vallen dan ook na de eerste dagen gewoonlijk af en dat geeft op zich al een gevoel van bevrijding.

Ten tweede: door je open te stellen voor de oude kennis uit de grote filosofische systemen en de meditatie scholen, kan je ‘nieuwe’ dingen onderzoeken en kijken of ze van waarde voor je zijn. Nieuwe kennis, nieuwe inzichten en meer zelfkennis en zelfvertrouwen zijn eigenlijk altijd het resultaat dat je mee naar huis neemt na een retraite.

Nu onze maatschappij zo aan het veranderen is, hoor je steeds vaker dat het tijd is dat we ‘anders moeten gaan denken’. Het ‘oude denken is niet in staat om de problemen en uitdagingen die voor ons liggen op te lossen’. We moeten dus op een andere manier gaan kijken, denken en leven. Voor veel mensen een bedreigende gedachte. Hoe moet dat dan? Kan ik nog wel meekomen? Kan ik deze nieuwe tijd aan? Dergelijke vragen en angsten horen en lezen we veel. Dat we wat anders moeten, lijkt mij evident, maar het moet wel op een geweldloze manier plaatsvinden en dat is nogal een uitdaging. Retraites zijn veilig, geweldloos en er is ‘zuivere, liefdevolle zorg’. Sanga’s zijn van oudsher al aangeprezen als het instrument dat kan helpen om het ‘oude los te laten en het nieuwe tegemoet te treden’. Ik ben ervan overtuigd dat retraites en Sanga’s ons ook nu kunnen helpen om de grote veranderingen op een geweldloze manier door te  komen. Wij gaan zeker door met het organiseren van retraites en Sanga’s om het proces van ‘leren nieuw te denken en te leven’ te ondersteunen.

Wil je reageren? Stuur dan een mailtje naar: info@filosofieenmeditatie.nl

We moeten echt op een andere manier gaan denken

/in , /door

De coronacrisis heeft ons veel geleerd en een aantal belangrijke problemen duidelijk zichtbaar gemaakt. Deze problemen waren er al, maar door de recente crisis worden ze nog duidelijker. Onze huidige manier van denken is niet in staat om de problemen op te lossen. Er is iets anders voor nodig. Onze manier van denken, waarnemen en handelen zijn (mede) de oorzaak voor een aantal grote crises: klimaatproblemen, vluchtelingenproblematiek, de financiële crisis en de toenemende ongelijkheid in de samenleving en nu de coronacrisis,  zijn voor een groot deel geworteld in onze manier van denken.

Het is waard om in dit verband de uitspraak van Albert Einstein te overwegen: ‘we kunnen een probleem niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt’.

Het is tijd voor een andere manier van denken! En dat is nu net het domein van de filosofie. De oude filosofieën uit Oost en West leren m.b.t. dit punt allemaal hetzelfde: leer de harmonieën kennen die ten grondslag liggen aan de gehele schepping, leer ze waar te nemen en leer te denken en te leven in lijn met deze harmonieën. Pas dan kan een mens zijn of haar leven ten volle leven. Iedere andere manier doet je zelf te kort en leidt er onherroepelijk toe dat je vroeg of laat in conflict komt met je omgeving.

Laten we eens naar ons leven kijken. Ruw weg zijn er drie manieren van leven: overleven, het managen van het leven (maakbaarheid van het leven) en ons leven ten volle leven in harmonie met wat diep in ons leeft en in harmonie met onze medemens, de natuur en de schepping als geheel.

Het is helaas waar dat miljoenen en miljoenen mensen voornamelijk aan het overleven zijn. Zorgen en angst omtrent voeding, huisvesting, veiligheid en gezondheid, vullen dagelijks de geest van deze mensen. Veelal met weinig hoop op verbetering. Het is een gruwelijke situatie en wij zijn maar heel beperkt in staat om te helpen.

In de ‘ontwikkelde’, ‘rijke’ delen van de wereld, waar ook onze samenleving toe behoort, is iets anders aan de hand. Het economisch denken en het management-denken hebben ons wereldbeeld gevormd en onze manier van denken sterk beïnvloed. Wij zijn er bijna allemaal door besmet geraakt. Dit denken denkt in succes termen die horen bij onze manier van kijken naar de economie: succes is winst maken, de economie moet als maar groeien, de koopkracht moet ieder jaar toenemen etc. Dit betekent dat we meer en meer moeten consumeren, terwijl de kosten lager en lager moeten worden, zodat de marge (winst) groter wordt. Het management denken probeert de wereld ‘maakbaar’ te maken en het leven op te delen in processen die ‘gemanaged’ kunnen worden. Het heilig woord van de manager is: efficiency. Zo organiseren we ook ons eigen leven en dat van anderen: we leven van examen naar examen, van opleiding naar opleiding en van baan naar baan. We beginnen met een klein huis en verhuizen meerdere malen naar een steeds ‘betere’ woning en hetzelfde geldt voor onze auto en andere bezittingen. En dan zijn we volgens het ‘oog van de wereld’ succesvol. Echter, dit type denken ligt ook ten grondslag aan de problemen waarin wij ons nu bevinden. Gelukkig zijn er steeds meer mensen die zien dat dit type denken niet in staat is om de problemen op te lossen. Daarvoor hebben we een ander type denken nodig.

De oude filosofieën willen niets liever dan je deze ‘andere’ manier van denken te leren. De mens is meer dan een ‘homo economicus’: hij is een sociaal en creatief wezen. Hij wil in contact komen met andere mensen en met zijn omgeving en dan zijn of haar talenten inzetten. Zo creëert hij meerwaarde en geeft betekenis aan zijn of haar leven. Deze manier van leven gaat verder dan geld verdienen en het streven naar materiële rijkdom. Een materiële basis is belangrijk, dat zal ik niet ontkennen, maar het streven naar steeds meer geld en bezit, is zinloos en werkt de ongelijkheid en verdeeldheid tussen mensen alleen maar in de hand.

De manier van denken die gebaseerd is op de universele wetten, is niet moeilijk. Al deze wetten zijn terug te voeren op het principe dat je vanuit je innerlijke kracht (of licht) moet leven en niet vanuit angst of vanuit een tekort. Het zoeken en in verbinding komen en blijven met deze innerlijke kracht is het domein van de filosofie en van de meditatie. Meditatie is hierbij niet een techniek, maar een manier van leven. Het helpt je om in harmonie met jezelf en met je omgeving te leven.

Het is de hoogste tijd om een ‘andere’ manier van denken te leren. De oude manier van denken zal de problemen niet oplossen. Als je nieuwsgierig bent naar hoe dit te leren is en je wil je (verder) verdiepen in de meditatie, bezoek dan onze website: klik hier voor meer informatie over de filosofie van onze Leerweg en hier voor de Online meditatiecursus

Als je wil reageren of je hebt vragen, stuur dan een mailtje naar: info@filosofieenmeditatie.nl