Hoe een onderhoudsretraite je even ‘boven’ jezelf uittilt.
Van 17-23 april was er weer een onderhoudsretraite om het retraitecentrum Le Domaine St. Antoine weer helemaal klaar te maken voor het nieuwe retraiteseizoen. We waren met 13 mensen en er is weer heel veel gedaan. Van schoonmaken, gras maaien, bramenstruiken verwijderen, takken van het veld halen tot het afvoeren van oude apparatuur naar de vuilstort en reparatiewerk aan toiletten en elektra. Maar er was ook tijd voor meditatie, het bespreken van een thema uit de karma yoga dat je die dag kon gebruiken bij de werkzaamheden, samen iets drinken, koken en bij de haard ’s avonds napraten of een mooie video zien of mee doen aan een online studie. En we hadden ook nog het mooiste weer. Overdag zon, er wat tijd voor rust als je dat wilde, kortom een hele informele sfeer. Dank aan iedereen die zo hard en met zoveel liefde gewerkt heeft.
Een onderhoudsretraite is een echte retraite
Op zich zijn deze werkzaamheden en dagindeling niet zo bijzonder. Maar het was geen ‘klusweek’, het was een echte retraite. Een retraite die een aantal richtlijnen volgde uit de yoga van handeling, de karma yoga. In deze yoga staan een paar dingen centraal die je even uittillen ‘boven’ jezelf. De intentie waarmee je werkt, is belangrijker dan het resultaat van je werk. Richt je je aandacht op het vuil dat verwijderd moet worden of op iets dat kapot is en gemaakt moet worden, of richt je je op het ‘teruggeven van glans’ of op de natuurlijke harmonie tussen alle onderdelen van een goedwerkend apparaat? Je werkt ook niet voor jezelf of je eigen persoonlijk resultaat, maar je werkt voor het geheel en voelt je ook onderdeel van een geheel. En last but not least: zuivere, liefdevolle aandacht. Wat maakt dat een verschil: of je mechanisch werkt of dat je iets doet met zuivere, liefdevolle aandacht.
Tijdens de week gebeurt er iets wonderlijks. Je voelt dat je oude, bekende structuur van je afvalt. Je ervaart een vrijheid, vrede en harmonie met elkaar, het werk, het domein en de natuur. Je voelt je één met alles en iedereen.
Je kan je afvragen hoe dit komt. In je gewone leven is dit lang niet altijd zo gemakkelijk te ervaren. Wat is dan het verschil? Natuurlijk is de omgeving erg mooi, er is veel zorg voor elkaar en het was mooi weer. Maar dat verklaart niet wat er gebeurde en wij allemaal hebben kunnen ervaren. Er was nog iets anders.
De kracht van de sanga
Dat andere zit is iets dat één van de pijlers is van de yoga. Je kan het vinden in iedere yoga en dat is de sanga. Wie meerdere blogs van ons heeft gelezen, zal het begrip sanga of satsang regelmatig zijn tegengekomen. Het is het samenkomen, samen mediteren, studeren, uitwisselen van ervaringen etc. In de yoga van handeling is het niet anders: er is een focus, er is veiligheid en gelijkwaardigheid. Je werkt voor het welzijn van het geheel dat in dit geval verder gaat dan het welzijn van de mensen die aanwezig waren. Het heeft ook betrekking op het welzijn van het huis en de tuinen en het bos. Tot slot: de ruimte laten voor de verschillende kwaliteiten en aandachtsgebieden van de deelnemers. Iedereen heeft zo zijn specialiteit en die kan en mag ingezet worden. Als je deze principes volgt in je werk, in het aanwezig zijn, dan wordt je als het ware opgenomen en verbonden met een harmonie die door jou, door ieder ander en door het gehele domein stroomt. Je voelt je even vrij, hoeft je niet staande te houden of te verdedigen. Je kan ontspannen en je wordt even ‘boven jezelf uitgetild. Wat een vrijheid.
Nogmaals dank aan iedereen die aanwezig was, maar ook aan al diegenen die niet zichtbaar waren, maar wel ‘achter de coulissen’ hebben meegeholpen om deze onderhoudsretraite mogelijk te maken.
Herfst in Brognon
Herfst in Brognon
Het retraiteseizoen is voorbij. Le Domaine St Antoine is ‘winterklaar’ gemaakt. Het jachtseizoen is in Brognon begonnen en de jagershut ligt op de grens van het domein. Het is al behoorlijk koud en het regent vaak. Geen ideale tijd voor een retraite…….. dacht ik. Maar ik wilde het graag zelf ervaren. Hoe is het om daar te zijn als alles ‘klaar’ en verlaten is?
Dit weekend ging ik er heen om de sfeer te voelen en te kijken of alles oké was. Het was prachtig weer toen ik vertrok. Toen ik voorbij Couvin de bossen inreed, was het beeld overweldigend: de herfst had het bos in tal van tinten geel, rood, bruin en groen geschilderd. Het was werkelijk sprookjesachtig.
Rust en stilte
Bij het domein werd ik begroet door een diepe rust en stilte die over het terrein lag. Alles ademende rust en vrede uit. Het huis was prima, alles klopte. Je kreeg onmiddellijk weer het gevoel van een retraite. Ook op het domein waren de bomen in herfsttooi. De prieelbeuk toonde zich op een bijzondere manier. Op het grote veld waren weer de vliegenzwammen te vinden. Het weer sloeg om: regen en wind, maar de sereniteit bleef, zowel in de gebouwen als buiten in de tuin en het bos. Eind van de middag werd de Mazout (stookolie) gebracht zodat we ook in de winter de verwarmingen kunnen blijven gebruiken.
Een ontmoeting met het ‘onverwachte’
De volgende dag was zaterdag, de dag dat de jagers komen. Het regende behoorlijk, maar er waren al een aantal jagers bij de hut. Ik moest nog sleutels laten bijmaken en boodschappen doen in Chimay, maar verder had ik geen agenda. Tijd dus voor een ontmoeting met het ‘onverwachte’. Daar hoefde ik dan ook niet lang op te wachten. Onze aannemer en compagnon belde: zij waren in Frankrijk en waren van plan om langs te komen. We hadden dit niet gepland, maar het was een bijzondere ontmoeting en we konden de werkzaamheden voor 2022 uitgebreid doorspreken. We gaan dan beginnen met de verbouwing van de Yogazaal. Geweldig dat we nu de tijd hadden om uitgebreid de plannen door te spreken en alles op te meten. En natuurlijk bleven ze eten.
De jacht is één van de weinige lichtpuntjes
‘Middags werd er aangeklopt: een paar lokale jagers wilden graag gebruik maken van een elektriciteitspunt op ons terrein voor hun verlichting. Zelf heb ik niet veel met de jacht, maar hier in Brognon is het het hoogtepunt van het jaar. Er is niet veel te doen hier. Ideaal voor een retraite, maar voor de lokale bevolking is het niet gemakkelijk. Er is ook veel armoede. De jacht is één van de weinige lichtpuntjes. Je kunt het ze niet ontzeggen, want dan hebben ze niet veel meer over. We hebben ze stroom gegeven. Ze hebben toegezegd om bij te houden hoeveel ze gebruiken. Benieuwd of ze dat ook gaan doen. Maar goed: het is hier een kleine gemeenschap en we moeten elkaar een beetje helpen.
Er is geen ‘retraiteseizoen’ in Brognon
Ondertussen blijft de rust en vrede op het terrein in tact. Het was duidelijk dat het retraitecentrum een enorm absorberend vermogen heeft. Alles komt er tot rust. Toen ik de volgende dat weer naar huis ging, was het moeilijk afscheid te nemen. Het voelde als een échte retraite. Volgende maand ga ik weer om de sfeer te voelen. Ik denk echter dat we niet meer moeten spreken van ‘retraiteseizoen’. Voor Le Domaine St Antoine is ieder seizoen een retraiteseizoen.
Evaluatie van de retraites 2021 in Brognon: de kracht van de satsang
Het retraiteseizoen zit er op. Het was een boeiende zomer. We hebben in totaal 11 retraites kunnen organiseren en heel veel feed back gekregen. Juist in deze coronatijd was het zo belangrijk dat er een plek is waar je naartoe kan gaan en even helemaal tot rust kunt komen.
Het afgelopen jaar is er hard gewerkt. De nieuwe kamers zijn klaar en voldoen goed en er is gewerkt aan het creëren van mooie zichtlijnen. De coniferenhagen zijn verwijderd en hierdoor kan je nu over het gehele terrein en over het dal in het zuiden kijken. De bosrand in het noorden is ook opengemaakt, waardoor je kan genieten van een prachtig lichtspel als de zon schijnt. Het bos lijkt wel een ‘groene diamant’ vol fonkels. Het schittert je tegemoet.
Wat is er toch zo bijzonder aan de retraites?
We hebben weer uitgebreide evaluaties kunnen houden en opnieuw blijkt dat de retraites erg gewaardeerd worden. Wat is er toch zo bijzonder aan de retraites? Uit eerdere evaluaties hebben we kunnen opmaken dat de ‘liefdevolle zorg’ die gegeven wordt en die we met elkaar creëren, één van de belangrijkste factoren is waardoor de waardering van de retraites zo hoog scoort. Daarnaast is er nog een belangrijke factor die juist dit jaar zo naar voren kwam: het bij elkaar kunnen zijn in een satsang. Een satsang is een groep. Maar de mensen die komen naar een retraite hebben elkaar veelal niet uitgekozen. Het zijn vreemden die je ontmoet. Maar toch is er iets bijzonders: we komen bij elkaar en het programma heeft een thema. Verder is het er veilig: je mag zijn zoals je bent, je hoeft niet anders te doen of te veranderen. Iedereen in een satsang is ook gelijkwaardig en je werkt met elkaar en voor elkaar. De satsang is niet bedoeld voor de ontwikkeling van een individu, maar werkt voor de ontwikkeling van het geheel. Tot slot mag een satsang niet te homogeen zijn. In dat geval zouden we allemaal ongeveer dezelfde ‘blinde vlekken’ hebben en kunnen we elkaar niet helpen om ook eens op een andere manie naar de dingen te kijken.
Het belang van de satsang
Wat nu in deze coronatijd zo duidelijk naar voren kwam, is het belang van de satsang. Zo veel studies en bijeenkomsten hadden we dit jaar via videoverbinding en dat heeft ons ook heel veel gebracht. Het is relatief laagdrempelig en ook op grote afstand konden deelnemers gemakkelijk meedoen. We moesten even wennen aan dit nieuwe medium, maar we leerden snel en de mails werden ‘dieper’ en ‘dieper’. Super. Deze videomeetings heeft zeker een plek gekregen en ook het komende seizoen zullen we verschillende videostudies en bijeenkomsten organiseren. Maar tijdens de retraites werd duidelijk dat de videostudies de bijzondere werking van de satsang niet kunnen vervangen. Het is een mysterieus iets hoe de satsang werkt, maar iedereen kan het voelen en meemaken. Het geheel is veel meer dan de som der delen. Wat we geleerd hebben is dat het bijeenkomen in een satsang misschien wel de grootste ‘spirituele discipline’ is die we hebben en dat de uitwerking bijzonder heilzaam is. Je komt op een bepaalde manier tot rust en je wordt op een manier gevoed die je maar heel moeilijk op een andere manier kunt bereiken. En het is zo simpel: je hoeft niet veel te doen. Je openstellen, je positief opstellen, een glimlach, meer is het niet. Je mag zijn zoals je bent, je hoeft niet te veranderen en de uitwerking van het bijeenkomen in een satsang is direct merkbaar.
Satsang en videobijeenkomsten
Wij hebben geleerd dat het bijeenkomen in een satsang één van de grootste hulpmiddelen is die we hebben om in balans te komen en te blijven in een tijd vol veranderingen en onzekerheden. Wij gaan dan ook weer starten met onze live bijeenkomsten volgens het principe van de satsang. Het is het beste wat we kunnen aanbieden. Toch zullen ook de videostudies een plek krijgen. We moeten nog kijken hoe we alles zo goed mogelijk kunnen organiseren, maar studies, bijeenkomsten, retraites zijn bijzonder sterk als we de regels en uitgangspunten van de satsang blijven volgen: een spiritueel focus, veiligheid, gelijkwaardigheid, werken voor de ontwikkeling van het geheel en het verwelkomen van diversiteit.
De satsang is wat alle retraites met elkaar gemeen hebben
We zijn dankbaar voor alle feed back die we ontvangen hebben n.a.v. de retraites. Zij hebben nogmaals gewezen op het belang van de satsang die alle retraites met elkaar gemeen hebben. Mooi om te merken dat ook dit jaar de retraites weer hun werk hebben gedaan. Een motivatie voor ons om door te gaan met het werk en het retraiteprogramma het komende jaar nog verder uit te breiden.
Wat een retraite te bieden heeft: voeding, water en rust
Langzaam aan gaat het retraiteseizoen weer beginnen. De voorbereidingen zijn in volle gang en de behoefte aan retraites is groot. Voor veel mensen is de spanning van de afgelopen tijd te veel geweest en dat laat zijn sporen na. Tijd om weer even te herstellen en je op te laden.
Wat is een retraite precies?
Steeds weer krijgen we de vraag: ‘wat is een retraite en wat gebeurt daar precies?’ We kunnen het op allerlei manieren beantwoorden. Hier is een poging om deze belangrijke vraag te beantwoorden.
Een retraite is je even terugtrekken in een ‘oase’ waar je weer tot jezelf kunt komen. Net als een oase in een woestijn, kan je er voeding vinden en water en is er rust en veiligheid. Maar wat betekent dat in de praktijk?
Er is voeding voor lichaam, geest en ziel
Laten we kijken naar voeding. Er is fysiek, gezond voedsel dat goed is voor je lichaam. Veel mensen die bij ons komen, verzorgen zich niet al te best. Ze hebben geen tijd, geen zin en geen energie om veel tijd te besteden aan hun voeding en leven zo vaak op eenzijdig en ongezond voedsel. Daar kunnen we wat aan doen.
Maar er is meer. De retraite en de retraitecentra hebben meer soorten voedsel aan te bieden. Naast het fysieke voedsel is er geestelijk voedsel. Naast de rust en de natuur, de prikkelarme omgeving die zo heilzaam is om de geest tot rust te laten komen, zijn er ontmoetingen en gesprekken (indien gewenst), plekjes om te zitten of mooie boeken te lezen, gelegenheid om te wandelen. Allemaal ‘zachte’ indrukken voor al je zintuigen. Dat is allemaal geestelijk voedsel.
Daarnaast is er ook tijd en ruimte om stil te luisteren naar je eigen innerlijk. Je kunt je vragen overwegen en kijken wat er voor antwoord komt. Echt luisteren naar jezelf en er de tijd voor nemen. Deze vorm van stilte eventueel aangevuld met stille overweging en meditatie, is spiritueel voedsel. Het woord ‘spiritueel’ is misschien een beetje beladen, maar hier wordt met ‘spiritueel’ bedoeld dat je je afvraagt wat het leven van je wil, wie je bent, wat het ‘grote plan’ is waarin je terecht gekomen bent en wat het doel en de zin van je leven is. En nog veel meer van dergelijke vragen.
Dit zijn de drie soorten voedsel die je in een retraite kunt vinden.
De drie kwaliteiten van water
En dan is er water. Ook water heeft drie belangrijke kwaliteiten. Natuurlijk is er het water om te drinken dat samen met het fysieke voedsel je weer kracht en vitaliteit geeft. Maar water heeft meer te bieden: het is er ook om je schoon en fris te maken. Het is er om het ‘stof van de wereld’ van je af te wassen. Dit werkt fysiek (douchen, zwemmen etc.), maar ook geestelijk. Het geluid van stromend water is heilzaam; het kijken naar water is heilzaam; met je voeten in het water zitten of echt gaan zwemmen is heilzaam, niet alleen voor je lichaam, maar ook voor je geest.
En dan is er een kwaliteit van water die erg belangrijk is gedurende een retraite: water heeft een spiegelend vermogen. Je kan het opperklak van ‘rustig’ water gebruiken om jezelf erin te spiegelen. Dat is een spirituele kwaliteit van water.
Rust, stilte en veiligheid
En dan is er tijdens een retraite en in een retraitecentrum rust. Er is rust en veiligheid. Allereerst valt op dat de meeste mensen die naar een retraite komen, erg moe zijn. Fysieke rust, weer even ‘bij slapen’ is belangrijk en kan en mag natuurlijk.
Dan is er de geestelijke rust. Je kunt je ontspannen. Je bent goed zoals je bent, je hoeft je niet te verdedigen en niemand wil je wat aandoen. Rust betekent dat de ‘overlevings-knop’ even uit mag. Dit heeft zijn weerslag op je lichaam en geest. Eenvoudig gezegd (misschien een beetje te eenvoudig) kan je stellen dat een deel van je autonome zenuwstelsel (de orthosympaticus) die je activeert als je in een onveilige situatie bent en heel alert moet zijn en snel moet kunnen reageren als er iets gebeurt, even ‘uit’ kunt zetten. Dan neemt een ander deel van je autonome zenuwstelsel het over (de sympathicus) dat actief is als je je veilig en ontspannen voelt. De rust en veiligheid die je ervaart tijdens een retraite maakt inderdaad dat lichaam en geest weer in balans komen en dat je je kunt ontspannen.
De spirituele rust ervaar je in je stille overweging en in je meditatie. Daar maak je weer even verbinding met jezelf. Daar kun je op het diepste niveau rusten. Het is een gevoel van ‘weer even thuis te komen’. Deze rust is essentieel om het gevoel te hebben dat je je leven ten volle leeft en niet vast zit in alleen maar overleven en het organiseren van je leven, is essentieel voor een zin- en betekenisvol leven leidt.
Dit is wat een retraite je te bieden heeft. Niet één keer, maar iedere keer weer. Het is net een oase; er is voedsel, water en rust en veiligheid op drie niveaus. Daarna keer je terug naar de wereld nieuwe energie om aan je gezin, familie, vrienden en je werk uit de delen.