Berichten

In een duistere nacht is ook een klein licht een helder baken.

De wereld is momenteel in grote duisternis gehuld en dat lijkt alleen maar toe te nemen. Ook wij worden hier op harde manier aan herinnerd. We zitten nog in de nasleep van de corona-epidemie, de oorlog in de Oekraïne raakt ons ook en zoals het zich nu laat aanzien heeft deze oorlog ook grote gevolgen voor de veiligheid en economie van de volgende generaties. En dan is er nog het milieuprobleem. Je kan er gemakkelijk somber van worden en dat gebeurt ook.

Blijf gericht op licht

Toch is er ook een andere kant: de kant van het licht. Dit licht is de grote kracht die door de hele schepping stroomt, die het leven ondersteunt en ons doet voortgaan.  Dat is de voedende bron waar je altijd uit kunt putten. We vergeten vaak dat deze kracht, dit licht, er altijd is. We hoeven het niet uit te vinden, we moeten ons het steeds weer herinneren.

Licht is niet groot of klein

Je denkt misschien dat je maar weinig kracht hebt en maar een klein lichtje bent, maar zo werkt het niet. Toen ik jong was en geconfronteerd werd met grote moeilijkheden en veel pijn en verdriet zag bij mensen, dacht ik ook dat mijn kracht veel te klein was om er iets aan te doen. Degene die mij toen begeleidde gaf mij een krachtige mantra mee: ‘in een duistere nacht is ook een klein licht een helder baken’. Deze mantra heeft mij nooit meer verlaten en heeft veel onzekerheid en gevoel van onvermogen weggenomen. De mantra verwijst ook naar een andere mantra die je helpt om op een andere manier te kijken naar ‘groot’ en ‘klein’ of ‘sterk’ en ‘zwak’: ‘vuur is niet groot of klein, het heeft het vermogen om te branden’. Licht is niet groot of klein: licht is licht, daar gaat het om.

Meditatie helpt je om op het licht gericht te blijven

Meditatie helpt je om op het licht gericht te blijven. Mediteer regelmatig en mediteer waar het kan ook met elkaar. Meditatie met elkaar geeft een extra impuls aan de meditatie. Zo help je elkaar. Ook het bij elkaar komen en samen studeren, mediteren en ervaringen uitwisselen is een groot goed dat ons weer richt op het licht. Alle grote tradities onderschrijven de krachtige werking van dit bij elkaar komen, dat bekend staat als de satsang: het bij elkaar komen in veiligheid, met een focus, waar iedereen gelijkwaardig is, waar gewerkt wordt voor de ontwikkeling van iedereen (en niet alleen voor de ontwikkeling van een bepaald individu) en waar een zekere diversiteit is, zodat we van elkaars gezichtspunt kunnen leren.

We gaan weer fysieke bijeenkomsten organiseren

Door de corona-epidemie hebben we de satsangs moeten vervangen door online bijeenkomsten. Op zich geeft dat ook steun, maar het fysiek bij elkaar komen en elkaar te ontmoeten is toch anders. Gezien de huidige situatie hebben we besloten om weer snel de meditatie- en studiebijeenkomsten weer fysiek te organiseren. Voor degenen die ver weg wonen of niet kunnen komen, blijft het online volgen van de bijeenkomsten mogelijk.

Blijf op koers

Ik hoop dat iedereen op koers kan blijven. Gebruik je meditatie, niet alleen om meer energie te krijgen en beter om te kunnen gaan met stress, maar juist om je weer het licht te herinneren dat er altijd is. Zorg dat je weer gevoed wordt door bij elkaar te komen en voed ook anderen door je aanwezigheid. Je zal zien dat meditatie en de kracht van de satsang ongelooflijk veel sterker zijn dan de duisternis waar we nu in zitten.

Standpunt creëert realiteit

Een diepzinnig filosofisch thema

Eén van de meest diepzinnige thema’s in de filosofie is het thema van vrije keuze. We denken vaak dat het heel natuurlijk is dat we zelf keuzes maken in ons leven en dat wij daar vrij in zijn. Maar een beetje onderzoek laat zien dat vrije keuze een mysterieus begrip is.

Momenteel ben ik bezig een boek te schrijven over Vidya-meditatie. Een meditatievorm waar ik al eerder over geschreven heb en waarvan ik denk dat hij van grote waarde is voor onze huidige tijd en samenleving. Vidya betekent ‘kennis’ of ‘wetenschap’, maar is ook een meditatievorm die je voorbij de wereld van ‘naam en vorm’ voert. Juist deze methode is in staat om je te helpen om zelf na te denken en niet alleen maar meningen van anderen te over te nemen en er achteraan te lopen.

Al schrijvend stuitte ik echter op het oude probleem: hoe ‘vrij’ of ‘objectief’ kunnen wij kijken naar de realiteit waarin wij leven en hoe ‘vrij’ zijn wij om daarin keuzes in te maken?

Vidya-meditatie

De Vidya-meditatie is diep geworteld in de kennis en wijsheid die te vinden is in de Indiase Upanishads. Duizenden jaren oude teksten uit een geheel andere traditie en tijd dan de onze. Wij kijken met onze Westerse ogen uit de 21-eeuw naar deze teksten en betrekken alles wat we lezen of denken te begrijpen op situaties uit ons eigen leven. Maar wat zien wij eigenlijk? Zien wij de wereld van de Upanishads of zien wij een zelfgemaakte werkelijkheid en zoeken wij naar argumenten en kennis die ons wereldbeeld bevestigen? En hebben wij hier keuzes in?

Een verhaal uit de Katha Upanishad

Al schrijvend kwam ik uit op een passage uit de Katha Upanishad die mogelijk een nieuw licht werpt op deze problematiek. Het verhaal gaat als volgt: er was eens een man die niet bijzonder rijk was en die zo graag de hemel wilde verwerven. Volgens zijn traditie moest hij een groot offer brengen en daarbij giften schenken aan ‘mensen die deze giften waard waren’. Hij schonk zijn oude koeien die geen melk meer gaven en die geen kalveren meer konden krijgen en veelal ook nauwelijks nog konden eten en drinken als gift.

Hij had ook een zoon, Nâciketas genaamd. Nâciketas was nog jong en niet bijzonder geschoold, maar had een zuiver hart en een bijzonder gevoelige natuur. Terwijl hij zijn vader gadesloeg dacht hij dat dit niet het juiste offer was. De giften waren niet veel waard en Nâciketas spoorde zijn vader aan om ook iets dat echt waarde had te schenken. Zijn vader negeerde de opmerkingen van zijn zoon, maar Nâciketas herhaalde zijn opmerkingen een tweede en derde keer.

Toen werd zijn vader boos en in zijn boosheid deed hij iets waar hij onmiddellijk spijt van had: hij zei tegen zijn zoon: ‘ik geef jou weg en wel aan de Dood’. Hoewel hij zijn woorden onmiddellijk wilde herroepen, was Nâciketas het daar niet mee eens. Als we woorden spreken die we zo weer kunnen herroepen, wat hebben de woorden dan nog voor zin? Nâciketas gaat naar het huis van de Dood, maar hij gaat niet naar het huis van de Vernietiger, zoals zijn vader het zag, maar naar het huis van een groot leermeester, Yama, zoon van de zon, de kenner van het Allerhoogste. De rest van de Katha Upanishad gaat over het onderricht dat de Dood aan Nâciketas gaf.

Het standpunt van de vader en van de zoon zijn verschillend

Deze eerste passage bevat al een paar vidya’s (verborgen stukjes kennis) die je mee kan nemen in je meditatie. Het standpunt van de vader en van Nâciketas was heel verschillend. Zijn vader wilde de hemel verwerven, maar wilde niet veel geven. Nâciketas wil zuiverheid, het mooiste en is bijzonder standvastig. Zijn vader geeft hem in zijn woede aan de Dood (Mrityu), maar Nâciketas heeft ook hier een ander standpunt: hij ziet de Dood als de kenner van het Allerhoogste. Welke leraar zou hem beter kunnen vertellen over de wereld die voorbij de invloed van de dood ligt, dan de Dood zelf? Wat een uitgelezen kans!

Standpunt creëert realiteit

Standpunt creëert een realiteit en in deze realiteit leef je en maak je keuzes. Natuurlijk ben je ook geplaatst op een bepaalde plaats en in een bepaalde tijd. Maar hoe je er tegenaan kijkt en welke mogelijkheden je wel of niet ziet, wordt voor een belangrijk deel bepaald door het standpunt dat je inneemt. Wil je verandering in je leven?

Je kan proberen naar een andere plaats op aarde te gaan, misschien is het daar beter. Wat je in ieder geval kan proberen is oog te krijgen voor de invloed van verschillende standpunten. Mensen komen snel met elkaar in conflict. We denken dat we het over dezelfde realiteit hebben en die misschien anders interpreteren, alsof de realiteit waarin wij leven iets ‘objectiefs’ is, maar de andere kant is ook interessant: als wij een ‘eigen’ realiteit maken door het innemen van een bepaald standpunt en een ander doet dat ook, dan leven we ieder in een andere wereld.

Een belangrijk deel van het filosofisch onderzoek is er daarom op gericht je eigen standpunt eens los te laten en vanuit het standpunt van de ander te kijken. Vervolgens gaat het onderzoek verder naar de gemeenschappelijke wortel die ten grondslag ligt aan de verschillende standpunten.

Verander je standpunt en je leeft in een andere realiteit. Je moet deze woorden niet voor waar aannemen, maar neem ze eens mee in je meditatie en kijk wat ze doen. Vrij zijn betekent ook dat je van standpunt kunt wisselen, zonder dat je dat wat je werkelijk weet geweld aan doet. Maar om dit te kunnen doen, is het belangrijk dat je zelf leert na te denken. Vidya-meditatie is hierbij een groot hulpmiddel.

Wil je reageren op deze blog of heb je vragen? Stuur mij dan een mailtje. Ik ontvang ze graag. Het mailadres is info@filosofieenmeditatie.nl

Vidya-meditatie en het leren te ‘dobberen op’ en het meenemen van vragen in je meditatie

Momenteel zijn we druk bezig de vidya-meditatie beter uit te werken en uit te leggen hoe je deze eenvoudige, maar zeer effectieve methode kunt gebruiken in je eigen leven. Ik heb er al verschillende blogs aan gewijd (als je ze wil lezen: zie onze website onder blogs.)

Vragen over de techniek van de vidya-meditatie

Er komen veel vragen binnen die deels gaan over de techniek van de vidya-meditatie, maar ook hoe je deze meditatiemethode kunt gebruiken voor dingen die in je leven spelen. Bijvoorbeeld: kan je de vidya-meditatie ook gebruiken om bepaalde vragen waar je mee zit op te lossen, of kan je hem ook gebruiken om bepaalde problemen die je hebt, op te lossen? Verder werd er ook vaak gevraagd of je de vidya-meditatie kan gebruiken om meer inzicht te krijgen in je eigen functioneren en waarom je altijd op een vaste manier reageert in bepaalde situaties.

Vidya-meditatie ‘graaft tot de wortel’

Interessante vragen die heel relevant zijn. De vidya-meditatie komt uit de wereld van de Indiase Upanishads[1]. Daar is hij het mooiste uitgewerkt, maar hij is breed toepasbaar bij het filosofisch onderzoek en ook in de psychologie is het een bruikbare methode. We moeten echter wel een paar dingen onderscheiden: de vidya-meditatie ‘graaft tot de wortel’ en gaat door en door totdat je bij het tijdloze, universele deel van de kennis komt. Deze kennis is niet meer aan een bepaalde cultuur of tijd gebonden en is van en voor alle mensen, waar en wanneer ze ook maar zijn geboren. De kern van de methode is om vragen ‘heel’ te laten en niet primair te streven naar het vinden van antwoorden, maar juist de vragen te gaan ‘leven’. De vraag komt ergens vandaan. Niet iedereen heeft dezelfde vragen op hetzelfde moment. Toch zijn er vragen die ieder mens vroeg of laat stelt. Dit is het spirituele deel van de mens: het willen weten waarom hij leeft, wat de betekenis is van het leven, wat je taak is in het leven en hoe je dat vorm kunt geven. En nog veel meer van dergelijke vragen.

Laat vragen ‘heel’

Door deze vragen, als ze opkomen, niet meteen te beantwoorden, maar heel stil in de meditatie mee te nemen en te kijken vanuit een neutrale positie wat er opkomt en gebeurt, gaat de deur die toegang geeft tot verbinding met lagen in jezelf die niet uitsluitend individueel zijn, maar ook een collectief deel hebben, langzaam open. Je komt als het ware met een laag in contact die van alle mensen is, uit het verleden, het heden en de toekomst.

Vidya-meditatie om meer inzicht te krijgen op je eigen functioneren

Als je de vidya-meditatie wil gebruiken om meer zicht te krijgen op je eigen functioneren, dan werkt deze methode ook, maar je moet wel goed letten op een paar zaken. Belangrijk is dat je ‘neutraal’ blijft en niet meteen een mening hebt over wat je meent te zien of te begrijpen. Ook is het essentieel dat je geen etiketten ‘goed’ of ‘fout’ of dit is ‘mijn’ schuld of ‘zijn of haar’ schuld op wat je ziet, gaat plakken. Dan stopt het proces. Je moet dus leren incasseren en het onderzoek doen met ‘je handen op je rug’. Het kan zijn dat je mooie dingen zult zien, maar het kan ook tegenvallen. Blijf neutraal en let op: geen conclusies, geen oordeel, geen meningen en geen adviezen (of willen veranderen).

Ga niet te ver met deze methode

Belangrijk is ook dat je de methode niet te ver doorvoert, d.w.z. voorbij het punt van je eigen functioneren. Dat kan wel bij de meditatie op de tijdloze, universele kennis, maar nu wil je inzicht krijgen in eigen functioneren. Als je de meditatie zijn werk laat doen, voert hij je voorbij je individualiteit en krijg je zicht op de ‘mantra’s’ die ver voorbij je eigen gedrag liggen, bijvoorbeeld de mantra dat je uitgaat van een tekort of jezelf niet goed, mooi of zuiver vindt. Lange tijd hebben religies geprobeerd ons te doen geloven dat we ‘zondig’ of nog erger waren. Gelukkig kan je ook verbinding maken met mantra’s die je in je ‘licht’ zetten en in je kracht, straling etc. Echter, dit niveau past beter bij het zuivere, continue filosofische onderzoek (vichâra) dan bij de psychologische benadering. Als je weet hoe de methode werkt kan je hem op beide gebieden goed gebruiken.

Vidya-meditatie en het verwerken van verdriet

Tot slot nog een toepassing: het verwerken van pijn en verdriet. We lopen allemaal ‘wonden en littekens’ op in ons leven. Soms is pijn en verdriet niet gemakkelijk op te lossen omdat de mensen, waarmee je iets had willen uitspreken, iets had willen oplossen, er niet meer zijn, of omdat wij er eenvoudig niet toe in staat zijn. Voor dit type pijn en verdriet, dat ik graag vergelijk met ‘stenen’ die je in je systeem hebt, is de vidya-meditatie ook behulpzaam. Je kunt een moeilijke situatie, trauma of verdriet meenemen in je meditatie en net als een vraag die belangrijk voor je is, hem heel stil laten rusten, zonder hem aan te raken. Dit ‘dobberen op’ kan je ook gebruiken bij het verwerken van verdriet of pijn. Wat de vidya-meditatie doet, is vanuit de neutrale positie, stap voor stap de bindingen die je hebt met de pijn of het verdriet los te maken.

Hoe werkt de vidya-meditatie bij het verwerken van verdriet en pijn?

De vidya-meditatie zal misschien niet de gebeurtenis die je verdriet en pijn heeft bezorgd laten verdwijnen, maar wel de bindingen die je er mee aangegaan bent. Door het stap voor stap loslaten van deze bindingen kunnen deze ‘stenen’ weer meegegeven worden aan de stroom’. Ook voor deze toepassing geldt dat je de meditatie gebruikt tot het niveau van het ‘loslaten’ en niet verder gaat, want dan ga je voorbij aan je individualiteit. Op zich is dat ook prachtig, maar dan kom je weer terecht in het diepgaande filosofisch onderzoek. In de vidya-meditatie kan je mooi ontdekken dat psychologie en filosofie één continuüm zijn: het zijn verschillende aspecten van één proces. Vanuit het standpunt van de vidya-meditatie bekeken’, is het verstandig om filosofie, spiritualiteit (waaronder religie) en psychologie als één ondeelbaar geheel te beschouwen.

Wil je reageren? Stuur mij een mail naar: info@filosofieenmeditatie.nl

 

[1] Upanishads zijn onderdeel van de Vedische traditie. Zij zitten vol met  diepe spirituele kennis die deels verborgen zit. Hoewel de Upanishads duizenden jaren oud zijn en behoren tot de hindoeïstische cultuur, bevatten zij tijdloze, universele kennis die ook voor onze tijd en samenleving heel relevant is. Om contact te maken met het tijdloze en universele deel van de kennis die in de Upanishads verborgen zit, is de vidya-meditatie bij uitstek geschikt.

Als je denkt dat je het weet, onderzoek dan nog eens

Voorwaarden om Upanishads te bestuderen

In mijn vorige blog heb ik al beschreven dat de oude Indiase Upanishads voor mij een onuitputtelijke bron van inspiratie zijn.  Veel Upanishads beschrijven een ethica (gedragsregels, disciplines etc.) die ‘vereist zijn’ of aanbevolen worden om de Upanishad te kunnen bestuderen. Het is een soort voorwaarde die noodzakelijk is om diep te kunnen doordringen in de tekst. Op zich geen bezwaar natuurlijk, maar hier gaat vaak iets mis. De voorwaarden worden vaak zo vertaald dat je niet erg enthousiast wordt om de disciplines en manier van leven op te pakken. Ook blijft vaak onduidelijk waarom het nodig is om aan deze voorwaarden te voldoen. Het gevolg is dat (jonge) mensen zich al snel afkeren van de Upanishads en dat is bijzonder jammer want ze hebben echte ‘levenslessen’ te vertellen die van groot nut zijn voor het vinden van je eigen weg in het leven en de kennis helpt je om ‘zelf na te gaan te denken’ i.p.v. achter ideeën en meningen van anderen aan te lopen.

Blijf onderzoeken

Ik zal zo een voorbeeld geven van een ethica die op het eerste gezicht niet veel mensen zal aanspreken, maar als je even geduld hebt, zal je zelf zien dat je erop een geheel andere manier naar kunt kijken. Eerst geef ik je een sleutel mee die mij erg geholpen heeft en nog steeds helpt. Hij komt uit de Kena Upanishad: Indien je denkt dat je Het kent, ken je slechts een klein deel. Wat je ervan kent is slechts de uiterlijke vorm of een godheid. Daarom, onderzoek (mediteer) verder. Het woord ‘godheid’ vraagt om verduidelijking. Met ‘godheid’ wordt hier bedoeld ‘een beeld van de werkelijkheid’ of een ‘conclusie van ‘zo is het’, al dan niet zelf gecreëerd of door cultuur en tijd bepaald. Het begrip ‘onderzoek’ of ‘mediteer’ is erg belangrijk. Ik kom er zo op terug.

Woorden moeten getransformeerd worden tot levende woorden

Er is een Upanishad die het probleem mooi beschrijft. In de Prashna Upanishad wordt beschreven hoe zes getalenteerde  jonge leerlingen aan de wijze Pippalâda hun vragen willen voorleggen in de hoop dat hij ze alles kan uitleggen. De wijze antwoordde op hun verzoek als volgt: : ‘Blijf een jaar bij mij, oefen u in tapas, brahmacârya en sraddhâ; stel dan jullie vragen en als ik het kan, zal ik zeker alles uitleggen.’

De wijze reikt ze vervolgens een ethica aan. Het stelt voor om één jaar te leven volgens deze ethica alvorens hij zal antwoorden op hun vragen. De woorden tapas, brahmacârya en sraddhâ worden meestal vertaald met ‘soberheid, kuisheid (of celibaat) en geloof’. Ik weet niet hoe het jullie vergaat, maar deze woorden geven mij niet veel energie en zijn niet erg uitnodigend. Vreemd genoeg wordt in bijna geen commentaar of uitleg van de tekst aangegeven waarom deze kwaliteiten zo belangrijk zijn en hoe ze bijdragen aan een beter begrip van de antwoorden. Hoe kan het dat je door deze drie kwaliteiten te beoefenen diep kan doordringen in de kennis van de Upanishad?

Neem deze vertalingen niet klakkeloos aan. Leer zelf te denken. Onderzoek ze. spiegelen ze in je eigen leven. Kortom: neem ze mee in je meditatie.

Luister naar de woorden alsof het muziek is

De vertaling ‘soberheid, kuisheid en geloof’, zullen niet veel moderne mensen enthousiast maken. Geen wonder dat de Upanishads aan populariteit verliezen. Maar je kan er ook anders naar kijken:

Tapas heeft heel veel betekenissen: soberheid, ascese, maar ook discipline, ‘transformerende’ discipline, concentratie en meditatie.

Swami Brahmananda gaat diep in op het begrip tapas bij de studie van de Upanishads. Hij schrijft: ‘de hoogste vorm van tapas is concentratie van de geest op wat Brahman (God) is…’ Hij ziet en beleeft tapas als de ‘kennis van het Allerhoogste’, omdat tapas leidt tot het Allerhoogste. Tapas vertaalt hij dan ook met ‘meditatie’. Zijn aanmoediging is: beoefen tapas in de vorm van diepe meditatie vol geloof en vertrouwen. Dit vol geloof en vertrouwen zijn, is sraddhâ. Het is de voorwaarde voor de meditatie.

Brahmacârya: kuisheid of toch iets anders?

Tot slot brahmacârya, vaak vertaald met ‘kuisheid’ of ‘celibaat’. Maar het is meer: het is ook de eerste levensfase (asrama), de leerfase (tot ca. 25 jaar). In de Indiase traditie worden vier levensfasen onderscheiden. De eerste is die van leerling, van de jongeling die nog ongebonden is. De tweede fase is die van huisvader of huismoeder. Het gaat bij de studie van de Upanishads niet over wel of niet seks hebben. Dat heeft er niets mee te maken. Als het over wel of geen celibatair leven zou gaan, dan kan iedereen met een relatie of gezin wel stoppen met de studie van de Upanishads en dat zou ook betekenen dat zij geen toegang zouden hebben tot deze kennis.

Wel of geen seks is niet van toepassing voor de getalenteerde jonge ‘studenten’ die Pippalâda vragen willen stellen. Ik denk dat Pippalâda aan ze vraagt: blijf nog even student, wacht nog even met het starten van een gezin en blijf bij mij, gevestigd in diep geloof en vertrouwen dat je de kennis die je verlangt, zal ontvangen. Neem je vragen mee in je meditatie.

Brahmacârya heeft hier veel meer de betekenis van ‘heb je de tijd en ruimte om je volledig te wijden aan deze verheven kennis.’ Een gewoon mens is in onze wereld zo druk met relaties, gezin, werk, sport en andere activiteiten, dat er bijna geen tijd en ruimte is om diep te duiken in de kennis van de Upanishads. Er wordt dus gevraagd: creëer eerst tijd en ruimte en stel dan je vragen.

In India hebben we swami Krishnanada leren kennen in de Sivananda Ashram in Rishikesh. Er is een leuke anekdote die betrekking heeft op onze definitie van brahmacârya. Eens was er een buitenlander die aan de swami vroeg: ‘kunt u mij vertellen wat yoga is?’ Hij vertelde erbij dat hij weinig tijd had, want hij moest zijn vliegtuig halen om naar huis terug te keren. Swami Krishnananda antwoordde hem: ‘ga eerst je vliegtuig halen en ga naar huis. Kom terug als je tijd hebt, dan zal ik je vraag beantwoorden.’

Het belang van retraites

Wij hebben het meestal druk en hebben weinig tijd. Toch is het belangrijk om voor jezelf tijd in te ruimen en af en toe een retraite in te lassen. Dan ben je even helemaal ‘vrij’ en kun je je wijden aan dit soort kennis. Even een aantal dagen tijd voor ‘jezelf’ waar geen afleiding is en weinig prikkels zijn. Waar veiligheid is en waar je helemaal jezelf mag zijn. Dat is ‘moderne’ brahmacârya, het is de voorwaarde creëren om je met deze kennis bezig te kunnen houden en zelf te ervaren wat deze oude kennis je te vertellen heeft en hoe je haar kunt gebruiken in je eigen leven. Dit is één van de redenen waarom wij retraites organiseren.

Blijf onderzoeken of blijf mediteren. Kijk wat in je resoneert en wees niet te tevreden met alleen maar vertalingen. Woorden moeten je energie geven en je moet ze kunnen leven. Dan kunnen ze je inspireren en kan je in verbinding komen met de kennis die ‘voorbij de woorden gaat’ en deze gebruiken in je dagelijks leven.

Wil je reageren? Stuur dan een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl 

 

De Kennis van de Upanishads, haar boodschap voor de moderne mens

Upanishads

Nu ik mijzelf weer helemaal mag onderdompelen in het schrijven van boeken, heb ik ook de gelegenheid om de grote commentaren op de oude Indiase teksten te lezen. In het bijzonder die van de Upanishads. Heerlijk om te doen. Ze behoren tot de oudste filosofische geschriften en maken deel uit van de Vedische traditie. Er zijn prachtige commentaren op de Upanishads geschreven van beroemde swami’s die een groot deel van hun leven gewijd hebben aan de kennis die in deze oude geschriften te vinden is.

Een punt van zorg

Bij mijn studie kwam ik ook de commentaren tegen van Swami Chinmayanada, die mij erg aanspreken. Echter, ik ontdekte ook dat hij meermalen zijn zorg uitsprak over het feit dat steeds minder mensen, ook in India, geïnteresseerd zijn in deze werken. De grote verhalen daarentegen, zoals de Mahabharata en Ramayana, genieten nog grote belangstelling, maar de filosofische werken zoals de Upanishads, blijkbaar steeds minder. Wat is er aan de hand?

De populariteit van de Bhagavad Gita

Eén van de werken die wel heel populair is, is de Bhagavad Gita. Dit werk behoort tot de groep van de meest vertaalde werken en blijft een onuitputtelijke bron van kennis voor veel mensen in Oost en West. Waarom is de Bhagavad Gita wel en zijn de Upanishads zoveel minder populair? De Bhagavad Gita is weliswaar formeel geen Upanishad, hij wordt vaak wel gerekend tot hetzelfde type geschrift. Er zijn grote parallellen te vinden tussen de Bhagavad Gita en de Upanishads.

Gericht zijn op het verleden

Op mijn zoektocht naar de tijdloze, universele kennis die in de Upanishads te vinden is en bij het lezen van de verschillende grote commentaren, kwam ik iets tegen, dat voor mij een ‘wake-up call’ was. Vele studies van de Upanishads gaan over de taal, de vertalingen en wat de ‘juiste’ vertaling is. Echter, de verzen zijn alleen met het verstand te vertalen. Althans dat levert wel een zin op, maar daar zit dan meestal weinig ‘muziek’ in. De zin loopt niet lekker en de tekst ‘resoneert’ niet. Het effect is dat je verstandelijk wel iets begrijpt, maar dat je er geen energie en fonkels in je ogen van krijgt. De commentaren op de Upanishads zijn veelal gericht op het verleden. Ze beschrijven wat er vroeger gaande was, hoe men vroeger naar bepaalde zaken keek en zonder dat het hardop gezegd wordt, lijkt dat ‘vroeger’ het ideale plaatje te zijn. Wat je veel minder of helemaal niet ziet, is dat beschreven wordt wat de boodschap is voor de moderne mens.

Dit probleem is niet exclusief voor de studie van de Upanishads. Voor steeds meer geschriften, inclusief de Christelijke geldt, dat de boodschap voor het heden en voor de toekomst, vaag is. De meeste tijd gaat zitten in de bestudering van het verleden, wat er ‘eigenlijk’ bedoeld wordt met de woorden, maar wat we er nu mee moeten in deze tijd, blijft veelal onduidelijk. Mensen zijn veelal onzeker, over waarom ze leven, wat ze moeten en niet moeten doen, wat de toekomst brengen zal etc. Wat is nu de boodschap van de oude geschriften voor deze mensen?

De boodschap voor de mens hier en nu

Hier zie je meteen een verschil met bijvoorbeeld de Bhagavad Gita. De Bhagavad Gita beschrijft 18 yoga’s (wegen tot éénwording). Voor bijna iedere situatie in het leven is er wel iets te vinden dat op jouw situatie betrekking heeft. Het lijkt soms wel alsof de Bhagavad Gita speciaal voor jou is geschreven. En als de situatie verandert, dan ‘verandert’ de Bhagavad Gita mee. Hoe wonderlijk.

De studie van de Upanishads heeft mij geleerd dat deze geschriften op een vergelijkbare wijze geschreven zijn en dat een boodschap voor ieder mens aanwezig is. Ze zitten er vol mee. Je moet dit natuurlijk wel even ontdekken. Het ligt er niet open en bloot. Je moet er een inspanning voor leveren, maar dan heb je ook wat.

Wat leren we hier nu van? Voor mij zit er een belangrijke les in: Filosofie uit Oost en West moet bijdragen aan de ‘empowerment’ van de moderne mens. Met ‘empowerment’ wordt hier bedoeld ‘het versterken van je vermogen en mogelijkheden om (meer) regie te krijgen over je eigen leven en keuzes te maken die in lijn zijn met wie je werkelijk bent’. Dat is de boodschap van alle grote levensfilosofieën en religies: hoe de mens op zijn of haar eigen benen te zetten, helpen om in harmonie met zichzelf en zijn omgeving te leven en het leven ten volle te leven.

Hoe draagt de kennis bij aan de ’empowerment’ van mensen?

Als deze boodschap niet overkomt en we blijven steken in de betekenis van de woorden, die we meestal niet als richtlijn kunnen gebruiken in de praktijk van alledag en we kunnen ze niet praktisch vertalen, dan doen we ons werk niet goed. Voor mijzelf is dit ook een mooi spirituele discipline. Bij het schrijven van het boek ‘De Kennis van de Upanishads, haar boodschap voor de moderne mens’, probeer ik mij bij iedere zin af te vragen: wat draagt deze kennis bij aan het op hun eigen benen zetten van mensen en wat draagt deze kennis bij aan het vermogen van mensen om keuzes te maken en beslissingen te nemen die in lijn zijn met hun ware natuur en hoe draagt zij bij aan een harmonieuzere samenleving. Kortom: hoe dragen de Upanishads bij aan de empowerment van mensen?

Als je zo naar de Upanishads kijkt, lijkt het wel of je in een schatkamer loopt. Zoveel rijkdom, zoveel kennis en zoveel praktische aanwijzingen. Je zal zien dat deze kennis, die ook in zoveel andere tradities en geschriften te vinden is, een grote hulp is bij het vinden en gaan van de eigen weg in het leven. Ik hoop het boek snel klaar te hebben, dan kan je het zelf ook ervaren. Nog even geduld.

Wil je reageren? Stuur mij dan een mailtje. Het adres is: info@filosofieenmeditatie.nl

De wijsheid van Hanuman

Hanuman is een buitengewoon wijze aap, maar hoe komt hij aan die wijsheid? Het verhaal daarover is zeer interessant.

In zijn jonge jaren hoort Hanuman dat de Zon alles weet wat er te weten valt. Hij gaat naar de Zon met het verzoek om alles te leren wat de Zon weet. De Zon zegt: ‘Prima, maar het zal wel tijdens mijn werk moeten, dus dan neem ik je mee op mijn Zonnewagen. En daar kan het behoorlijk heet worden. Hanuman zegt: geen probleem’, en hij rijdt twee dagen met de Zon mee op diens wagen. Zo leert hij alles wat de Zon weet.

Dit verhaal werpt een belangrijke vraag op: Je kunt wel kennis willen hebben, maar ben je ook bereid de hitte te verdragen? Dit is een vraag die je voor jezelf kunt overwegen.

Want kennis is niet vrijblijvend. Met kennis komt verantwoordelijkheid en werk. Kennis schept de verplichting om je leven zo in te richten dat je ook volgens die kennis kunt leven. En dat is  een hele uitdaging, want je zult daarom misschien gewoontepatronen los moeten laten waar je aan gehecht bent. Je bent bereid om te aanvaarden dat vanaf nu alles anders kan worden. Dat vergt best veel discipline en scherpte. Dat is waar de hitte -onder andere- voor staat. Ben je bereid?

Als je eenmaal bereid bent, opent zich de mogelijkheid om de kennis om te zetten in wijsheid. Dat doe je door de kennis in praktijk te brengen en te kijken wat het met je doet. Zo wordt theorie doorleefde kennis. En hier ligt de grote kracht van Hanuman.

Want Hanuman laat het niet bij de theorie maar gaat met de kennis aan de slag. Op de manier waarop hij dat doet is hij voor miljoenen een voorbeeld geweest en ook nu nog inspireert hij velen op het pad van actieve spirituele ontwikkeling, het pad van karma yoga. Als je wil weten hoe je je kennis in praktijk moet brengen geeft Hanuman de gouden tips. Eenvoudig en direct.

Wil je ook geïnspireerd worden door het voorbeeld van Hanuman? Doe dan mee aan de Hanuman-retraite van 29 augustus tot 4 september. Meer info of aanmelden? Zie:

https://dedriewerelden.nl/retraite-2/

en

https://filosofieenmeditatie.nl/events/inspiratieweek-hanuman-de-spirituele-held/?v=796834e7a283

Alex Krappen

Wil je reageren? Stuur een mailtje naar: info@filosofieenmeditatie.nl

Filosofie in de tuin

De Filosofie van de Eenheid is één van de belangrijkste pijlers van het werk van de SFM. Er zijn oude wetten en principes die we ook heden ten dage heel goed kunnen gebruiken. Eén van deze principes is de ‘leer van de guna’s’. Deze leer komt uit de Indiase Vedanta traditie en is bijzonder nuttig. Het leert je op een andere manier naar de wereld te kijken dan naar objecten en fenomenen. Het leert je je bewust te worden van krachten die op elkaar inwerken. Deze leer onderscheidt drie krachten: sattva, rajas en tamas. Sattva is stil, vol bewustzijn, potentie en helderheid. Rajas zet aan tot beweging, tot ‘doen’ en ‘worden’. Tamas is ook een stille kracht maar dan van ‘terugnemen’, van slaap, inertie etc.

De leer van de de drie guna’s is bijzonder praktisch

Het klinkt misschien een beetje theoretisch, maar als je even de moeite neemt, zal je zien hoe praktisch deze leer is. De guna’s kan je in ieder aspect van je leven herkennen. Je kunt sattva versterken en een overmaat aan rajas en tamas verminderen. Je kunt ook rajas versterken (meer kracht en power, maar ook meer opwinding en onrust) en hetzelfde geldt voor tamas.

Recent kreeg ik onderstaande mail van Irene die als vrijwilliger vaak in de tuin van het retraitecentrum de Cynham is te vinden. Haar liefde en passie voor de tuin is groot en zij herkende de leer van de drie guna’s in het werk in de tuin. Ik vond haar mail zo mooi en zo doorleefd dat ik gevraagd heb om hem te mogen gebruiken in deze blog.

Ziehier haar verslag:

Het verslag van Irene

Mijn ervaring met het bewerken van een composthoop.

Sattva, rajas en tamas.

Deze drie woorden kwamen bij me op toen ik bezig was om een composthoop om te zetten en te zeven.

De onderste oude compost laag was heel hard en compact, sommige stukken leken net turf.

Ik dacht ook even aan de turfstekers van vroeger, wat een zwaar werk moet dat geweest zijn.

Als ik naar een compost hoop kijk dan is de bovenste laag nog helder, het is nog zichtbaar hoe de oorspronkelijke vorm was. Bladeren, takjes, groenten, bloemen afval: het ligt daar stil en rustig er gebeurt nog niets mee, sattva.

Dan de lagen daar onder, daar is een heleboel aan de hand.

Alles wordt omgewoeld, verteerd, er leeft van alles en er is chaos.

Je kunt nu niet duidelijk meer zien wat het allemaal was. Het krijgt ook een bruine kleur, er is hitte. Rajas.

Dan in de onderste laag rust: geen beweging, donkerte.

Alles is verteerd en het lijkt doods. Tamas.

Het is voor mij zo duidelijk dat de composthoop niet zonder 1 van deze kwaliteiten kan om tot een prachtige, voedzame, zwarte aarde te worden.

Het is daarom ook zo bijzonder als je de compost zeeft en er mooie, luchtige zwarte aarde tevoorschijn komt.

Hier volgt een stukje uit “Het verborgen meer” van Mehdi, dat ik na mijn ervaring tegenkwam.

“Alles in de schepping is onderhevig aan deze drie krachten en niets in de schepping is vrij van deze drie grote kwaliteiten. De eerste kwaliteit is de kwaliteit ‘sattva’: de stille, diepe rust en helderheid. Hier is geen beweging, alles is glashelder en zuiver. Het is de diepe stilte die wij kunnen ervaren als wij iets heel moois aanschouwen en het is de diepe stilte en vrede die wij kunnen ervaren in diepe meditatie. Het is de grote energiebron maar er is nog geen beweging. Alles ligt in sattva opgeslagen. De tweede kwalitieit is ‘rajas’ . Deze kwaliteit is vol beweging en opwinding. Het is het grote actieve principe in de schepping dat alles doet voortgaan en bewegen. Het derde grote principe is ‘tamas’ , dat alles terugneemt, oplost en tot rust brengt. Het wordt wel vergeleken met de rust van diepe slaap, daar waar alles vergeten wordt.”

Dit wilde ik graag met jullie delen, lieve groet, Irene.

Als je wil reageren, stuur dan een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl

De Nieuwe Mens

Het is al een oud thema: ‘de Nieuwe Mens’. Al ver voor het begin van onze jaartelling wisten de wijzen uit Oost en West dat de menselijke ontwikkeling nog niet ‘klaar’ was. De mens heeft prachtige kwaliteiten: hij is een creatief, sociaal en onderzoekend wezen. Daarnaast is hij ook een spiritueel wezen dat zich bezig kan houden met thema’s zoals ‘wat is de reden van het bestaan en het doel van het leven?’

Maar aan de andere kant is de mens ook gebonden aan een nagenoeg dierlijk driftleven, kan hij heel hebzuchtig en egocentrisch zijn en om zijn wensen te realiseren is hij niet zelden gewelddadig en wreed.

De verschillende levensfilosofieën en religies hebben keer op keer de richting gewezen naar hoe geleerd kan worden op een andere manier te leven. Iedere religie en levensfilosofie is ervan doordrongen dat menselijke ontwikkeling niet ‘klaar’ is en dat er nieuwe stappen te zetten zijn.

Wij leven nu in een bijzondere tijd: deels houden we ons nog vast aan oude inzichten en ideeën, terwijl de uitdagingen, veranderingen en problemen die ons omringen duidelijk maken dat er echt iets ‘nieuws’ moet komen. Een spannende, maar voor velen ook een hoogst onzekere tijd.

De Nieuwe Mens

Het beeld van de ‘Nieuwe Mens’ bestaat al lang, maar er is nooit echt naar gekeken. Nu is het (de hoogste) tijd dat we er wel naar gaan kijken en gaan leren wat ervoor nodig is om een ‘Nieuw Mens’ te worden die klaar is voor en in balans kan blijven in een wereld die sterk verandert en waarschijnlijk nog sterker gaat veranderen. Hoe zorgen we ervoor dat we niet omvallen?

Er ligt al heel veel klaar. Er zijn veel ideeën die het waard zijn om te bestuderen, omdat ze ons zullen helpen om de tijd die voor ons ligt goed door te komen. Ik noem enkele geschriften waarin je over de ‘Nieuwe Mens’ het nodige kunt vinden: swami Rama’s ‘The Art of Joyful living’, de ‘Yoga Vasishtha’, Sri Aurobindo’s ‘Savitri’, de ‘Bhagavad Gita’ en daarnaast vele Christelijke, Boeddhistische en Soefiteksten.

De kenmerken van de ‘Nieuwe Mens’

De vraag is natuurlijk: ‘maar wat zijn dan de kenmerken van zo’n Nieuw Mens? Wat is er anders aan dan wij gewoonlijk zijn? En hoe moeten/kunnen wij leren een dergelijk mens te worden/zijn?’

Zonder nu een volledige lijst te maken (ik zou het niet eens kunnen), kan ik wel een paar belangrijke thema’s benoemen:

– wij kijken en leven nu nog vanuit ons eigen ‘ik’. Er is altijd dualiteit: ‘ik’ en de ‘ander’. Maar we kunnen ons bewust worden van een realiteit die hieraan voorbij gaat.

– we leven nu veelal in één realiteit die tijd en plaats gebonden is. Het beeld van de tijd is lineair: het begint bij onze geboorte en eindigt bij ons sterven, maar je kunt er anders naar kijken. Tijd is ook cyclisch en je leeft in meer dan één realiteit.

– we moeten leren met ‘fijnere energieën’ om te gaan. Tot nu toe krijgen wij voornamelijk kennis via directe waarneming, gevolgtrekking, aannames en logisch nadenken. Wat nog ‘ontwikkelt’ moet worden is kennis die tot ons komt via: inspiratie, intuïtie en openbaring. Deze energieën zijn behoorlijk hoog. Normaal gesproken kom je ze ook tegen, maar dan is het incidenteel en vaak onverwachts. Maar als dit je ‘dagelijks brood’ wordt, dan vraagt dit nogal wat van je innerlijke balans.

– meditatie is een ‘must’. Het helpt je bewust te worden van een ‘groter bewustzijn’.

Videostudie over de Nieuwe Mens op 21 maart 2021

Er is nog veel meer. We organiseren een speciale video-studieochtend op zondag 21 maart van 10.00-12.00 uur over dit onderwerp.

Ben je geïnteresseerd en wil je meedoen? Klik dan hier om je op te geven.

Voor deelname vragen we slechts een vrijwillige donatie. De SFM leeft voornamelijk van  donaties en alle activiteiten worden pro Deo gegeven.

Filosofie: leer zelf na te denken

Als we naar het nieuws kijken, leren we in ieder geval één ding: heel veel mensen (en mogelijk steeds meer mensen) kunnen niet zelf nadenken en lopen achter allerlei ideeën en meningen aan, zonder te onderzoeken of deze ideeën en meningen kloppen. We zien het met corona: de wildste complottheorieën doen de ronde en duizenden lopen er als kippen zonder kop achter aan. ‘Er wordt gezegd’, ‘het is beschreven’, ‘hij of zij heeft er een boek over beschreven’, ‘hij of zij heeft veel volgers op sociale media’ en dergelijke argumenten meer, zijn voldoende om je eigen onderscheidingsvermogen uit te schakelen. We praten elkaar na, roepen maar wat, proberen elkaar bang te maken en op te hitsen en als dat lukt: dan hebben we dus gelijk. Dit geldt niet alleen voor de coronacrisis, maar ook voor heel veel andere kwesties: milieu, vluchtelingen, schulden etc., maar ook markteers kunnen ons heel gemakkelijk beïnvloeden.

Filosofie: de kunst van het zelf kunnen nadenken

Hoe anders is dit dan waar de filosofie voor staat. Filosofie staat voor zelf leren nadenken. Een aantal jaren geleden kwam er iemand naar onze filosofiecursus. Ik stelde haar een vraag die ik heel vaak mensen stel: ‘waarom ben je gekomen en waarom wil je meedoen aan deze cursus’? Zij antwoordde: ‘ik ben al in de vijftig, maar heb nog steeds het gevoel dat ik niet zelf kan nadenken. Allerlei mensen in mijn omgeving, op mijn werk en in het nieuws ‘denken’ voor mij. Ik wil nu zelf leren nadenken’. Dit antwoord trof mij diep en ik moet er nog vaak aan denken.
.
Wat hebben de oude filosofieën met elkaar gemeen?
De oude filosofieën uit Oost en West hebben aan aantal zaken met elkaar gemeen. Allereerst leert de filosofie dat je niet een geïsoleerd wezen bent. Je leeft in een sociale en historische context. Je bent verbonden met de gehele schepping en je bent er een onderdeel van. Als ‘een deel van het geheel ziek is, is het geheel ziek’. Alles is met alles verbonden. Deze onderlinge verbondenheid wordt beheerst door een aantal ‘wetten’ of ‘principes’. We noemen ze vaak ‘universele wetten of principes’.
De filosofie leert je ook hoe mooi de schepping is en hoe delicaat het onderlinge evenwicht is tussen de verschillende wezens is en hoe sterk, maar ook hoe kwetsbaar de aarde is. De mens heeft in de schepping een speciale plaats: de mens is geen dom of zondig wezen, maar een sociaal, creatief, onderzoekend en lerend wezen.
.

De kern van de filosofie: het ‘filosofisch onderzoek’

Centraal in de oude filosofieën staat het ‘filosofisch onderzoek’. Het is niet een louter verstandelijk onderzoek, het is een onderzoek dat met ‘hoofd en hart’ gedaan moet worden. Het moet niet plaatsvinden vanuit een houding van wantrouwen of scepsis, maar vanuit een gevoel van onderlinge verbondenheid, vanuit respect en vanuit kennis, maar belangrijk is dat je zelf onderzoekt wat de waarde is in de context waarin je leeft. Er is niet één juist antwoord; de antwoorden passen zich aan aan de situatie.
.

Filosofie en psychologie

Filosofie en psychologie hebben veel met elkaar gemeen. In de oude tijden vormden filosofie, psychologie en religie één geheel. In onze cultuur is deze eenheid al heel lang geleden verbroken. Een belangrijk verschil tussen filosofie en psychologie in onze maatschappij is dat je je wendt tot de psychologie als er iets met je ‘aan de hand’ is, als er bepaalde klachten zijn, terwijl de filosofie juist uitgaat van het ‘gezonde deel’ van de mens. Zelden gaat iemand naar de psycholoog als hij zich prima voelt. Er moet iets ‘niet goed’ gaan voordat je naar de psycholoog gaat. In de filosofie wordt vaak gebruik gemaakt van de kennis uit de psychologie. Het doel is in de filosofie echter niet primair om iemand van iets te genezen of te veranderen, maar juist om iemand ‘op eigen benen te laten staan’, om ‘zelf kunnen nadenken en zelf beslissingen te kunnen nemen in het leven’. Het zet je aan om te onderzoeken, zelf ervaringen op te doen, maar wel vanuit een verbondenheid met een groter geheel.
.

Het belang van filosofie

Nog steeds kunnen heel veel mensen niet zelfstandig nadenken. Zij worden bespeeld door handige mensen, media, maar ook door marketeers die mensen verleiden om beslissingen te nemen die misschien helemaal niet verstandig zijn. Tijd dus om de filosofie wat meer naar voren te schuiven. Niet alleen voor volwassenen, maar juist ook voor jonge mensen. De boodschap van de filosofie is al eeuwen dezelfde: je bent een sociaal, creatief en lerend wezen. Neem je eigen verantwoordelijkheid en blijf onderzoeken.

.

Wil je reageren? Stuur een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl

De innerlijke houding

In mijn vorige blog, ‘De eenheid van maat voor de mens is een dag’, maakte ik bij enkele oefeningen de opmerking ‘pas op: ga niet voor het resultaat, maar voor de intentie die in de dag wordt meegenomen’. Daar kreeg ik een paar reacties op. ‘Een mens doet iets toch om iets te bereiken?’, ‘Je wilt toch een goed resultaat, dat is toch de vrucht? Dat laat je toch niet onverschillig?’ Daar wil ik in deze blog graag op reageren.

In mijn vorige blog zijn de oefeningen bedoeld om ons bewust te worden van een bepaalde houding. Om ons bewust te worden van ons eigen gedrag,  gewoon zoals het gaat, zonder daar een oordeel van ‘goed’ of ‘niet goed’, ‘mooi’ of ‘niet mooi’, aan te verbinden. Dat, er geen oordeel aan te verbinden, is al een oefening op zich. Alleen het toekijken hierop, heeft, zo heb ik gemerkt, al haast vanzelf een positieve uitwerking.

In de Bhagavad Gita wordt met enige regelmaat aangegeven dat men zich niet moet hechten aan handelingen en dan ook nog eens niet aan het resultaat, de ‘vruchten van handeling’.

Laten we eerst stil staan bij het loslaten van de gehechtheid aan handelingen zelf.

We willen allemaal vrije mensen zijn, toch? Maar zitten soms zo gevangen in het web van vele gewoonten en de druk van van alles en nog wat te  moeten. Of misschien handelen we soms niet omdat het nodig is, maar omdat we niet anders kunnen. Het grootste deel van de dag is voor de meesten van ons, en ik ben daar zeker geen uitzondering op, opgebouwd uit gewoonten, die we ons gedurende een lange periode hebben eigengemaakt. Dat kunnen goede gewoonten zijn, maar ook minder goede. Eigenlijk zegt de de Bhagavad Gita in mijn ogen dan ook: ga eens in de gaten krijgen hoe je daar in zit.  Doe je iets automatisch of vanuit iets wat ik ‘een innerlijke instemming’ zou noemen. Het laatste zal meer kleur en energie aan de handeling geven.

Ook het tijdens de handeling bezig zijn met het resultaat, in plaats van de handeling zelf, kan een dergelijke uitwerking hebben. Er kan dan een soort verkramping optreden die de kleur en energie doet vervagen. Het kan de aandacht vernauwen en veel meer energie vragen dan feitelijk nodig is.

Om deze kleur en energie optimaal te bewaren, is een verbinding met onze intentie, onze innerlijke bron nodig. Een verbinding waarvan het mooi is als die in de handeling doorklinkt. Een hulpmiddel daarbij is tijdens ons doen en laten zo af en toe stil te staan bij onze innerlijke houding, ons die te herinneren. Dat kan door voordat we de dag, of de handeling beginnen, even tijd te maken voor dat van waaruit we op weg gaan door middel van een stil moment, meditatie, mooie tekst, een mantra. En dat ‘mee te nemen in de dag, in de handeling’.

‘Ja, maar het is zo weer weg’, dacht ik zelf toen ik hiermee begon. Dat mag zo in eerste instantie lijken, maar gaandeweg merkte ik dat korte pauzes om me te herinneren, na wat oefening, haast vanzelf een uitwerking hebben. En dan ook nog het resultaat ten goede komen.

Graag vertel ik u daar nog veel  meer over tijdens de bijeenkomst over Karma Yoga op 28 november a.s. Er is dan ook gelegenheid vragen te stellen en ervaringen uit te wisselen. Vanwege de corona-maatregelen is de bijeenkomst omgezet naar een zoom-meeting van één uur, van 10 – 11 uur. Voor mij de eerste keer om dit zo te doen, maar zal er, met hopelijk een minimale gehechtheid aan het resultaat 😉, alles aan doen er wat moois van te maken.

Reacties op deze blog zijn welkom. U kunt mij een mailtje sturen: hans8nijs@gmail.com.

Aanmelden voor de bijeenkomst op 28 november kan ook via dit e-mailadres, of via de agenda op onze website: Video meeting Karma Yoga

Events

Studiegroep Yoga Vasishtha

De Yoga Vasishtha behoort tot de meest mysterieuze geschriften uit de Indiase traditie. Het is een bijzonder geschrift dat je leert hoe je je eigen werkelijkheid creëert. Je eigen geest creëert een illusie en niet één, maar verschillende. De consequentie is dat je in verschillende parallelle werkelijkheden leeft. Wat is objectief en wat is subjectief in deze schepping? En hoe kom je hieruit? Daar gaat de Yoga Vasishtha over.

Het werk is bijzonder praktisch omdat het gaat over de werkelijkheid/werkelijkheden aar je dagelijks in leeft. Als je een standpunt inneemt, creëer je een werkelijkheid. Als je een andere standpunt inneemt, creëer je een andere werkelijkheid. Maar wat is waar, werkelijk en wat is onwaar, onwerkelijk?

Deze studiegroep is een besloten studiegroep. Je mag zeker eraan deelnemen, maar je moet wel stabiel genoeg zijn. Vandaar dat er eerst een voorgesprek is om te kijken of deze vorm van studie geschikt voor je is.

Deze studiedag gaat over verhalen uit boek V, de Upasama Prakarana (het boek over de Oplossing). Als je meer informatie wil, stuur een mail naar info@filosofieenmeditatie.nl

Studiegroep Yoga Vasishtha

De Yoga Vasishtha behoort tot de meest mysterieuze geschriften uit de Indiase traditie. Het is een bijzonder geschrift dat je leert hoe je je eigen werkelijkheid creëert. Je eigen geest creëert een illusie en niet één, maar verschillende. De consequentie is dat je in verschillende parallelle werkelijkheden leeft. Wat is objectief en wat is subjectief in deze schepping? En hoe kom je hieruit? Daar gaat de Yoga Vasishtha over.

Het werk is bijzonder praktisch omdat het gaat over de werkelijkheid/werkelijkheden aar je dagelijks in leeft. Als je een standpunt inneemt, creëer je een werkelijkheid. Als je een andere standpunt inneemt, creëer je een andere werkelijkheid. Maar wat is waar, werkelijk en wat is onwaar, onwerkelijk?

Deze studiegroep is een besloten studiegroep. Je mag zeker eraan deelnemen, maar je moet wel stabiel genoeg zijn. Vandaar dat er eerst een voorgesprek is om te kijken of deze vorm van studie geschikt voor je is.

Deze studiedag gaat over verhalen uit boek V, de Upasama Prakarana (het boek over de Oplossing). Als je meer informatie wil, stuur een mail naar info@filosofieenmeditatie.nl

Meditatieretraite

Een retraite in het retraitecentrum Le Domaine St Antoine is een unieke ervaring. Tijdens deze retraites kan je heel goed ervaren waarom Le Domaine St Antoine zo bijzonder is. Het retraitecentrum is een plaats met vele ‘stille plekjes’. Ideaal om in alle rust ‘in je eigen spiegel’ te kijken.

Drie meditatiemethoden
Veel mensen zijn al bekend met meditatie. Vipasana, Mindfulness, japa-meditatie (het stil herhalen van een mantra), ademmeditatie en visuele meditatievormen, worden veel gebruikt.

Minder bekend zijn de zgn. Inzichtmeditaties. Dit zijn vormen van meditatie die je in contact brengen met de veelal in de geschriften verborgen kennis die universeel is, d.w.z. niet gekleurd wordt door tijd en cultuur. Eén van de krachtigste vormen is de Vidya-meditatie. Vidya betekent ‘kennis’, maar het is ook een meditatievorm. Vidya zoekt niet zozeer antwoorden, maar nodigt je steeds weer uit ‘verder’ of ‘dieper’ te kijken en vooral je vragen te gaan leven i.p.v. naar antwoorden te zoeken.

Een meditatievorm die nog maar weinig mensen kennen is de Anvaya-Vyatireka meditatie. Anvaya staat voor ‘synthese’ en Vyatireka voor ‘analyse’. Het is een emotionele meditatie en is eigenlijk een hele devote meditatie. De meditatie is niet primair uit op kennis, maar om heel diep te voelen: te voelen wie is écht bent. Anvaya-Vyatireka meditatie is ook een meditatie van het Hart, het verbindt je met de Kracht van de Liefde die de gehele schepping doorstroomt.

Dagprogramma

We beginnen de dag met klassieke meditatie. In de ochtend is er een studie waar we Vidya-meditatie (Inzichtmeditatie) en Anvaya-Vyatireka meditatie (een emotionele vorm van meditatie) leren en  de achtergrond en de toepassing van deze meditatievormen bespreken:
Maandag – woensdag staat in het teken van de Vidya meditatie
Donderdag- vrijdag staat in het teken van de Anvaya-Vyatireka meditatie
Gedurende de hele week zullen we ook aan de verfijning van de klassieke meditatievormen  werken.

Na de koffie/thee  werken we een uurtje met elkaar voor de zorg voor het huis, de tuin en het bos. In de middag is er rust en is er een licht middagprogramma. Voor het diner sluiten we het actieve deel van de dag af met meditatie en ’s avonds is er een licht avondprogramma en gelegenheid om met elkaar ervaringen van de dag uit te wisselen. Aan het einde van de dag drinken we een drankje op het terras of bij de open haard.

Eén zijn met de natuur en genieten van stille plekjes

’s Middags is er ook tijd voor rust en ontspanning. Je zal voelen dat je hier één bent met de natuur en je kan genieten van de stilte, de bossen of de vele stille plekjes buiten en binnen de gebouwen. In de middag organiseren we ook meditatieve wandelingen.

Retraites zijn een kernactiviteit van de Stichting Filosofie en Meditatie

Ze worden begeleid door professionals, maar pro deo gegeven omdat de SFM een ideële grondslag en dus geen winstoogmerk heeft. Daarom werken we met vrijwilligers die meehelpen de kosten laag te houden, bijvoorbeeld door te koken, maar ook de deelnemers helpen dagelijks een uurtje mee met de verzorging. Zo is het mogelijk om de kosten van de retraite laag te houden: € 380 kosten, inclusief (vegetarische) maaltijden, drankjes en overnachting in éénpersoons kamers met eigen badkamer/douche en wc.

Het retraitecentrum is gelegen op ruim vier uur rijden van Amsterdam. Als je met de trein komt, kun je worden afgehaald in het nabij gelegen Couvin (België).

Leiding van de retraite

Deze retraite wordt geleid door Mehdi Jiwa. Hij heeft over de verschillende meditatievormen een aantal boeken geschreven die te verkrijgen zijn bij de SFM.

  • Meditatieoefeningen (2019)
  • Vidya meditatie, op zoek naar tijdloze, universele kennis (2021)
  • De Universele Kennis van de Upanishads, haar boodschap voor de huidige tijd (2021)
  • Meditatie van het Hart, de Weg van Anvaya-Vyatireka (komt uit in de lente van 2022)

Aan deze retraite kunnen max 18 deelnemers mee doen. Geef je dus snel op.

Workshop-dag Neurografische Healing

Workshop Neurografische Healing

Neurografische healing is een vorm van kunst. Het Is een meditaitevorm van een creatief
lijnenspel dat naast ontspanning ook ingezet kan worden om een specifiek probleem, doel,
verlangen onder ogen te zien en duidelijker te krijgen. Het kan een groot hulpmiddel bij
zelfexpressie en verwerking zijn.

Op deze dag gaan we 2 grotere opdrachten maken. Het is handig als je de
kennismakingsworkshop gedaan hebt, maar het is niet nodig.
De eerste opdracht heet: “De boom van zelfontwikkeling”.

De 2e opdracht is een combinatie van de Neurografische lijnen in combinaie met Kintsugi
Dit is een Japanse kunstvorm die wordt gebruikt bij het repareren van dierbaar serviesgoed.
Neuro-kintsugi gaat over het proces van het doorbreken en helen van oude pijn, vastgezette
emoties. Maar deze methode kan ook ingezet worden om bij het nemen van een belangrijk
besluit door een ‘statement’ te maken.
Bij Kintsugi worden dierbare objecten ‘gerepareerd’ met goud. Bij deze vorm worden de
objecten omgezet op papier en dan ook weer met gouden Neuro-lijnen geheeld.

Wat ga je leren?

  • Verken vastgelopen emoties, gedachten en onbewuste aspecten door neurografisch te tekenen.
  • Ervaar hoe je zonder vooropgezet plan kunt creëren, puur geleid door je intuïtie en creatieve impuls.
  • Je hoeft niet getalenteerd of bijzonder creatief te zijn om mee te doen! Als je een potlood vast kunt houden, ben je al klaar om te beginnen.

Kosten: 55 euro inclusief materialen en lunch.

Zomerretraite: Praktische oefeningen uit de Bhagavad Gita en de Gouden Regels

“Op dit pad (yoga) is geen enkele inspanning tevergeefs en kan niets mislukken. Zelfs als je maar een klein beetje in praktijk brengt, zal dit je behoeden voor groot gevaar” (Bhagavad Gita II, 40).

Ontdek de betekenis van yoga in onze Bhagavad Gita retraite

Laat je inspireren door het meest populaire werk uit de Indiase filosofische en yoga traditie, de Bhagavad Gita. Of je nu een beginnende of ervaren yogi bent, iedereen kan steun, inspiratie en troost vinden in dit mysterieuze werk.

Centraal in de Bhagavad Gita staat het begrip ‘yoga’ als een ‘weg tot eenheid’. Yoga is hier een levensstijl, een manier om te verbinden met jezelf, met anderen en de natuurlijke wereld en om een dieper begrip te ontwikkelen van de onderlinge verbondenheid van alle dingen.

Verminder stress, angst en onzekerheid m.b.v. praktische aanwijzingen uit de Bhagavad Gita

Tijdens deze retraite leer je praktische aanwijzingen en oefeningen te gebruiken zoals die beschreven staan in de Bhagavad Gita. Het zijn allemaal volledige wegen naar je ware bestemming. Je ontdekt praktische aanwijzingen die je in situaties in het dagelijks leven kunt gebruiken om in balans te blijven en stress, angst en onzekerheid te verminderen.

De nadruk van deze retraite ligt op de praktische toepassing van de aanwijzingen in het dagelijks leven, in plaats van op zware studie. Doe mee aan deze retraite en dompel jezelf onder in de Bhagavad Gita. Naast de Bhagavad Gita is er ook yoga voor wie dat wil en er is ruim tijd om te genieten van de mooie natuur en rust te nemen.

Praktische oefeningen uit de Bhagavad Gita

Voor deze retraite is een boekje gemaakt met praktische oefeningen die we met elkaar kunnen bestuderen en die je in je dagelijks leven kan gebruiken. Je zal zien hoe praktisch de Bhagavad Gita is. Tijdens deze retraite zal het boek ‘Yoga oefeningen in de Bhagavad Gita, twintig oefeningen die je leven zullen veranderen’ gepresenteerd worden. Deelnemers aan deze retraite krijgen het boek gratis bij aanvang van de retraite.

De Gouden Regels

De praktische oefeningen nemen je op een spirituele reis. Je zal steeds weer nieuwe inzichten krijgen en nieuwe dingen ontdekken. Uiteindelijk leiden ze je naar een punt dat je de Gouden Regel kan noemen. Is de Bron waar de oefeningen naar toe leiden. Ieder mens kan zijn eigen Gouden Regels ontdekken. In deze retraite zal je zien dat dit eenvoudiger is dan je denkt. 

Yoga

Naast studie en vooral zelf onderzoeken hoe je de oefeningen kan gebruiken en wat de Gouden Regels voor je zijn, is er ruimte voor lichaamswerk en Yoga. Fysieke yoga oefeningen en onderzoek gaan heel goed samen en versterken elkaar.

Retraites zijn een kernactiviteit van de Stichting Filosofie en Meditatie

Ze worden begeleid door professionals, maar pro deo gegeven omdat de SFM een ideële grondslag en dus geen winstoogmerk heeft. Daarom werken we met vrijwilligers die meehelpen de kosten laag te houden. Je kan helpen bij het koken, maar ook gevraagd om dagelijks een uurtje mee te helpen met de verzorging. Zo is het mogelijk om de kosten van de retraite laag te houden: € 380 kosten, inclusief (vegetarische) maaltijden, drankjes en overnachting in eenpersoons kamers met eigen badkamer/douche en wc.

Het retraitecentrum is gelegen op ruim vier uur rijden van Amsterdam. Als je met de trein komt, kun je worden afgehaald in het nabij gelegen Couvin (België).

Leiding van de retraite

De Bhagavad Gita studies worden gegeven door Mehdi Jiwa die al meer dan 45 jaar met de Bhagavad Gita werkt. Hij heeft verschillende boeken over de Bhagavad Gita geschreven en al meer dan 30 jaar wekelijks open studies over organiseert.

De Yoga wordt verzorgd door Marjolein van der Velde. Zij beoefent al meer dan 30 jaar yoga en heeft diverse opleidingen gevolgd. Zij is bijzonder geïnteresseerd in is asana’s, meditatie, filosofie en ayurveda en heeft zich gespecialiseerd in Yoga Nidra. (zie ook haar website: https://www.rustinzijn.nl/

Workshop Neurografische Healing

Workshop Neurografische Healing

Ontdek de magie van neurografische healing: een meditatieve en creatieve techniek die niet alleen ontspanning biedt, maar je ook helpt om specifieke problemen, doelen of verlangens onder ogen te zien en duidelijkheid te verkrijgen. Deze unieke vorm van kunst kan een waardevol instrument zijn voor zelfexpressie en emotionele verwerking.

Wat ga je leren?

  • Verken vastgelopen emoties, gedachten en onbewuste aspecten door neurografisch te tekenen.
  • Ervaar hoe je zonder vooropgezet plan kunt creëren, puur geleid door je intuïtie en creatieve impuls.
  • Je hoeft niet getalenteerd of bijzonder creatief te zijn om mee te doen! Als je een potlood vast kunt houden, ben je al klaar om te beginnen.

Deze workshop kost € 20,-

Workshop Neurografische Healing

Workshop Neurografische Healing

Ontdek de magie van neurografische healing: een meditatieve en creatieve techniek die niet alleen ontspanning biedt, maar je ook helpt om specifieke problemen, doelen of verlangens onder ogen te zien en duidelijkheid te verkrijgen. Deze unieke vorm van kunst kan een waardevol instrument zijn voor zelfexpressie en emotionele verwerking.

Wat ga je leren?

  • Verken vastgelopen emoties, gedachten en onbewuste aspecten door neurografisch te tekenen.
  • Ervaar hoe je zonder vooropgezet plan kunt creëren, puur geleid door je intuïtie en creatieve impuls.
  • Je hoeft niet getalenteerd of bijzonder creatief te zijn om mee te doen! Als je een potlood vast kunt houden, ben je al klaar om te beginnen.

Deze workshop kost € 20,-

Yoga, Meditatie en Muziek Retraite Brognon: In(nerlijke) Balans en Cadans

In(nerlijke) Balans en Cadans

Het prachtige weidse en verstillende landschap van de Noord-Franse Ardennen en het heerlijke oord van het retraitecentrum St. Antoine nodigen je vanzelf al uit in Yoga te zijn. Je weer af te stemmen op je innerlijke en altijd aanwezige balans en om je eigen, unieke bij jou horende, cadans te hervinden.  

Waarom deze retraite

In het dagelijks leven raken we snel uit balans, passen ons tempo aan en verlaten ons fundament, onze innerlijke balans, dat wat ons stabiliteit en grond geeft. We gaan er steeds weer aan voorbij, worden meegezogen door de snelheid en de veelheid van het dagelijks bestaan en het maatschappelijk leven. En we worden ongemerkt steeds beïnvloed door onze eigen aangenomen gedachten over hoe we denken dat het moet.

Een retraite is dan zo geschikt om de rust, ruimte en tijd te hebben jezelf weer te ontmoeten, al die laagjes stof die over het meest pure en authentieke wat je bent af te blazen, af te leggen, en je dat wat je wezenlijk bent, als thuisbasis, als de balans die er altijd is, was en zal zijn weer te her-inneren.

Het natuurlijke evenwicht dat inherent is aan de aard van ons wezen, ons Zijn en ons Zelf en de daaruit voortvloeiende natuurlijke cadans – ritme – als altijd wiegende, dragende en omhullende ondergrond waarvanuit we leven, bewegen en handelen, liggen heel dicht bij elkaar.

Deze week kunnen we samen wijden aan het ontdekken waar balans en cadans samenkomen, één worden.

Werkvormen

De verschillende vormen als zachte, voelende Yoga, Meditatie en Muziek (o.m. fluit en Indiaas harmonium, mantrazang), maar ook teksten uit de oude Vedische geschriften reiken mogelijkheden aan om allerlei vormen van balans en cadans zelf te ontdekken en ervaren en nodigen uit op zoek te gaan naar dáár waar dit alles samen valt en één is. Daar waar vorm vervalt en je samenvalt met je ware natuur.

Daar waar balans een natuurlijk gegeven is, daar waar je natuurlijke cadans je vanzelf wordt aangereikt.

De aardse oerkracht en puurheid van de natuur en het rustige -rustgevende- ritme zo eigen aan de Noord Franse Ardennen, het mooie retraitecentrum met alle liefdevolle zorg en heerlijke maaltijden ondersteunen dit allemaal gedurende deze week: zij werken als vanzelf.

Yukta Yoga

De Bhagavad Gita spreekt over Yukta yoga, doorleefde, non duale yoga, een yoga die uitgaat van wat er al ís, wat je al bént en wat je al in je draagt. Je hoeft dus niet iets anders te worden of te veranderen, je gaat juist terug naar wat er al lang ís. Wat je kent en herkent. Yoga is dus niet alleen maar asana’s doen, maar vooral een overkoepelend begrip en behelst alles wat ook maar ingang geeft je innerlijke balans en cadans weer te hervinden. Yoga ís balans.

Programma

We beginnen de dag met gezamelijke meditatie en zullen in stilte blijven tot na het ontbijt.

Gedurende dag zijn er in principe twee bijeenkomsten, één einde ochtend en één einde middag.

Ook helpen we ‘s morgens mee in de huishouding, keuken en tuin; net wat je wilt en wat je kunt.

Na het middageten is er ruimte om te genieten van de omgeving en de yoga in je na te laten werken.

Per dag wordt bekeken wat er ‘s avonds wordt aangeboden. En ook dit jaar staat er, met een Frans chansonnier in ons midden, weer een hartverwarmend optreden Franse chansons op het programma.

Kosten

De kosten voor deze retraite zijn laag: € 530,- kosten, inclusief (vegetarische) maaltijden, drankjes en overnachting in éénpersoonskamers met eigen badkamer/douche en wc.

Het retraitecentrum is gelegen op ruim vier uur rijden van Amsterdam. Als je met de trein komt, kun je worden afgehaald in het nabij gelegen Couvin (België).

Leiding van de retraite

Yvonne Mekaoui.

Yvonne Mekaoui is gediplomeerd Hatha-, Meditatie- en Meditatief yogadocente en gaf ook jaren Taborlichtyoga (aan mensen met kanker en hun naasten). Daarnaast is ze fluitiste en auteur van het boek: “Uit de gebroken spiegel, over loslaten en vernieuwen”.

Ze verdiept zich al ruim 20 jaar in Yoga en haar meest pure, authentieke oorsprong, waarbij het in wat ze aanbiedt vooral gaat over voelend zelf ervaren wie of wat je wezenlijk bent. Momenteel geeft ze yoga-satsangs.

Aan deze retraite kunnen max 15 deelnemers mee doen. Geef je dus snel op.

Voor informatie zie: www.yvonnemekaoui.nl

Je kunt me ook bellen of mailen met vragen of om kennis te maken.

Koken met Rumi en yoga retraite

Retraite ‘Koken met Rumi’

De volgelingen van de grote Perzische Dichter Rumi hebben een Orde, de Mevlevi, gesticht. Hierin neemt de keuken een centrale plaats in.  Als je tot deze Orde wilde toetreden, moest je eerst 1001 dagen in de keuken werken. Hier leerde je het ‘transformerende vuur van de keuken’ te beheersen. Je moest leren hoe je ‘ingrediënten en producten’ transformeerde tot voedsel. En voedsel moest vervolgens verder getransformeerd worden tot een ‘maaltijd’. Deze laatste transformatie vindt voornamelijk plaats door ‘zuivere, liefdevolle aandacht’.

Koken is een ‘taal’; het is poëzie. Met een maaltijd kan je uitdrukken wat je maar moeilijk met woorden kunt zeggen. Deze week gaan we ontdekken hoe het ‘transformerende vuur van de keuken’ werkt en hoe ‘liefdevolle aandacht’ werkt. Verder is er tijd voor meditatie, rust, ontspanning en yoga.

Programma

Het programma is opgebouwd rond kooksessies in de ochtend en avond. Voor het ontbijt is er gelegenheid tot meditatie en yoga/lichaamswerk. Na het ontbijt is er een korte studie en lezen we enkele gedichten en teksten van Rumi. Aansluitend volgt de eerste kooksessie. Na de lunch is er tijd voor rust, wandelen en ontspanning. Aan het eind van de middag is er een tweede kooksessie, gevolgd door meditatie en diner. ’s Avonds kijken we gezamenlijk terug op de dag en kunnen we ervaringen met elkaar uitwisselen en lezen we nog enkele teksten van Rumi en zijn tijdgenoten. Aan het einde van de dag is er tijd om iets met elkaar te drinken en na te praten.

Kosten en accommodatie

Retraites zijn een kernactiviteit van de Stichting Filosofie en Meditatie. Ze worden begeleid door professionals die ‘pro deo’ hun diensten aanbieden omdat de Stichting een ideële grondslag en dus geen winstoogmerk heeft. Vrijwilligers helpen de kosten laag te houden, bijvoorbeeld door te koken.  Maar ook de deelnemers helpen dagelijks een uurtje mee met het zorg voor huis, tuin en keuken. Op deze manier kost de retraite slechts € 380, inclusief (vegetarische) maaltijden, drankjes en overnachting in één- of tweepersoons kamers met eigen badkamer en wc.

Het retraitecentrum is gelegen op ruim vier uur rijden van Amsterdam in het Noorden van Frankrijk, net over de Belgische grens. Als je met de trein komt, kun je worden afgehaald van het station van het nabij gelegen Couvin (België).

Kosten: € 380,- p.p.

Meer informatie: info@filosofieenmeditatie.nl

LET OP: AAN DEZE RETRAITE KUNNEN MAX. 12 MENSEN MEEDOEN

Open online studie: Ontdek de Kracht van de Bhagavad Gita, één Vidya per Keer

De Bhagavad Gita: Nieuw Leven in Oude Teksten: Een nieuwe vorm van de online Bhagavad Gita studiebijeenkomsten

We gaan de Bhagavad Gita op een nieuwe, moderne manier aanbieden. Ons online leerplatform zal een brug slaan tussen oude wijsheid en moderne leermethoden.

Veel mensen hebben een verlangen om de lessen en aanwijzingen van de Bhagavad Gita in hun leven toe te passen, maar tijd en energie kunnen een barrière vormen. Wij hebben echter een nieuwe weg gevonden: door het gebruik van ‘moderne’ studiemethoden kun je dieper en sneller doordringen tot de kern van de Bhagavad Gita. Hierbij combineren we klassieke en nieuwe leerstijlen, waardoor je de Gita op een eenvoudige en relevante manier naar je eigen leven kunt vertalen.

Onze studies richten zich op de ‘vidya’s’, kleine tekstfragmenten die een schat aan kennis bevatten. Deze kennis is niet louter aan het oppervlak te vinden, maar ligt verborgen ‘achter’ de woorden. Het bestuderen van vidya’s is geen puur intellectuele onderneming, maar eerder een symbiose van reflectie en harmonie, een proces waarin je meer voelt dan denkt.

Wil je deel uitmaken van deze unieke online studiebijeenkomsten? Meld je dan aan via de onderstaande link. We kijken ernaar uit om deze reis met je te delen!

Als je mee wil doen, stuur een mailtje naar info@filosofieenmeditatie.nl en je komt op de maillijst voor deze studies te staan en ontvangt voor vrijdag een link om mee te doen.

Kosten: Er wordt een donatie gevraagd (indicatie € 5,-/keer).
Donaties kan je overmaken naar:

ING: NL 79 INGB 0000 1917 25
t.n.v. Stichting Filosofie en Meditatie

Portfolio Items